شانس آوردیم که پله 2گل بیشتر نزد

مهرداد رسولی

ورود پله به ایران و مواجهه سوپراستارهای وطنی با مشهورترین فوتبالیست تاریخی یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخ فوتبال ایران است که با گذشت چند دهه هنوز درباره آن صحبت می‌کنند. بهار سال 1351که استادیوم آزادی، نخستین روزهای حیاتش را سپری می‌کرد، پله با تیم سانتوس برزیل به ایران آمد و در استادیوم 100هزار نفری مقابل تیم منتخب ایران بازی کرد. فوتبالیست‌های ایرانی که در آن بازی به یادمادنی حضور داشتند خاطرات زیادی از رویارویی با مشهورترین فوتبالیست تاریخ روایت می‌کنند که با گذشت دهه‌های طولانی خواندنی است. مسعود معینی، مدافع آن روزهای تاج یکی از بازیکنانی است که دست بر قضا مقابل پله بازی کرد و اعتراف می‌کند که در سراسر بازی تحت‌تأثیر پله بوده است. او در آن دیدار به‌عنوان مدافع بازی کرد و بیش از هر بازیکن دیگری محو تماشای تکنیک ناب و غریزه بی‌مانند فوتبالیست فقید برزیلی در گلزنی بود.

    در دهه 40که فوتبال ایران به جمع مدعیان آسیایی پیوسته بود، تیم‌های سرشناسی برای بازی دوستانه به تهران می‌آمدند. مثلا بکن باوئر و اووه زیلر با بایرن مونیخ، اوزه بیو با بنفیکا و ماساپوست با تیمی از چکسلواکی به ایران آمده بودند. چطور پله که در آن سال‌ها یک بازیکن دست‌نیافتنی بود حاضر شد با تیم سانتوس به ایران بیاید و مقابل فوتبالیست‌های ایرانی بازی کند؟
آن موقع عده‌ای می‌گفتند پله 240هزارتومان گرفته تا به ایران بیاید و با ما بازی کند اما خبرهایی از این دست به واقعیت نزدیک نبود. واقعیت ماجرا این بود که تیمسار خسروانی به‌عنوان رئیس سازمان تربیت بدنی ارتباط خوبی با دربار داشت و از ارتباطاتش برای کشاندن تیم‌های بزرگ به ایران استفاده می‌کرد. ابتدا تیم کروزیروی برزیل با همه بازیکنان نامدارش به ایران آمد و بعد هم نوبت به سانتوس رسید که با پله به ایران بیاید و به مناسبت افتتاح استادیوم آزادی با تیم منتخب ایران بازی کند. تا قبل از آن بازی، چند مسابقه باشگاهی در استادیوم آزادی برگزار کرده بودند اما فرصت به تیم ملی یا تیم منتخب ایران نرسیده بود. می‌شود گفت سانتوس و پله به دعوت مقامات دربار به ایران آمدند.
    به‌نظر می‌رسد حضور پله آن قدر اتفاق مهمی بود که موضوع افتتاح غیررسمی استادیوم آزادی را هم به حاشیه برد. پله تا این حد بازیکن مهم و تأثیرگذاری بود؟
پله استثنایی‌ترین بازیکن تاریخ فوتبال بود. در آن سال‌ها تاکتیک تیمی معنای چندانی نداشت و فوتبال تلفیقی از حرکات انفرادی و فرصت‌طلبی بازیکنان شاخص بود. پله در این زمینه همتا نداشت و همواره با تکیه بر حرکات انفرادی گل می‌زد. برای همه بازیکنان آن موقع یک افتخار بزرگ بود که در برابر سانتوس و پله بازی کرده باشند. حتی تماشاگران هم آرزو داشتند که یک روز پله را از روی سکوها ببینند. در آن روز خاص هم حدود 60هزار تماشاگر به استادیوم آزادی آمده بودند که پله را ببینند.
    در آن بازی حتما مدافعان تیم منتخب ایران روز سختی را پشت سر گذاشتند.چه بازیکنانی در خط دفاع بازی می‌کردند؟
حسن حبیبی و مهدی لواسانی در قلب دفاع بازی می‌کردند و نصرالله عبداللهی و عزت جانملکی مدافعان کناری بودند و من هم چسبیده به خط دفاع بازی می‌کردم. رایکوف، مربی تیم به ما گفته بود هر بازیکنی با پله درگیر شد چند بازیکن دیگر خودشان را به صحنه برسانند و کمک کنند اما پله بازیکنی بود که به راحتی از چند بازیکن عبور می‌کرد. پله در آن بازی استثنایی بازی کرد اما آنها یک بازیکن شاخص دیگر به نام «ادو» داشتند که جزو شاخص‌ترین بازیکنان دنیا بود. روز قبل از مسابقه به همراه رایکوف، کنار استخر هتل نشسته بودیم که دیدم فردی سیاهپوست با کت و شلوار سرخابی و پیراهن قرمز وارد هتل شد. رایکوف به من گفت او را می‌شناسی؟ گفتم حتما از موزیسین‌های هتل است که قرار است برای ما کنسرت اجرا کند. رایکوف که به ‌تازگی کمی فارسی یاد گرفته بود، گفت: «نه دیوانه، او ادو است؛ مهاجم تیم‌ ملی برزیل که فردا مقابل تو بازی می‌کند.» بازی خوبی از آب درآمد و مردم از حرکات پله و سبک بازی‌اش به وجد آمده بودند. ما هم پذیرفته بودیم که تماشاگران برای تماشای بازی پله به استادیوم آمده‌اند نه برای تشویق ما.
