سبک جدید معماری میراثی برای آیندگان

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

 آثار فاخر برجامانده از گذشتگان بیانگر آن است که معماری از قدیمی‌ترین هنرها در ایران محسوب می‌شود. هنری که پس از اسلام شکل متفاوتی گرفت؛ اما نه‌تنها پیوندش با تاریخ قطع نشد، بلکه بر زیبایی و شکوه ساختمان‌ها افزوده شد. در گذر زمان این هنر دستخوش تغییرات قرار گرفت و با تأسی از مدل‌های غربی توجه به این نوع معماری کم‌رنگ‌تر شد به‌گونه‌ای که این روزها به‌ندرت ساختمان‌هایی به سبک معماری ایرانی اسلامی ساخته می‌شود. کارشناسان حوزه شهرسازی معتقدند ادامه‌یافتن این فرایند سبب گسستگی با تاریخ و گذشتگان خواهد شد و به همین دلیل متولیان در تلاش هستند تا بار دیگر معماری ایرانی اسلامی را احیا کنند اما این بار با سبک معماری جدید. چرا که به‌گفته مهدی عباسی رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران این نوع معماری (ایرانی اسلامی) میراث به‌جامانده از گذشتگان است که می‌توان به‌عنوان سرمایه‌های باارزش از آنها یاد کرد. به‌طورکلی در حوزه معماری دارای آثار فاخر و مبانی محکم و پایداری هستیم که قطعا باید به آیندگان منتقل شود؛ اما باتوجه ‌به شرایط کنونی نیاز است این نوع معماری با سبک نوین آمیخته و معماری ایرانی اسلامی جدیدی ابداع شود. به‌گفته این عضو پارلمان شهری، گویا افراد توانمند در این عرصه گام‌های خوبی برداشته‌اند و شاهد انتقال سرمایه‌ها، دارایی‌ها، میراث گذشتگان و تبدیل آنها به وضعیت معماری نوین با رویکرد ایرانی و اسلامی هستیم و امید است این مسیر تکاملی ادامه یابد و در یک نقطه متعالی دوره معماری جدید رقم زده شود. قطعا برای ایجاد این سبک جدید نیاز به همت و عزم است و آنطور که عباسی عنوان کرده: «حتما عزم وجود دارد. در کمیته‌های نما ابتدا اولویت این بود، تعدادی از نماها با شرایط اقلیم و فرهنگی و سرمایه‌های ملی و مذهبی ارتباط ندارند و ناهمگن و مخرب هستند. یعنی با این کار سازندگان و معماران را به سمت‌وسویی سوق دهیم تا از نمادها و طراحی‌هایی که با میراث گذشتگان و معماری باارزش پیوستگی دارند، استفاده کنند و عملی هم شد؛ اما نمی‌توان از آن به‌عنوان یک دوره معماری جدید یاد کرد. چرا که در دوره معماری جدید، یک الگو با بهره‌گرفتن از میراث گذشتگان و شرایط روز و ابتکار و خلاقیت به‌عنوان سبک عمومی ارائه و تکثیر می‌شود که هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم.»

 سبک معماری جدید ایرانی اسلامی چیست؟
باید پذیرفت جامعه در حال پیشرفت و تعالی است و در چنین شرایطی برای صیانت از میراث گذشتگان باید سبک جدیدی از معماری ابداع شود که پیوندی باحال داشته باشد؛ بنابراین در سبک جدید، بناها با اقتباس از معماری فاخر گذشتگان و با استفاده از ابزار و شیوه و نوع و البته خلاقیت و ابتکار، ساخته می‌شوند. یعنی شهروندان در چنین بناهایی می‌توانند هم هویت تاریخی را مشاهده کنند و هم پیوستگی معماری با علم و تکنولوژی برایشان محسوس خواهد بود. در واقع تلاش در خلق سبک جدید این است که اگر یک دوره‌ای ساختمان‌هایی در تهران دیده شد مردم بگویند متعلق به دوره‌ای از زمان معماری ایرانی است. درست مانند بناهایی که امروز می‌توان با ارتباط دادن به دوره صفویه، زندیه، قاجاریه و... آنها را تفکیک کرد ساختمان‌های بنا شده در این دوره هم قابل تفکیک باشند.

ویژگی‌های سبک معماری ایرانی اسلامی مدرن
مباحث در حوزه این نوع معماری (ایرانی اسلامی) خیلی مفصل است و قطعا به مصالح ختم نمی‌شود. یکی از ایرادت وارده این است که همه موارد مربوط به معماری ایرانی اسلامی در یک منظومه کامل ارائه نشده است؛ ازجمله اینکه مفهوم معماری ایرانی اسلامی چیست؟ در ادوار مختلف چه کارکردهایی داشته و دارد؟ عناصر این نوع معماری هم‌اکنون به چه شکل با مصالح جدید باید موردتوجه قرار گیرد و اجرایی شود؟ بنابراین معماری ایرانی اسلامی فقط منوط به استفاده از متریال (کاشی‌های فیروزه‌ای و...) نیست و به‌طورکلی مصالح، طراحی، شیوه اجرا و رعایت برخی از موازین معماری و... باید در این نوع معماری رعایت شود.