تل‌آویو علیه نتانیاهو

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

ساکنان مناطق اشغالی فلسطین انتظار داشتند با تعیین‌تکلیف انتخابات و تشکیل کابینه سیاسی پس از 5 انتخابات پی‌درپی طی 4سال، شرایط داخلی بالاخره رنگ آرامش به‌خود ببیند، اما به‌نظر می‌رسد که شکل‌گیری تندروترین کابینه تاریخ رژیم صهیونیستی با نگرانی‌های گسترده در تل‌آویو و دیگر شهرهای فلسطین اشغالی همراه شده است. طی 10روز گذشته 2تظاهرات بزرگ در تل‌آویو و بیت‌المقدس علیه کابینه نتانیاهو برگزار شده است. جدیدترین تظاهرات علیه برنامه‌های کابینه افراطی نتانیاهو در شامگاه روز شنبه و به‌دنبال فراخوان گروه‌های سیاسی مختلف ازجمله احزاب میانه و چپ و همچنین فهرست مشترک 2حزب سیاسی با اکثریت فلسطینی در شهرهای تل‌آویو، حیفا و بیت‌المقدس برگزار شد.
منابع مختلف اسرائیلی ازجمله روزنامه تایمز اسرائیل به نقل از اداره پلیس تل‌آویو تعداد معترضان را 80 تا 100هزار نفر اعلام کرده‌اند که با وجود هوای بسیار سرد و بارانی، از 9شب در میدان هابیما واقع در مرکز تل‌آویو تجمع کردند. هابیما یک میدان سیاسی و فرهنگی در تل‌آویو به شمار می‌رود و میزبان بسیاری از مؤسسات دولتی و فرهنگی رژیم صهیونیستی است. این میدان از آن روی برای صهیونیست‌ها اهمیت دارد که 7هفته پس از روز نکبت و اعلام تاسیس رژیم صهیونیستی در 14مه‌1948، ارتش این رژیم نیز در همین میدان اعلام موجودیت کرد. طی 7دهه گذشته میدان هابیما میزبان بسیاری از اعتراضات و تجمعات ساکنان مناطق اشغالی بوده است. اعتراضات بزرگ علیه گرانی مسکن در سال2011 و سایر اعتراضاتی که طی همه این سال‌ها علیه مقامات تل‌آویو انجام شده، همگی در میدان هابیما بوده است.
اگرچه هابیما همیشه میزبان اعتراضات بوده، اما حضور تقریبی 18درصد از جمعیت شهر460هزار نفری تل‌آویو در تظاهرات اخیر علیه بنیامین نتانیاهو، حکایت از آن دارد که وضعیت در مناطق اشغالی چندان عادی نیست. غیرعادی بودن اوضاع در فلسطین اشغالی را در شعارهای معترضان هم می‌توان دید؛ شعارهایی مانند «بی‌بی (نتانیاهو) دمکراسی نمی‌خواهد»، «نه به فاشیست»، «زمان سرنگونی دیکتاتور فرارسیده»، «دولت شرم»، «هیچ دمکراسی با اشغال وجود ندارد» و «ما به فاشیست‌ها در کنست نیاز نداریم.»

