حد و حدود حجاب

اگر یک تار موی دختر معلوم باشد اتفاق خاصی می‌افتد؟ دنیا به آخر می‌رسد؟
اگر یک تار مو در غذایی خوب و خوشمزه باشد، آیا دنیا به آخر می‌رسد؟ طبیعتا خیر. این تار مو حتی مزه و طعم غذا را هم تغییر نمی‌دهد، اما بسیاری از افراد در چنین حالتی دچار دل‌زدگی شده و آن غذای خوب و خوشمزه در نظرشان کم‌ارزش می‌شود. از سوی دیگر ماجرای سؤال یکی از اصحــاب امام‌صادق(ع) در این زمینه ‌آموزنده است. به این مضمون که روزی یکی از یاران امام‌صادق(ع) خدمت ایشان رسید و گفت در یک کوزه روغن یا روغن زیتون یک موش افتاده، آیا می‌شود آن روغن را خورد؟ امام‌صادق(ع) فرمودند: نمی‌توانی آن را بخوری. مرد گفت آقا یک موش کوچک‌تر از آن است که باعث شود غذای خود را کنار بگذارم و از خیر روغن‌های گران‌قیمت بگذرم. امام‌صادق(ع) فرمودند: آن چیزی که درنظر تو کوچک است، موش نیست. این دین است که درنظر تو کوچک است. بنابراین وقتی از این زاویه به ماجرا نگاه کنید متوجه می‌شوید که یک تار مو شاید به‌خودی‌خود اهمیتی نداشته باشد اما وقتی به این توجه کنیم که حتی نمایش یک تار مو هم، سرپیچی از فرمان خداوند آسمان‌ها و زمین و خالق همه عالمیان است، مشخص می‌شود که نمایش حتی یک تار مو به نامحـرم هم مهم است. چطور ممکن است ما که هر روز دست دعا و درخواست برای مسائل مختلف پیش خداوند دراز می‌کنیم و نعمت‌های مختلف را درخواست می‌کنیم، در عمل به دستورات خداوند سستی کنیم؟

آیا حجاب فقط با پوشیدن چادر محقق می‌شود؟ ما که با لباس بلند ولی بدون چادر بیرون می‌رویم یعنی بی‌حجاب هستیم؟
حجاب شرعی و قانونی حدود مشخصی دارد. براساس احـکام اسلامی خانم‌ها باید بدن خود را به‌جز صورت و دست‌ها تا مچ از نامحـرم بپوشانند. بنابراین هر پوششی که این مقدار را بپوشاند، حجاب است. البته عفاف و حجاب سطوح بالاتری هم دارد. به طور مثال پوشیدن لباس‌های گشاد که برجستگی‌های بدن را بپوشاند سطح بالاتری از حجاب است. درمجموع حجاب برای پوشاندن زیبایی‌های ظاهری خانم‌ها در مقابل نامحـرم است و هر لباسی که بیشتر این کار را انجام دهد، طبعا حجاب بهتری است و در میان پوشش‌های موجود، چادر بهترین حجاب است. اما این به‌معنای بی‌حجابی یا بدحجابی خانم‌های غیرچادری نیست و چه بسیار خانم‌هایی که با روسری و لباس‌های بلند، حجاب کامل و اسلامی خود را حفظ می‌کنند.

چرا چادر سیاه؟ چرا پوشیدن چادر رنگی در جامعه مرسوم نیست؟
این صحبت بسیار صحیح است. الزامی برای استفاده همگان از چادر سیاه وجود ندارد. بلکه به‌تازگی بسیاری از چادرهای رنگی با طرح ساده به فروش می‌رسد. توجه به این نکته ضروری است، آنچه در اسلام درباره حجاب بیان‌شده، پوششی است که جلب‌توجه نکند و درباره رنگ و نوع دوخت و نوع پارچه آن به‌صورت مصداقی بیانی نیامده است. با این اوصاف استفاده از چادرهای رنگی تا جایی که نگاه‌های فسادآمیز نامحرمان را از وجود زن دور کند با اشکال همراه است.

