سهم اندک ایران از بازار لوکس قطر

احمد میرخدائی/ خبرنگار
وزارت اقتصاد قطر در حکمی واردات کالا از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر را ممنوع اعلام کرده است. طبق دستور وزیر اقتصاد قطر، مغازه‌های قطری باید به‌سرعت از کالاهای وارداتی این ۴ کشور عربی پاکسازی شوند. صادرکنندگان ایرانی فعال در بازار قطر می‌گویند با آنکه دولت این کشور پس از اعمال تحریم عربستان دستور ممنوعیت واردات از کشورهای تحریم‌کننده را ابلاغ کرده بود، هنوز کالاهای وارد شده از این کشورها در ویترین مغازه‌ها وجود دارد. به گفته آنها، حالا دولت قطر درصدد برخورد سختگیرانه‌تر با عرضه‌کنندگان این کالاها برآمده و بازرسانی را مسئول رسیدگی به موضوع کرده است اما به‌نظر نمی‌رسد حتی حذف کامل کالاهای عربی از بازار قطر بتواند سهم ایران را از این بازار افزایش دهد.



چرا بخت ایران در بازار قطر باز نشد؟

جمال رازقی، رئیس اتاق شیراز می‌گوید: پس از آنکه ائتلاف عربی، قطر را تحریم کرد، قاعدتا به واسطه نزدیکی ایران به قطر و سابقه تجارت سنتی بین 2کشور، محصولات ایرانی باید بازار قطر را پر می‌کرد اما به 2دلیل عمده این اتفاق رخ نداد؛ اول به واسطه سختگیری‌هایی که آمریکا در تجارت کشورها با ایران ایجاد کرده و دوم به‌دلیل بالا بودن قیمت تمام‌شده کالاهای ایرانی که باعث شده ما در بازارهای جهانی قدرت رقابت نداشته باشیم. رازقی در گفت‌وگو با همشهری، با اشاره به اینکه 25درصد صادرات ایران به قطر از استان فارس انجام می‌شود، می‌افزاید: با وجود مشکلاتی که گفته شد، باز هم صادرکنندگان ایرانی توانسته‌اند مبادلات بازرگانی با قطر را 140درصد افزایش دهند اما این میزان اصلاراضی‌کننده نیست زیرا بازار قطر ظرفیت بسیار بیشتری داشت که البته نصیب ترکیه شد.



بازار قطر، لاکچری پسند است

خورشید گزدرازی، رئیس اتاق بوشهر در گفت‌وگو با همشهری، درباره حکم وزارت اقتصاد قطر مبنی بر ممنوعیت واردات از 4کشور تحریم‌کننده قطر می‌گوید: این ممنوعیت از بدو تحریم شدن قطر اعلام شده اما باز هم این کالاها از راه‌هایی وارد بازار قطر می‌شدند؛ از این‌رو حکم اخیر وزارت اقتصاد قطر می‌تواند نشان‌دهنده سختگیرانه‌تر شدن مقررات باشد نه یک اتفاق تازه.

گزدرازی با اشاره به اینکه ذائقه مردم قطر به ذائقه ایرانی‌ها نزدیک است و آنها علاقه زیادی به محصولات غذایی تولید ایران دارند، می‌افزاید: هم‌اکنون بنادر جنوبی کشور برای صادرات به قطر فعال هستند و در کنار صادرات مصالح ساختمانی، روزانه چند صد تن مواد غذایی بسته‌بندی شده به این کشور صادر می‌شود اما این میزان صادرات مواد غذایی در مقایسه با ظرفیتی که بعد از تحریم در بازار قطر خالی شده بود، چندان به چشم نمی‌آید.

او معتقد است: گام اول برای موفقیت کالای ایرانی در بازار قطر، معرفی خوب آن بود و دیگری توجه به کیفیت و بسته‌بندی. رئیس اتاق بوشهر می‌افزاید: قطری‌ها بالاترین درآمد سرانه جهان را دارند و طبیعی است که طرفدار خرید کالاهای لوکس و لاکچری باشند اما صادرکنندگان ما هنوز آنگونه که باید به موضوع بسته‌بندی کالا توجه ندارند و همین مسئله شانس ما را در برابر ترکیه‌ای‌ها کاهش می‌دهد.

