معیارهای قابلیت در تفکر نقادانه

همه ما می‌اندیشیم و کیفیت اندیشیدن ما بر کیفیت زندگی ما (ازجمله یادگیری و آموزش ما) تأثیر می‌گذارد. اندیشیدن با توجه به میزان دشواری هدف، پرسش، مسئله، موضوع، تصمیم و استدلال در سطوح گوناگون شکل می‌گیرد. بیشتر اندیشیدن‌های ما به تلاش چندانی نیاز ندارند؛ ما صرفا بدون تأمل و خودکار می‌اندیشیم. مثلا، اگر از ما بپرسند «چای دوست دارید یا قهوه؟» برای پاسخ‌دادن به آن به تلاش فکری چندانی نیاز نداریم. اما اگر از ما بپرسند «علل عقب‌ماندگی و شکست برخی ملت‌ها چیست؟» برای پاسخ‌دادن به آن، نیاز داریم که فهم و دانشی عمیق از موضوع داشته باشیم که خود مستلزم خبرگی در اندیشیدن است. خبرگی و ورزیدگی در اندیشیدن، همانند خبرگی و ورزیدگی در رشته‌های ورزشی، جز با تمرین و کوشش آگاهانه به‌دست نمی‌آید. از سوی دیگر، ورزیدگی در اندیشیدن ما را برای فعالیت‌های فکری دشوارتر و پیچیده‌تر توانا می‌سازد (همانطور که ورزیدگی در یک رشته ورزشی ما را برای فعالیت‌های دشوارتر جسمانی توانا می‌سازد). پیاده‌روی و دویدن و ژیمناستیک هر3 ورزش‌اند. همه ما، اگر مشکل خاصی نداشته باشیم، پیاده‌روی می‌کنیم. پیاده‌روی به مهارت خاصی نیاز ندارد. اما تعداد کمتری از ما می‌توانیم بدویم. دویدن نیاز به تلاش بیشتری دارد. به همین ترتیب، ژیمناستیک ورزش دشواری است که به ورزیدگی نیاز دارد و شمار کسانی که توان انجام‌دادن حرفه‌ای آن را دارند، اندک است. لازمه ورزیدگی در اندیشیدن هم یادگیری سنجشگرانه‌اندیشی (تفکر نقادانه) است. ریچارد پل آن را به ساده‌ترین شکل چنین تعریف کرده است: «سنجشگرانه‌اندیشی درباره اندیشیدن به قصد ارتقای آن است.» نشر نو به‌تازگی کتاب «معیارهای قابلیت در تفکر نقادانه» را در 151صفحه، به بهای 80هزار تومان منتشر کرده است.