اتمام حجت ارزی مجلس با دولت

وضعیت نابسامان این روزهای بازار ارز که در فصل پاییز اوج گرفته‌ و افزایش کم‌سابقه قیمت دلار طی روزهای اخیر که زمینه‌ساز برخی نگرانی‌ها از وضعیت اقتصادی کشور شده‌، دیروز مقام‌های ارشد اقتصادی دولت سیزدهم را به مجلس کشاند تا پاسخگوی سؤال‌ها و دغدغه‌های نمایندگان مردم پیرامون پیش‌زمینه ایجاد چنین وضعیتی باشند. به‌گزارش همشهری، در نشست ‌علنی دیروز مجلس، سخنگو ی کمیسیون اقتصادی در گزارشی از وضعیت ارز در کشور، یکی از دلایل ایجاد چنین وضعیتی را «ادامه رویکرد سیاست تثبیت نرخ اسمی ارز با وجود تورم و رشد نقدینگی» دانست که با اتخاذ سیاست‌های ناکارآمد، تعیین دستوری نرخ ارز و افزایش عرضه اسکناس ارز همراه بوده‌است.
گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس اما با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی در مجلس همراه بود و نمایندگان طی نطق‌هایی، دیدگاه‌های خود را در این زمینه مطرح کردند؛ نظراتی‌ که پاسخ‌های وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی را به‌دنبال داشت و رئیس مجلس نیز اجرا نشدن قوانین مصوب پارلمان را دلیل بخشی از مشکلات در این حوزه دانست.

کمبود ارز نداریم
علی صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی
هیچ کمبود و مشکلی برای تأمین ارز در کشور وجود ندارد و نرخ ارز از بازار غیررسمی تأثیر می‌پذیرد. رئیس‌جمهور تأکید دارد عرضه‌ها در بازار و تقاضا در حوزه وزارت صمت، نفت و سایر دستگاه‌ها باید با هماهنگی بانک مرکزی باشد. بانک مرکزی باید در بازار ارز قدرت بالایی داشته باشد و همه دستگاه‌ها نیز مکلف به همکاری با بانک مرکزی هستند.

وعده یک‌ماهه برای ساماندهی بازار ارز
احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی
در عرض یک ماه بازار ارز ازسوی بانک مرکزی ساماندهی خواهد شد. امیدواریم با همدلی بین 3قوه از بی‌ثباتی موقت بگذریم؛ ضمن اینکه 21شهریور امسال در نامه‌ای به رئیس مجلس خواسته بودم یک ابزار کنترلی برای کنترل تقاضاهای دلالی، سفته‌بازی و سوداگری بازار ارز ایجاد شود. همچنین تصویب طرح مالیات بر سوداگری و عایدی سرمایه به دوران سوداگری و سفته‌بازی در بازار ارز خاتمه می‌دهد که 100درصد آماده اجرای آن هستیم.

انتقاد از عملکرد تیم اقتصادی دولت
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس
ما در میدان نباید تعدد قیمت ارزی داشته باشیم و قانون نیز به ما این اجازه را نمی‌دهد. براساس برخی گزارش‌ها، کالاهایی توسط افراد خارجی در داخل کشور با نرخ ریال خریداری شده، سپس آن را صادر می‌کنند و ارز آن از داخل کشور تامین می‌شود؛ این درحالی است که ما با صادراتی که داریم، مشکل ارزی از جهت میزان ارز در کشور نداریم، اما این دلیل نمی‌شود که مدیریت بر ارز و کنترل میدان نداشته باشیم و ظرفیت ارزی بانک مرکزی و ذخایر ارزی را به میدان بیاوریم.

نظرات نمایندگان، منتقدان و موافقان
 منتقدان
سیدکاظم موسوی، نماینده اردبیل: ارزش پول ملی به‌دلیل وضعیت بازار ارز در 2هفته اخیر بیش از 33درصد کاهش یافته‌است؛ بانک مرکزی باید پاسخگوی این وضعیت باشد.
علیرضا پاک‌فطرت، نماینده شیراز: عده‌ای به رئیس‌جمهور گزارش غلط می‌دهند. عدالت یعنی افزایش رضایتمندی مردم.
کمال حسین‌پور، نماینده پیرانشهر: افزایش قیمت ارز بخش‌های مولد اقتصادی کشور را از رونق انداخته‌است.
فاطمه محمدبیگی، نماینده قزوین: تفاوت در گزارش رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد نشان‌دهنده ناهماهنگی در تیم اقتصادی دولت است.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین شهر: برخی از گزارش‌هایی که وزرا و روسای سازمان‌ها به رئیس‌جمهور می‌دهند، دقیق نیست.
روح‌الله ایزدخواه، نماینده تهران: قدرت پول ملی سوریه جنگ‌زده 8برابر ایران است؛ چراکه بازار غیررسمی را مدیریت کرده‌است.
محسن زنگنه، نماینده تربت‌حیدریه: رئیس بانک مرکزی اعتقادی به حفظ ارزش پول ملی ندارد و نرخ ارز را تابع نرخ تورم می‌داند.
عزت‌الله اکبری تالارپشتی، نماینده تهران: تیمی که در دولت برای اقتصاد کشور تصمیم می‌گیرد و برای ارز و آینده کشور اقدام می‌کند، گزارش‌های غلطی ارائه می‌کند.

