تهدید بختگان

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

در روزهای اخیر،کلنگ احداث کارخانه‌ای در حریم اکولوژیک تالاب بختگان زده شد که هنوز از سازمان حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی مجوز ندارد. این کارخانه قرار است در مراتعی ساخته شود که در فلات کم‌آب مرکزی ایران جلوی پیشروی بیابان را می‌گیرند.فرهاد طهماسبی، نماینده مردم نی‌ریز، استهبان و بختگان در مجلس در آیین کلنگ‌زنی کارخانه تولید آهن اسفنجی در شهرستان بختگان اعلام کرده است که این کارخانه می‌تواند فارس را در آینده تبدیل به قطب صنعتی کند. آب مورد نیاز این طرح بزرگ صنعتی نیز از خلیج‌فارس تأمین خواهد شد و آبی از منابع زیرزمینی شهرستان برای این صنعت اختصاص نخواهد یافت.

کلنگ‌زنی بدون مجوز
سیروس زارع، فعال محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: مراسم کلنگ‌زنی احداث کارخانه آهن اسفنجی بدون اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های منابع‌طبیعی، سازمان حفاظت محیط‌زیست و آب منطقه‌ای زده شده است. مجموعه مدیران شهرستان بختگان، خیلی دلشان می‌خواهد برای این منطقه کاری انجام دهند، ولی به‌نظر می‌رسد آنها اطلاعات کافی از اینکه چه چیزی به صلاح منطقه، مردم و کشور است را ندارند؛ چون این منطقه پروانه مرتع دارد. کمیته فنی سازمان منابع‌طبیعی نیز متفق‌القول اعلام کرده است این منطقه اگرچه در مناطق چهارگانه حفاظت شده نیست، ولی به‌دلیل پوشش مرتعی 35درصدی نباید تخریب شود.به‌گفته این فعال محیط‌زیست، آب در منطقه وجود ندارد، ولی با انتقال آب از خط مس سرچشمه می‌توان به این کارخانه آبرسانی کرد. مسیر چند صد کیلومتری انتقال آب از خلیج‌فارس و دریای عمان به مس سرچشمه و سپس به «دهمرد» بختگان نیز عرصه وسیعی از طبیعت را از بین می‌برد. ضمن آن که ‌ماده معدنی اولیه برای تولید آهن هم وجود ندارد.سیروس زارع می‌گوید: محل کلنگ‌زنی در مسیر پیشتازی بیابان به سمت استان فارس است و اختصاص 150هکتار مرتع به یک صنعت آب‌بر، منابع ملی را حیف می‌کند؛ ضمن اینکه این صنعت برای اشتغال 200نفر ساخته می‌شود، ولی دامنه تخریب آن فراتر از منافعش است.او می‌گوید: حدود 20روز است که ماشین‌آلات صنعتی در حال تخریب مراتع منطقه هستند و این به‌معنای توسعه دامنه اثر ریزگرد‌ها در منطقه است.

توسعه صنعتی در فلات مرکزی اشتباه است
براساس اسناد بالادستی مثل اسناد آمایش سرزمین و برنامه های توسعه، صنایع آب‌بر باید در حاشیه دریای عمان توسعه پیدا کنند، ولی به‌گفته محسن موسوی‌خوانساری، عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان و کارشناس حوزه آب، به‌دلیل تصمیم اشتباه در دولت حسن روحانی، انتقال آب به فلات مرکزی نسبت به انتقال صنایع به حاشیه دریا اولویت یافته است.
او در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: سیاست انتقال آب به فلات مرکزی کماکان ادامه دارد و چند برنامه انتقال آب به یزد، اصفهان، خراسان، فارس در دستور کار قرار گرفته است. اساسا شهرهایی مانند تهران، اصفهان، شیراز، قم و یزد در فلات مرکزی قرار دارند و این مناطق از نظر آب بسیار ضعیف هستند. به‌قدری نسبت جمعیت و صنایع به منابع آبی زیاد است که با برنامه‌های انتقال آب چندصد میلیون مترمکعبی هم نمی‌توان نیاز‌ها را برطرف کرد؛ بنابراین احداث صنایع آب‌بر در فلات مرکزی ایران حتی اگر مجوز زیست‌محیطی هم داشته باشد، کاملا اشتباه است.
او معتقد است که کارخانجات صنعتی حوالی اصفهان را هم باید به حاشیه دریا منتقل کرد. موسوی خوانساری می‌گوید: فلات مرکزی ایران جایی برای توسعه صنعتی ندارد و استان‌های این منطقه باید بر توسعه جاذبه‌های تاریخی و گردشگری متمرکز شوند. براساس برنامه‌های بالادستی جمعیت در این مناطق باید کاسته شود. نه اینکه با احداث صنایع به افزایش جمعیت در این مناطق کمک کرد. فلات مرکزی با وجود اینکه 40میلیون نفر جمعیت دارد، تنها 10درصد آب تجدیدپذیر کشور را دارد که این به هیچ‌وجه پاسخگوی نیازها نیست؛ ضمن اینکه تالاب‌ها و رودخانه‌های فلات مرکزی که حالا دیگر فصلی شده‌اند، زمانی احیا می‌شوند که مصرف آب در این مناطق مدیریت شود.

نابودی محیط‌زیست با یارانه انرژی
اصرار به توسعه صنایع، بدون توجه به اسناد بالادستی در سود مالی ناشی از ‌یارانه‌های دولتی اختصاص‌یافته به آنهاست؛ چون آنطور که محسن موسوی‌خوانساری به همشهری می‌گوید اختصاص گاز، آب و برق ارزان با یارانه ملی و فروش محصول نهایی به قیمت جهانی برای صنایع سود خالص دارد؛ به‌طور مثال دولت، گاز و برق این صنایع را یک‌بیستم قیمت جهانی حساب می‌کند؛ بنابراین این صنایع اگر حتی هزینه خط لوله آب را هم بدهند، باز هم صرفه اقتصادی دارند، اما مشکل اینجاست که هزینه تخریب محیط‌زیست در مسیر احداث کارخانه‌ها و خط لوله، اصلا در محاسبات‌شان نمی‌گنجد؛ بنابراین اگر دولت‌ها تصمیم بگیرند که قیمت واقعی انرژی را از صنایع بگیرند، آنها خود به‌خود به سواحل منتقل خواهند شد.