انتظار برای بازگشت اینترنت به شرایط عادی

با گذشت نزدیک به 3ماه از آغاز ناآرامی‌ها و در پی آن تشدید اختلالات اینترنتی و محدودیت‌های مرتبط، کاربران منتظرند که اینترنت به‌تدریج به شرایط عادی بازگردد. اهمیت این موضوع به حدی بود که رئیس‌جمهور در روز دانشجو در سخنان خود به آن اشاره کرد. سال‌هاست که اینترنت از یک ابزار تجملی خارج و به بخش لاینفک زندگی مردم تبدیل شده است. علاوه بر ارتباطات فردی و گروهی، بستر اینترنت فضایی را برای کسب‌وکارها ایجاد کرد تا حوزه‌ای به نام اقتصاد دیجیتال شکل بگیرد. پس از آن، پلتفرم‌هایی شکل گرفتند که در ابتدا ارتباطات فردی و گروهی را مدنظر داشتند، اما مشاغل خرد و خانگی را هم هدف‌گذاری کرده بودند. این در حالی بود که طیف وسیعی از کاربران و کسب‌وکارها به واسطه اختلالات اینترنتی و همچنین فیلتر اینستاگرام و واتساپ با چالش روبه‌رو شدند. این خسارت‌ها به حدی بود که دولت و دستگاه‌های مرتبط درصدد حمایت از کسب‌وکارها برآمدند. چالش موجود البته تنها کسب‌وکارهای اینترنتی را تحت‌تأثیر قرار نداد و کسب‌وکارهای مرتبط دولتی و خصوصی هم از این اتفاق متاثر شدند. علاوه بر شرکت پست، اپراتورها هم با خسارت روبه‌رو شدند.
 
امنیت و اینترنت
سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در زمان انتخابات اهمیت اینترنت را درک کرده بود و به همین‌خاطر به مردم اطمینان داده بود که از آن حمایت می‌کند. این موضوع یکی از نکات ایراد شده در سخنرانی او در روز دانشجو بود، به‌طوری که به وعده انتخاباتی خود اشاره کرد و گفت: «من در انتخابات حرفی زدم که گاهی بعضی‌ها می‌خواهند آن را یادآوری کنند. من خودم یادم هست. هر آنچه را که گفتیم به‌خاطر داریم و هیچ‌یک از وعده‌های خود را فراموش نکرده‌ایم.»
به‌گفته رئیسی «دلیل محدودیت‌های ایجاد شده تلاش دشمن برای ایجاد ناامنی در کشور بر بستر این فضاست و حتم بدانید پس از عادی شدن وضعیت، شرایط متفاوت خواهد شد.»
او به موضوع حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی هم در سخنان خود اشاره کرد و ادامه داد: «موضوع حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی تا زمان عادی شدن شرایط بر بستر پلتفرم‌های داخلی مورد توجه جدی دولت است.»
 
احتمال ورشکستگی اپراتورها
به گزارش همشهری، با اختلالات اینترنتی و محدودیت‌های ایجاد شده در پلتفرم‌های کسب‌وکاری طیف گسترده‌ای از فعالان اقتصادی متضرر شدند. مشاغل خرد و خانگی یا به تعبیر مرکز ملی فضای «زیرپله‌ای» را اگر یک سوی این طیف درنظر بگیریم، سمت دیگر آن اپراتورها خواهند بود. اگرچه آمارهای متفاوتی از ضرر و زیان اپراتورها منتشر می‌شود، اما گزارش مهرماه سایت کدال حاکی از این است که اپراتور همراه اول در مقایسه با ماه قبل (شهریور1401) با کاهش درآمد 743میلیارد تومانی روبه‌رو بوده است. درحالی‌که آماری از سوی ایرانسل منتشر نشده، اما قطعا این شرکت هم با کاهش درآمد روبه‌رو بوده است. اما نامه رایتل به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اگرچه مربوط به 9آبان است، به تازگی رسانه‌ای شده است.
مدیرعامل رایتل در این نامه نوشته است: «طی چند هفته گذشته منابع و درآمدهای مالی این شرکت در ایام قطعی سرویس اینترنت و نیز اعمال محدودیت‌های دیگر به‌طور چشمگیری کاهش یافته است. به‌طوری که اعمال محدودیت در پهنای باند اینترنت از ۳۰شهریورماه۱۴۰۱ موجب افت مصرف مشترکان و به تبع آن کاهش ترافیک سرویس دیتا تا ۵۰درصد در حالت عادی شده است و ترافیک روزانه شبکه رایتل از حدود ۱۵۰۰ترابایت در ابتدای شهریورماه سال‌جاری به کمتر از ۷۰۰ترابایت در اوایل مهرماه کاهش یافته است.»
نکته قابل توجه آنکه اپراتورهای همراه اول و ایرانسل درآمدهای دیگری به جز فروش اینترنت دارند که رایتل تقریبا از آن بی‌بهره است. بخشی از درآمد اپراتور اول و دوم مربوط به ارتباطات صوتی است که رایتل تقریبا از آن بی‌بهره است.
این نامه حاکی از آن است که اپراتور سوم روزانه به‌طور میانگین 14میلیارد ریال کاهش درآمد داشته است و همین موضوع باعث شده که این شرکت از «خروج اجباری از بازار ارتباطات» کشور درصورت تداوم شرایط فعلی سخن بگوید.
 
چالش کسب‌وکارهای مرتبط
خسارت محدودیت‌های اخیر به کسب‌وکارهای مرتبط ازجمله شرکت ملی پست را هم نباید از نظر دور داشت، چراکه این شرکت از محل حمل‌ونقل کالاهای فروخته شده از طریق اینترنت و پلتفرم‌ها درآمد قابل توجهی کسب می‌کرد. مدیرعامل شرکت پست در روزهای پایانی مهرماه از کاهش یک سومی درآمدهای این شرکت خبر داده و نتیجه‌گیری کرده بود که «این موضوع نشان می‌دهد یک‌سوم مرسوله‌های پستی و معاملات از طریق اینترنت بین‌الملل و پلتفرم‌های خارجی انجام می‌گرفته است.»
یک شرکت مشهور دیگر هم که در حوزه ارسال مرسولات فعالیت می‌کند از کاهش 20 تا 25درصدی درآمدهای خود طی یک ماه اول اختلالات اینترنتی خبر داده، اما این کاهش را صرفا مربوط به کسب‌وکارهای اینترنتی ندانسته بود.