    ظاهرا پله ستاره بی‌چون و چرای آن بازی بود. او آن قدر که می‌گفتند مهاجم خطرناکی بود؟
پله به‌معنای واقعی مهارناپذیر به‌نظر می‌رسید. در آن بازی 2گل زد که یکی از آنها بی‌نظیر بود. در آن صحنه ادو از گوش چپ توپ را ارسال کرد و پله از گوشه محوطه 18قدم مثل ماهی در هوا معلق مانده بود تا ضربه سر را بزند. آن گل برای مهاجمان ما یک کلاس آموزشی تمام عیار بود. قدرت سرزنی پله را نه مسی دارد نه مارادونا داشت. گل دوم را هم در شرایطی به ما زد که من تکل زده بودم اما 2ثانیه زودتر از من رسید و توپ را وارد دروازه کرد.
    واکنش تماشاگران به گلزنی و درخشش پله در استادیوم آزادی چگونه بود؟
هر موقع توپ به پله می‌رسید تماشاگران به قول معروف نیم‌خیز می‌شدند و به وجد می‌آمدند. وقتی هم گل اول و دومش را به ثمر رساند از طرف تماشاگران ایرانی تشویق شد. ما آن بازی را با نتیجه 5بر یک باختیم اما تماشاگران از نتیجه ناراضی نبودند. خودمان هم ناراضی نبودیم و می‌گفتیم خدا را شکر که بیشتر از این گل نخوردیم. اعتراف می‌کنم که در جریان مسابقه، برای لحظاتی محو تماشای پله می‌شدیم و فقط از نمایش‌ او لذت می‌‌بردیم.
    درباره اینکه پله بهترین بازیکن تاریخ فوتبال است اتفاق نظری وجود ندارد. برخی معتقدند پله بهترین بازیکن دنیا بوده و برخی دیگر مارادونا، مسی و رونالدو را لایق این عنوان می‌دانند. به‌عنوان کسی که مقابل پله بازی کردید به کدام بازیکن رأی می‌دهید؟
بگذارید طور دیگری درباره پله قضاوت کنیم. او را نمی‌توانم با مسی و مارادونا مقایسه کنم چون ویژگی‌های اخلاقی منحصر به فردی داشت. پله هرگز در جریان بازی به کسی پرخاش نمی‌کرد و فوتبالیست مغروری نبود. من پله را با راجر فدرر، اسطوره تنیس دنیا مقایسه می‌کنم که 20سال در اوج بود و به‌شدت اخلاق حرفه‌ای را رعایت می‌کرد. پله بیشتر یک هنرمند بود تا فوتبالیست و به همین دلیل معتقدم او را باید با بتهوون، میکل آنژ و داوینچی که دیگرانی که تکرار نشدند مقایسه کرد.
    بعد از بازی هم بازار عکس یادگاری با پله حسابی داغ بود و در معدود عکس‌هایی که از آن بازی به یادگار مانده شما هم در گوشه تصویر حضور دارید. پله از هجوم بازیکنان ایرانی برای گرفتن عکس یادگاری تعجب نمی‌کرد؟
او بازیکن مغروری نبود و برخوردش با بازیکنان ایرانی بسیار دوستانه بود. شب بعد از بازی به اتفاق بازیکنان سانتوس به کافه‌‌ای رفتیم تا کنار یکدیگر باشیم. چون انگلیسی بلد بودم، پله از من خواست صحبت‌هایش را برای بقیه ترجمه کنم و لابه‌لای صحبت‌هایش با ما شوخی هم می‌کرد. در آن مهمانی بارها تأکید کرد که یک بچه فقیر برزیلی بوده که کنار ساحل فوتبال بازی می‌کرده و گذشته‌اش را فراموش نخواهد کرد. پله به ما گفت فقط برای رضایت تماشاگران داخل استادیوم و برای مردم کشورتان بازی کنید.درباره شخصیت پله باید بگویم با وجود اینکه برترین بازیکن جهان بود اما با همه بازیکنان بی‌اندازه مهربان و شوخ ‌طبع بود و ما شیفته‌ اخلاق و رفتار او شدیم.


۵۰سال‌قبل تیم منتخب ایران در دومین دیدار در برابر تیم «سانتوس» برزیل که پله را در ترکیب داشت و ۲ گل هم زد، قرار گرفت و ۵ بر یک بازنده شد.