اعتراض به دخالت‌های قضایی
نگرانی اصلی معترضان، برنامه‌های پیشنهادی از سوی نمایندگان تندرو کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) و اعضای کابینه بنیامین نتانیاهوست که به پارلمان اجازه می‌دهد تا نظارت و تصمیمات دیوان‌عالی را رد کند. چنین اصلاحات پیشنهادی همچنین به اعضای مجلس نمایندگان اجازه خواهد داد تا اتهامات مطرح‌شده علیه نتانیاهو در پرونده قضایی دریافت رشوه را که طی 4سال گذشته در دستگاه قضایی در حال بررسی بوده است، باطل کنند.
نتانیاهو از ‌ماه مه2020 در چندین پرونده فساد، کلاهبرداری و اختلاس مورد محاکمه قرار گرفته است. دادستانی عمومی این سیاستمدار 73ساله را به سوءاستفاده از قدرت برای انتشار اخبار رسانه‌ای به نفع خود متهم کرده است. به‌علاوه گفته می‌شود که وی و نزدیکانش وقتی در دور قبلی در حد فاصل سال‌های 2009 تا 2021 در قدرت بودند، هدایایی مانند جواهرات به‌ارزش ۱۸۰هزار یورو دریافت کرده‌اند. دادستانی رژیم صهیونیستی این اتهامات را براساس اظهارات بیش از ۳۰۰شاهد مطرح کرده است؛ با این حال در 3سال گذشته به بهانه همه‌گیری کرونا، جلسات دادرسی چندین‌بار به تعویق افتاده است. دادستان‌ها علیه نتانیاهو 3کیفرخواست صادر کرده‌اند که به پرونده‌های ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ و ۴۰۰۰ معروف شده‌اند. در کیفرخواست نخست، بنیامین نتانیاهو به دریافت هدایا، به ازای کمک به تجار بزرگ متهم شده است. در کیفرخواست دوم که همانند کیفرخواست نخست شامل اتهام کلاهبرداری و خیانت در امانت است، نتانیاهو متهم است که به مدیران روزنامه «یدیعوت آحارونوت» کمک کرده تا در ازای پوشش خبری مناسب از او، فروش شمارگان خود را افزایش دهند. در پرونده سوم که شامل اتهام کلاهبرداری، خیانت در امانت و دریافت رشوه است، نتانیاهو متهم است در زمانی که علاوه بر نخست‌وزیری عهده‌دار سمت وزارت ارتباطات بوده، قوانین نظارتی بر رسانه‌ها را به‌گونه‌ای اعمال کرده که به نفع «شایول الویتچ» سهامدار عمده یک شرکت مخابراتی بوده است.
اگر اصلاحات موردنظر کابینه نتانیاهو به تصویب نهایی برسند، حتی با وجود محکومیت او در دادگاه، کنست این اختیار را خواهد داشت که برای نتانیاهو حکم عفو صادر کند. این اصلاحات پیشنهادی با واکنش‌های گسترده روبه‌رو شده است. هفته گذشته قضات دستگاه قضایی این رژیم دست به تظاهرات زدند و خواستار توقف دخالت دولت در امور قضایی و دادگاه‌ها شدند.
هاآرتص با اشاره به نگرانی قضات درباره برنامه‌های کابینه نتانیاهو برای دستکاری در قوانین قضایی، به نقل قولی از رئیس بازنشسته دادگاه عالی تل‌آویو اشاره می‌کند که در اعتراض بزرگ روز شنبه خطاب به معترضان هشدار داد: «جایی که در آن قضات برای اعتراض بیرون می‌آیند، جایی است که در آن از تمام خطوط قرمز عبور شده است.» البته نگرانی معترضان شامگاه شنبه فقط تغییرات پیشنهادی کابینه نتانیاهو برای دستکاری در سیستم قضایی نبود، بلکه معترضان به‌طور کلی برنامه‌های اعضای این کابینه را زیر سؤال بردند. ایتای نیجر، معترض 37ساله به وب‌سایت میدل‌ایست‌ای گفته است: «اینجا نابرابری بسیار است؛ سوءاستفاده از قدرت و فساد در ماه‌های آینده بیشتر خواهد شد.» درواقع علاوه بر اصلاحات در دادگاه‌ها، معترضان نگران برنامه رهبران جدید تل‌آویو برای گسترش شهرک‌سازی در کرانه باختری اشغالی و برنامه‌های اجتماعی برای حذف حقوق اجتماعی گروهی از ساکنان مناطق اشغالی بر حسب تقسیمات اعتقادی و مذهبی هستند.

مکث
وعده‌های رنگین نتانیاهو به ارتدوکس‌ها
نتانیاهو با هدف همراه کردن رهبران افراطی ارتدوکس با تغییرات موردنظر خود در زمینه اصلاح قوانین در کنست، به آنها قول‌های مختلفی داده است. براساس گزارش نیویورک‌تایمز، وعده‌های نتانیاهو به تندروها ازجمله شامل ساخت یک شهر جدید و مجزا برای حریدی‌هاست تا در آن شهر سبک زندگی حریدی و قوانین موردنظر آنها به‌طور کامل اعمال شود. حریدی‌ها یهودیانی فوق‌ارتدکس و بنیادگرا هستند. نتانیاهو همچنین با افزایش بودجه برای محصلان مدارس دینی حریدی موافقت کرده و قرار است امکان دسترسی آنها را به مشاغل دولتی بدون مدرک دانشگاهی و با استناد به مدارک مدارس دینی فراهم کند. او متعهد شده که تعداد مدارس حریدی را چند برابر کند تا در ازای آن نمایندگان حریدی حاضر در کنست با طرح‌های نتانیاهو برای اعطای قدرت بیشتر به سیاستمداران در انتصاب قضات همراهی کنند. نتانیاهو همچنین موافقت کرده که بودجه ویژه‌ای برای حمل‌ونقل عمومی در مناطق حریدی اختصاص دهد و قانونی را تصویب کند که مطالعه تورات به‌عنوان یک ارزش ملی مانند خدمت سربازی اجباری شود.

تحلیل
زمان اقدام در برابر نتانیاهو

سیمون تیسدال، سردبیر بخش خارجی گاردین: گروه‌های متعصب نزدیک به نتانیاهو فعالانه نهادهای حقوق مدنی را تضعیف می‌کنند و در تلاش برای محدود کردن اعتراض مسالمت‌آمیز هستند. بسیاری از ساکنان تل‌آویو و دیگر شهرها، اعم از یهودی و عرب، به‌شدت با کابینه نتانیاهو مخالفند. سیاستمداران سابق نسبت به جنگ داخلی هشدار می‌دهند.
همچنین دیپلمات‌ها و ژنرال‌ها در حال اعتراض علیه برنامه‌های کابینه جدید هستند و اوضاع در کرانه باختری و فلسطین به نقطه جوش رسیده است، اما نتانیاهو بی‌پروا به مخالفت‌ها اهمیتی نمی‌دهد؛ حتی کشورهای اتحادیه اروپا و انگلیس هم در قبال تحولات سیاسی تل‌آویو به خواب رفته‌اند و صدایی از کسی بلند نمی‌شود. غرب همواره با ادعای اینکه اسرائیل تنها دمکراسی خاورمیانه است، فقط از تل‌آویو حمایت کرده و بسیار کمتر و به‌ندرت از رهبران اسرائیلی انتقاد کرده است. این در حالی است که نتانیاهو و همکاران تندروی او به‌صراحت در حال نابودی دمکراسی در تل‌آویو هستند. آیا وقت اقدام در برابر نتانیاهو فرانرسیده است؟