او به‌عنوان یک فعال اقتصادی به تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی توصیه می‌کند در کنار توجه به کیفیت کالا، به ظاهر و بسته‌بندی آن نیز بیشتر توجه کنند و از دولت نیز می‌خواهد تسهیلات لازم را برای صادرکنندگان فراهم آورد.

او با اشاره به حضور ضربتی ترکیه‌ای‌ها در بازار قطر، می‌گوید: یک روز بعد از اینکه قطر تحریم شد، کالاهای ترکیه‌ای به مدد حمل‌ونقل هوایی در ویترین هایپرمارکت‌های قطری جا خوش کرد. درحالی‌که هزینه بالای این حمل‌ونقل اساساً صرفه اقتصادی این صادرات را زیر سؤال می‌برد اما دولت ترکیه با تخصیص یارانه، از صادرکنندگان خود برای حضور در قطر حمایت کرد.

گزدرازی البته یکی دیگر از مسائلی را که باعث شد ترکیه ای‌‌ها در قطر موفق‌تر ظاهر شوند به اندازه بازار آنها قبل از تحریم‌ها مربوط می‌داند. او می‌گوید: وقتی قطر تحریم شد ما به‌دنبال پیدا کردن بازار و توافق با مشتریان بودیم درحالی‌که ترکیه ای‌ها از قبل بازار داشتند و فقط سرگرم توسعه آن شدند.

به گفته این فعال اقتصادی، در شرایط فعلی روزانه بین 300تا 500تن محصولات غذایی، به‌ویژه میوه و تره‌بار به قطر صادر می‌شود و 30درصد از بازار این محصولات در بازار قطر در اختیار ایران است. طبق اظهارات رئیس اتاق بوشهر، پیش‌ازاین سهم محصولات ایرانی از بازار میوه و تره‌بار قطر فقط 10درصد بوده است.





  ترکیه‌ای‌های آماده

نیمه خردادماه سال گذشته بود که با بالا گرفتن تنش‌های سیاسی میان قطر و ائتلاف عربی به رهبری عربستان، قطر مورد تحریم اقتصادی عربستان قرار گرفت، پس از آن امارات، بحرین و مصر نیز به سرعت به فهرست تحریم‌کنندگان پیوستند تا قطر که تا پیش از آن بخش عمده نیازهای بازار خود، به‌ویژه مواد غذایی را از امارات و عربستان تهیه می‌کرد در تنگنا قرار گیرد. به گزارش همشهری، این تحریم‌ها، یک‌شبه دروازه‌های بازار مواد غذایی قطر را به روی سایر کشورهای منطقه باز کرد و در این میان ایران به‌عنوان کشوری که هم همسایه قطر بود، هم سابقه تاریخی تجارت با این سامان را داشت و هم قادر به تأمین بخش عمده نیازهای این کشور بود، به‌عنوان کاندیدای تصاحب این بازار مطرح شد اما در ادامه این ترکیه بود که ظرف 24ساعت کالاهای خود را در ویترین هایپرمارکت‌های قطری چید تا یک‌بار دیگر ضعف ایران در تجارت خارجی عیان شود. آنگونه که چندی پیش خلیفه بن جاسم آل ثانی، رئیس اتاق بازرگانی قطر اعلام کرد: مبادلات بازرگانی آنکارا و دوحه از 174میلیون دلار در سال 2016حدود 520درصد رشد کرده و به یک میلیارد و 80میلیون دلار در سال 2017رسیده که بخش عمده آن نیز صادرات ترکیه به قطر بوده است. در مقابل بررسی آمارهای گمرک ایران هم حاکی است مجموع مبادلات بازرگانی تهران و دوحه در سال 2017بالغ‌بر 272میلیون دلار بوده که در مقایسه با ارزش 114میلیون دلاری روابط 2کشور در سال 2016حدود 138درصد رشد کرده است. بر این اساس ترکیه در بازار قطر 3.7برابر ایران موفق‌تر عمل کرده و توانسته سهم قابل توجهی از بازار این کشور پردرآمد را در اختیار بگیرد.