تخریب پوشش گیاهی؛ عامل اصلی بروز سیلاب و گردوغبار

در یک‌ماه اخیر بارش‌های بهاری در برخی مناطق ایران ازجمله آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، البرز، تهران و گیلان سبب وقوع سیلاب و خسارت‌های مالی وجانی شد. براساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ۴۰درصد از شهرهای ایران در معرض خطر سیل هستند.

یک استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی هم تخریب پوشش گیاهی را از علت‌های اصلی جاری شدن سیلاب در مناطق مختلف کشور می‌داند.

 محمد یزدی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه سیل زمانی جاری می‌شود که حجم زیادی از بارندگی در مدت زمان کوتاهی اتفاق بیفتد، گفت: منظور از حجم زیاد، عدد ثابتی نیست که مثلا بگوییم ۲۰میلی‌متر بارندگی در طول یک روز سبب جاری شدن سیل می‌شود.

 وقوع سیل و سیلاب به عوامل مختلف دیگری نیز بستگی دارد؛ ازجمله شیب زمین به‌طور مستقیم با جاری شدن سیل در ارتباط است. هر چه شیب زمین بیشتر باشد، آب بیشتر جاری و سرازیر می‌شود. برای مثال خیابان ولیعصر تهران دارای شیب زیادی است که هنگام باران سیلاب در آن روان می‌شود.

این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه نوع پوشش زمین نیز در جاری شدن سیلاب اثرگذار است، تأکید کرد: در نقاطی که پوشیده از گیاه، جنگل و فضای سبز است به ندرت سیل جاری می‌شود زیرا درختان سرعت برخورد قطرات آب را با زمین می‌گیرند. خاک رس نیز نفوذناپذیر است به این معنی که آب از آن به داخل زمین نفوذ نمی‌کند.

 یزدی با تأکید بر اینکه تخریب پوشش گیاهی از عوامل اصلی جاری شدن سیلاب در مناطق مختلف ایران است، گفت: چنانچه زمین از جنس شن وماسه باشد نفوذپذیری زیادی خواهد داشت و مانع سیلاب می‌شود.

او یکی از مشکلات اساسی کشور را در حوزه منابع طبیعی، کمبود پوشش گیاهی دانست و تأکید کرد: اکثر مناطق ایران بیابانی و پوشیده از خاک است. این وضعیت سبب می‌شود با کمترین میزان بارندگی، آب به سرعت به سطح زمین برسد و سیلاب جاری شود. همچنان که تخریب پوشش گیاهی یکی از عوامل خیزش گردوغبار در کشور است.

این استاد علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی با تأکید بر اینکه اجرای عملیات آبخیزداری به کاهش سیلاب در کشور کمک می‌کند، گفت: نفوذپذیری خاک‌های کشور ما کم است و به جای اینکه آب به زمین نفوذ پیدا کند روی آن جاری می‌شود، همچنین سیلی که با گل‌آلودگی همراه باشد چگالی آب را افزایش می‌دهد و دراین صورت قدرت تخریب و فرسایش سیل بیشتر می‌شود.



91میلیون هکتار از عرصه‌های کشور در معرض سیل است

 براساس اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری 55.5درصد مساحت ایران (معادل ۹۱میلیون هکتار از عرصه حوزه‌های آبخیز کشور) سیل‌خیز است. این عرصه‌ها در تولید هرزآب‌های سطحی نقش دارند.

هرزآب‌های سطحی سریعا از دسترس خارج می‌شوند و در تشدید فرسایش و ایجاد سیلاب‌های مخـرب مؤثرهستند. آنطور که این سازمان اعلام کرده است، ۲۵۵شهر، ۸۶۵۰ پارچه‌آبادی و یک میلیون هکتار از اراضی زراعی شامل باغات، اراضی آبی و دیم واقع در دشت‌ها و حاشیه رودخانه‌ها نیز ۲۰هزار رشته‌ قنات و بخش قابل زیادی از جاده‌ها و راه‌های ارتباطی در معرض خطر سیل قرار دارند.