جهان‌نما
استقبال گرم ریاض از «شی» در سرمای روابط با واشنگتن
همزمان با سفر رئیس‌جمهور چین به ریاض، واشنگتن با نگرانی، نظاره‌گر نفوذ فزاینده پکن در خاورمیانه است
5ماه پس از اینکه آمریکا اعلام کرد قصد ندارد از خاورمیانه خارج شده و این منطقه را به قدرت دیگری واگذار کند، «شی جین‌پینگ» رئیس‌جمهور چین راهی ریاض شده است. رئیس‌جمهور چین در این سفر 3روزه که از دیروز آغاز شده در ۳نشست مختلف در عربستان شرکت خواهد کرد. حضور در «اجلاس سران کشورهای عربی خلیج‌فارس و چین» و «اجلاس سران کشورهای عربی و چین» در کنار دیدار با پادشاه و ولیعهد سعودی در سفر رئیس‌جمهور چین برنامه‌ریزی شده است.
روابط پکن-ریاض به‌شدت تحت‌تأثیر نفت قرار دارد. عربستان سعودی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است و چین هم به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام، دست‌کم یک چهارم از صادرات نفت عربستان را خریداری می‌کند، اما در سال‌های اخیر روابط پکن و ریاض از نفت فراتر رفته است؛ به‌ویژه در حوزه فناوری. رئیس‌جمهور چین در شرایطی راهی عربستان شده که روابط ریاض و واشنگتن، به‌ویژه بر سر جنگ اوکراین و سیاست نفتی اوپک پلاس متشنج است. گفته شده، یکی از محورهای مذاکرات چین و عربستان در این سفر استفاده از یوآن در معاملات نفتی به‌جای دلار آمریکاست. ریاض پیش‌تر تهدید کرده بود که اگر آمریکا فشارها به اوپک را افزایش دهد، برخی از معاملات نفتی دلاری را متوقف خواهد کرد.
همزمان با کاهش سطح روابط عربستان و آمریکا، روابط تجاری و امنیتی پکن و ریاض در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری توسعه یافته است. به گزارش مؤسسه «جینز اینتل‌ترک»، عربستان سعودی بزرگ‌ترین مقصد سرمایه‌گذاری‌های خارجی چین در منطقه خلیج‌فارس در ۲۰سال گذشته بوده است. عربستان با جذب ۱۰۶میلیارد و۵۰۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری چین بالاتر از کویت با ۹۷میلیارد و۶۰۰میلیون و امارات متحده عربی با ۴۶میلیارد دلار قرار گرفته است. در این میان همکاری‌های ریاض با پکن در حوزه فناوری به‌ویژه فناوری شبکه نسل پنجم موبایل تولید شده توسط شرکت چینی هوآوی، واشنگتن را عمیقا نگران کرده است. دسترسی چین به پایگاه‌های امنیتی کشورهای عربی مستقر در خلیج‌فارس نیز یکی دیگر از دغدغه‌های جدی دولت آمریکاست. رویترز می‌نویسد: «درحالی‌که عدم‌اطمینان بر بازارهای جهانی انرژی فشار می‌آورد و غرب سقف قیمتی بر نفت روسیه اعمال کرده است، واشنگتن با نگرانی نظاره‌گر نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه است.»
روابط چین-عربستان در 3دهه گذشته
عربستان سعودی و چین در سال۱۹۹۰ رابطه دیپلماتیک برقرار کردند. ۹سال بعد «جیانگ زمین»، نخستین رهبر چین بود که به ریاض سفر کرد. به‌گزارش عرب‌نیوز، نقطه اوج این سفر در سال۱۹۹۹، امضای توافق همکاری نفتی استراتژیک میان 2کشور بود. عربستان و چین در سال۲۰۰۴ مجموعه‌‌ای از نشست‌های سیاسی را ترتیب دادند. شرکت نفتی سینوپک، متعلق به دولت چین نیز قراردادی برای اکتشاف گاز در عربستان سعودی به امضا رساند. 2سال بعد، پادشاه عربستان برای نخستین‌بار به چین سفر کرد. در جریان این سفر قراردادهای متعددی در زمینه انرژی امضا شد. سفر سال۲۰۰۶ به فرصتی برای همکاری‌های گسترده‌تر در زمینه تجارت و تکنولوژی تبدیل شد. در همان سال «هو جین‌تائو»، رئیس‌جمهور وقت چین، به عربستان سفر کرد. در این سفر هم قراردادهای متعددی به‌ویژه در زمینه انرژی امضا شد. در آن زمان مقصد بیش از نیمی از صادرات نفت عربستان بازارهای آسیایی بود. در سال۲۰۰۸ در جریان زلزله بزرگ چین، عربستان سعودی ۵۰میلیون دلار کمک نقدی و ۱۰میلیون دلار کمک تجهیزاتی به این کشور ارسال کرد. رئیس‌جمهور چین در سال۲۰۰۹ بار دیگر به عربستان سفر کرد و دو طرف درباره مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌و‌گو کردند. عربستان تا سال۲۰۱۴ بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت چین شد و ارزش روابط تجاری دوجانبه به ۶۹میلیارد و۱۰۰میلیون دلار رسید. 3سال بعد، پادشاه عربستان به چین سفر کرد و در سال۲۰۱۷ قراردادهایی به ارزش ۶۵میلیارد دلار بین 2کشور امضا شد. 2کشور در جریان سفر محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، به چین نیز در ۲۰۱۹ چندین قرارداد امضا کردند؛ ازجمله قرارداد ۱۰میلیارد دلار ساخت پالایشگاه و تاسیسات پتروشیمی توسط عربستان در چین.
استقبالی متفاوت از بایدن و شی
به اعتقاد ناظران، استقبال محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، از رئیس‌جمهور چین متفاوت از استقبال او از جو بایدن در تابستان گذشته خواهد بود. ولیعهد سعودی چند ماه پیش با چهره‌ای بدون لبخند به استقبال رئیس‌جمهور آمریکا رفت و سپس در کنفرانس خبری با اعلام افزایش محدود تولید نفت، بسیار کمتر از چیزی که خواست واشنگتن بود، رئیس‌جمهور آمریکا را خجالت‌زده کرد. وقتی بن‌سلمان این خبر را اعلام کرد تلویزیون دولتی عربستان روی صورت خشمگین بایدن تمرکز کرده بود که گویی از این خبر غافلگیر شده است، اما فرش قرمز عربستان برای شی جین‌پینگ پیامی ضمنی برای آمریکا دارد؛ اینکه به‌رغم اصرارهای واشنگتن مبنی بر کاهش همکاری‌های تجاری با پکن، از دامنه این همکاری‌ها نه‌تنها در بخش تجاری کاسته نشده که حتی در بخش امنیتی نیز در حال توسعه است. سی‌ان‌ان نوشته، به‌نظر می‌رسد عربستان در نظام شدیدا دوقطبی جهانی امروز تصمیم گرفته تا بدون توجه به درخواست‌های متحدان غربی، مسیر همکاری‌های آینده را مشخص کند. جو بایدن در نشست سران عربی در تابستان سال‌جاری تأکید کرد که آمریکا قرار نیست از خاورمیانه خارج شود تا چین، روسیه و ایران این خلأ را پر کنند. اما دیدگاه عمومی منطقه حاکی از این است که آمریکا روز به‌روز از منطقه دورتر شده و چین مشتاق‌ترین قدرت برای پرکردن خلأ جدید است.
در همینه زمینه :