 موافقان
محمدحسین حسین‌زاده‌بحرینی، نماینده مشهد: میزان ورودی و خروجی ارز به اقتصاد ایران تقریبا متوازن است.
مسلم صالحی، نماینده اقلید: اینکه همه مشکلات را به ضعف سیستم بانک مرکزی ارجاع دهیم، کم‌لطفی است.
محمدرضا پورابراهیمی، نماینده کرمان: افرادی که خود را در مجلس اقتصاددان می‌دانند، نسبت به حکم قانونی که خودشان در مجلس تصویب کردند، متفاوت عمل می‌کنند.

بررسی تغییرات نرخ ارزدر سال‌های پس‌از انقلاب

از سال 1357تا 1367
افزایش حدود 40درصدی نرخ ارز در سال1357. در سال‌های ابتدایی انقلاب نرخ ارز از 7تومان به 10تومان رسید. (تا اواسط سال 1368کالاهای اساسی همچنان با نرخ دلار ۷تومان وارد می‌شدند.)
از سال 1367تا 1373
پایان جنگ، نرخ واقعی ارز را 30درصد کاهش داد و قیمت دلار به 6تومان رسید. در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۷۱ با وجود تورم ۲۰درصدی، نرخ واقعی ارز طی 2سال متوالی ۲۰درصد کاهش یافت.
سال‌های 1373و 1374
در این 2سال به‌دلیل تورم اقتصادی، نرخ ارز جهش بی‌سابقه‌ای داشت و 46درصد افزایش یافت و به ۲۶۳تومان در سال1373و ۴۰۳تومان در سال1374رسید.
از سال 1373تا 1389
از سال ۱۳۷۳ دولت «نرخ ارز مرجع» را اصلاح کرد و طی 8سال، نرخ ارز رسمی بانک مرکزی تنها با ۵ریال افزایش از ۱۷۵تومان در سال ۱۳۷۳ به 175/5تومان در سال ۱۳۸۰ رسید. نرخ ارز در بازار آزاد سال ۱۳۸۰، حدود ۷۹۲تومان بود. در سال ۱۳۸۱بانک مرکزی نرخ رسمی ارز را تا ۷۹۵تومان افزایش داد. نرخ ارز از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۹، از ۸۱۳ تومان به ۱۱۰۰ تومان افزایش یافت که تقریبا ۲۸درصد رشد داشت.

قیمت دلار در دهه 90
تا مردادماه 1394
قیمت دلار در محدوده ۳۳۰۰ تومان قرار داشت، اما در شهریورماه به ۳۴۰۰ تومان رسید و این روند در مهر، آبان، آذر و دی ادامه دارد و به ۳۶۷۳ تومان هم رسید.
فروردین 1393
 نرخ ارز ۳۰۹۹ تومان بود و در پایان آذر همان سال، این رقم از ۳۵۰۰ تومان فراتر رفت. اما در بهمن و اسفند مجددا کاهش یافت و به ۳۳۹۳ تومان رسید.
تابستان  1391
نرخ ارز از حدود ۱۸۰۰ تومان در تیرماه، به حدود ۲۳۰۰تومان افزایش یافت. افزایش ناگهانی بعدی نرخ ارز در مهرماه ۱۳۹۱ اتفاق افتاد و به ۳۱۸۲ تومان رسید.
سال 1390
با افزایش شایعات درباره محدودیت درآمدهای نفتی، نرخ ارز از حدود 1033تومان در پایان سال1389، به ۱۸۹۲تومان در پایان اسفندماه۹۰ رسید.

قیمت دلار در سال 1400
قیمت دلار طی سال 1400نوسان زیادی را تجربه کرد. این نرخ در فصل بهار در کانال 24هزار تومان بود و در فصل پاییز با شدت گرفتن بدبینی‌ها به نتایج مذاکرات برجامی، وارد کانال 30هزار تومان هم شد و تا کانال 31هزارتومان نیز پیشروی کرد.

قیمت دلار در سال ۱۴۰۱
دلار ابتدای سال‌جاری را با نرخ ۲۷هزارتومان آغاز کرد، اما روند آن افزایشی بود؛ به‌طوری که در اواسط آبان‌ماه، با توجه به نرخ دلار در صرافی بانک ملی، کانال ۳۳هزارتومان برای آن ثبت شد. البته این نرخ، میانگین قیمت دلار در ۱۸روز اول آبان‌ماه بود. ۸آبان به ناگهان، دلار از ۳۲هزارتومان به ۳۶هزار تومان رسید و در آذرماه و نخستین روزهای دی‌ماه به حدود 41هزار تومان نیز رسید.