چرا من شهردارم؟

حامد فوقانی- دبیر گروه شهری

پارک محله زمین بازی ندارد، اما شهرداری جداول پیاده‌روها را عوض می‌کند. تکمیل هرچه سریع‌تر ‌زیرگذر یا یک روگذر خودرویی یا دوربرگردان مردم را از ترافیک خسته‌کننده در یک‌نقطه نجات می‌دهد، شهرداری اما تصور می‌کند ساخت پارکینگ برای مردم واجب‌تر است. مردم می‌خواهند تا هرچه زودتر سرای محله‌شان تکمیل شود، اما شهرداری اول به‌دنبال نصب المانی جدید در میدان محله است. مردم بین خودشان می‌گویند ایجاد یک ‌ایستگاه اتوبوس، چقدر می‌تواند دسترسی‌شان به حمل‌ونقل عمومی را راحت‌تر کند، ولی شهرداری پیش از آن پیگیر احداث زمین چمن مصنوعی محله است.
اینها نمونه مواردی است که شهروندان گاهی در مورد عملکرد شهرداری تهران در سطح محله و منطقه سکونت یا محل کار خود  می‌گویند و معتقدند که در برخی از مسائل شهرداری منطقه یا ناحیه،
بی‌توجه به خواسته‌های آنها کار خودش را پیش می‌برد. این گلایه‌ای بجاست و به نوعی می‌توان گفت که صدای شهروندان آنطور که باید و شاید به گوش مدیران شهری نمی‌رسد. آیا ایراد به مدیریت شهری برمی‌گردد؟ برای برقراری بهترین مکانیسم‌های ارتباطی میان مردم و مدیریت شهری چه باید کرد؟
1-واقعیت آن است که شهرداری باید اساسا طبق برنامه جلو برود. کلان‌ترین برنامه‌ها هم برنامه جامع شهر، برنامه تفصیلی، بودجه سنواتی تصویب شده و مصوبات شورای شهر است؛ بنابراین، این حق را باید به مدیران رده‌میانی و عملیاتی شهرداری داد که گاهی برخلاف آنچه مردم درخواست دارند تا هرچه زودتر انجام شود، عمل کنند و طبق برنامه‌های موجود، پروژه و اقدامی را در سطح محله، منطقه و شهر در دستور کار ‌بگذارند که شاید در اولویت خواسته‌های شهروندی جایی نداشته است. به‌هرحال اینکه پروژه‌های توسعه محله‌ای انجام می‌شود، معنایش انجام خدمت برای مردم محله‌هاست، ولی در عین حال نه می‌توان گفت که انتظارات مردم دقیق نیست و نه می‌توان مدیران را به کم‌کاری متهم کرد.
2-طی 2دهه اخیر راه‌های ارتباطی فراوانی بین شهروندان و مدیران شهری ایجاد شده است. تشکیل شورایاری‌ها، 137، 1888(این اواخر 137+) ، اپلیکیشن تهران من، ملاقات مردمی دوشنبه شهرداری‌های مناطق، حضور میدانی اعضای شورای شهر تهران در مناطق 22گانه و... . با این حال، همچنان‌ هنوز بخشی از درخواست‌ها و ایده‌های شهروندان به گوش مدیران شهری نمی‌رسد. مهم‌ترین بخشی که باید صدای مردم درخصوص آن شنیده شود و در هیچ دوره‌ای به اهمیتش توجهی نشده، بودجه سالانه شهرداری است. اینکه مردم ترجیح می‌دهند از منابع مالی بودجه، ابتدا برای چه نیازمندی‌ها و پروژه‌هایی هزینه شود، اهمیت فراوانی دارد؛ درصورتی که مسیرهایی مثل سامانه 137یا اپلیکیشن‌ها امکانی را که بتوانند نظر شهروندان را از این لحاظ جویا شوند، فراهم نمی‌کنند.
3-هدف از تشکیل شورایاری‌ها، نظارت بر اجرای کارهای شهرداری در سطح محلات از یک‌طرف و حلقه واسط ارتباطی میان اهالی محله‌ها با مدیران رده‌عالی شهری از طرف دیگر، است. به‌عبارتی شورایاران بازوان کمکی اعضای شورای شهر هستند. با وجود این، در سال1399،  با رأی دیوان عدالت اداری در مورد انتخابات شورایاری‌ها، به نوعی این نهاد مردمی از تکاپو افتاد و منحل‌شده تلقی شد. همین موضوع یکی از مسیرهای ارتباطی مشارکت مردم در تدوین بودجه را کم‌رنگ کرد.
4-اینکه بررسی‌ها و نظارت دائمی باید از سوی مدیران شهر انجام شود، انتظار بجایی است، اما اینکه مدیران شهری باید از همه انتظارات ذهنی و فکری ما، به‌عنوان شهروندان، باخبر باشند، چندان منصفانه نیست؛ مثلا اینکه اگر درختان یک‌محدوده به‌خاطر عدم‌آبیاری خشک شوند، مقصر اصلی می‌تواند شهردار منطقه، ناحیه و معاون خدمات شهری و رئیس اداره فضای سبز ایشان به‌دلیل اهمال‌کاری بررسی نکردن دائمی وضعیت محله‌ای باشد، اما اینکه اغلب بانوان یک‌محله، درخواست‌شان احداث اتاق مادر و کودک در پارک باشد را باید مدیران به نوعی متوجه شوند که بتوانند برای آن اقدام کنند. البته که وظیفه ذاتی مدیران اجرایی انجام امور کارهای موردنیاز شهر است، اما اینکه اولویت با چه کاری باشد تا هم در برنامه لحاظ شود و هم اعتبارات لازم برای آن در بودجه پیش‌بینی شود، نیاز به‌نظرخواهی از مردم دارد؛ مسئله‌ای که از راه مشارکت مردم در استفاده از مسیرهایی که برای ارتباط با مدیریت شهری فراهم شده، تحقق می‌یابد.

نتیجه :
با وجود همه راه‌های ارتباطی موجود میان شهروندان و مدیران شهری، شهرداری دوره فعلی، برای آنکه بتواند در نخستین گام مشارکت شهروندان را دست‌کم در تعیین ردیف‌های اعتباری و اولویت‌های کاری محله‌ها مشخص کند و میزان مشارکت مردمی را افزایش دهد، طرح «من شهردارم» را از طریق راه‌اندازی یک‌سایت، درگاه تلفنی #243* 137* و مراجعه حضوری 1600سفیر آموزش‌دیده، به جریان انداخت. این سامانه، جزئیاتی از پروژه‌های شناسایی شده هر محله را به تفکیک، برای اجرا پیش روی شهروندان قرار می‌داد تا اولویت انجام پروژه‌ها پس از پایش و تحلیل آمارهای نظرسنجی، مشخص شود. اینگونه به‌زودی تعیین خواهد شد که اهالی هر محله در رابطه با پروژه‌های مدنظر چه اولویت زمانی را خواستار هستند. علاوه بر این در سامانه بخشی وجود داشت تا مردم بگویند که بیشترین مشکلات محله‌شان در چه قسمتی است؛ ضمن اینکه بخشی وجود داشت تا بتوانند پیشنهادها، انتقادها یا ایده‌های خود را درباره محله‌شان به گوش مدیران برسانند. این نخستین گام برای افزایش مشارکت مردمی در اداره شهر، تحقق بودجه‌ریزی عملیاتی و حرکت به سمت «شهروند الگو» با نظرخواهی به حساب می‌آید.