چرا فقط خانم‌ها باید پوشش(روسری، چادر و...) داشته باشند؟
حجاب و پوشش اختصاص به خانم‌ها ندارد و آقایان هم باید پوشش داشته باشند، اما نوع پوشش خانم‌ها و آقایان باهم متفاوت است. این امر هم طبیعی است و یک امر فطری است و در تمام دنیا نوع پوشش خانم‌ها و قوانین مربوط به آن با قوانین پوشش آقایان متفاوت است. دلیل این امر را می‌توان در تفاوت‌ها و ویژگی‌های خاص خانم‌ها و آقایان دانست. پوشش‌های خاص و محجوبانه برای خانم‌ها در تاریخ ایران حتی پیش از اسلام نیز وجود داشته که در کاوش‌های باستان‌شناسی تصاویر آن به‌دست‌آمده است. بنابراین حجاب و پوشش، هم برای آقایان و هم برای خانم‌هاست اما نوع پوشش خانم‌ها و آقایان متفاوت است.

ظاهرا حجاب یعنی حضور بدون تبرج بانوان در جامعه. از طرفی نوجوانان و جوانان به اقتضای فطرت تمایل دارند موردتوجه قرار گیرند. (در همه ابعاد) حال چگونه یک دختر جوان می‌تواند هم از پوشش‌های شاد (در طرح و رنگ) استفاده کند و هم حضور بدون تبرج داشته باشد؟
از نگاه قرآن انسان موجودی است که از یک‌ سو فطرتی الهی و از سوی دیگر طبیعتی مادی دارد، فرق نگذاشتن بین این دو موجب اشتباه و دور شدن از واقعیت می‌شود. رعایت حجاب و پذیرش برخی محدودیت‌‎ها - در مورد لباس، گفتار و رفتار - هماهنگ با فطرت آدمی است، و او را از تعرض افراد جلف و فاقد اخلاق مصون می‌دارد؛ چون از ایجاد عقده‌ها و حسرت‌هایی که زمینه‌ساز طغیان غرایز جنسی، افزایش فساد، تباهی و در نتیجه ایجاد ناامنی اجتماعی در جامعه هستند جلوگیری می‌کند. پس حجاب محدودیت نیست بلکه مصونیت است و در نتیجه موجب بالا رفتن کرامت و شخصیت حقیقی انسان می‌شود. و آزادی بدون قید و شرط، هرچند ممکن است به اقتضای طبیعت مادی و ثانوی باشد، اما برخلاف فطرت اولی و باعث عدم‌احترام به افراد و انهدام ارزش‌‎ها و کرامت انسانی می‌شود.
البته اسلام برای اینکه هم به خواست طبیعی زنان پاسخ مثبت دهد و هم آنان و جامعه را از آسیب‌های تبرج و بی‌حجابی مصون بدارد، آشکار کردن آرایش و زینت‌‎آلات را در محیط اجتماعی زنانه و محیط خانوادگی که نامحرم وجود ندارد برای زن جایز شمرده است. اما پوشیدن لباس‌های شاد در محیط‌های عمومی که افراد نامحرم حضور دارند درصورتی که از نظر پوشش کامل باشد و موجب جلب توجه و تحریک نامحرم و باعث مفسده نشود، جایز دانسته شده است. ولی اگر موجب جلب‌توجه و تحریک نامحرم و باعث مفسده شود، منع کرده است. چون علاوه بر مطالبی که بیان کردیم، ممکن است عقده‌‎ها و حسرت‌‎هایی برای برخی ایجاد کند، که زمینه‌ساز طغیان غرایز جنسی، افزایش فساد و تباهی و در نتیجه ایجاد ناامنی اجتماعی شود چنان‌که امام‌صادق‌(ع) فرمود: «نگاه ناپاک، تیری از تیرهای مسموم و آلوده ابلیس است و چه بسیار نگاهی که باعث عقده و حسرت طولانی می‌شود.»
و به همین جهت دین مبین اسلام، اولا استفاده از زینت را برای زنان منع نکرده، بلکه آشکار کردن آن را منع کرده است. و ثانیا آشکار کردن زینت را فقط برای نامحرم حرام دانسته است.