شوت زدن روی کاغذ

در سریال کمدی «پژمان»، شوخی بامزه‌ای بین پژمان جمشیدی (در نقش خودش) و مدیر برنامه‌اش (سام درخشانی) وجود داشت که وقتی جمشیدی حرف ثقیل و قابل تأملی می‌زد که انتظارش از او نمی‌رفت، مدیر برنامه‌اش با حالت سرزنش از او می‌پرسید که آیا کتاب خوانده است؛ انگار که از پژمان عمل نادرست و نامعقولی سر زده باشد. منشأ این شوخی را باید گذاشت به‌حساب اینکه معروف است فوتبالیست‌ها، حداقل در ایران، زیاد اهل کتاب نیستند. اما کتاب‌ها و نویسندگان به دنیای فوتبال بی‌توجه نبوده‌اند و کتاب‌های فوتبالی زیادی، چه در ژانر زندگی‌نامه و چه در ژانر ناداستان که به جنبه‌های اجتماعی و تاریخی فوتبال توجه می‌کند، به رشته تحریر درآمده است. در این مطلب به تعدادی از این کتاب‌ها پرداخته‌ایم.

من زلاتان هستم
زلاتان ابراهیموویچ، دیوید لاگرکرنتز‬‬‌‫
مترجم: ماشااله صفری، طاها صفری
ناشر: نشر گلگشت

زلاتان ابراهیموویچ، اعجوبه‌ای با رفتارهای عجیب و غریب است. اگر می‌خواهید علت رفتارهای او را بدانید، خواندن زندگی‌نامه او می‌تواند تا حدودی به شما کمک کند. این کتاب در ۲۸ فصل نوشته شده است و درباره پسری است که در سال ۱۹۸۱ از والدینی اهل بوسنی و کرواسی متولد شده است؛ زلاتان ابراهیموویچ. این کتاب روند توأمان زندگی حرفه‌ای و خصوصی این بازیکن دردسرساز را به تصویر کشیده است. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «توی یک برنامه تلویزیونی که مثل رینگ بوکس سه نفره بود کلی حرف احمقانه زدم. مثلاً اینکه تیم ملی سوئد مسابقات یورو ۲۰۰۰ را با من قهرمان می‌شد. شاید آن زمان یک مقدار مغرور و جذاب به‌نظر می‌آمد، ولی بعداً به‌نظرم اینقدرها هم کار باحالی نبود. ماه آوریل بود که همان گل را مقابل یورگاردن زدم، روزنامه‌ها غوغا کرده بودند و من تیتر همه‌شان بودم، هر کسی مقاله‌ها را می‌خواند قطعاً فکر نمی‌کرد افتاده‌ترین آدم دنیا هستم. این قضیه مرا اذیت می‌کرد، ممکن بود حتی آدم‌های بزرگی مثل پاتریک اندرسون و استفان شوارز هم فکر کنند یک ابله دهان‌گشادم. اینکه ستاره مالمو اف.اف. باشی یک چیز است، ولی بی‌خیال، تیم ملی؟ کسانی که مدال برنز جام جهانی را داشتند، و باور کنید یا نه، می‌دانستند جو تیم ملی چطور است و اگر بخواهی زیاده‌روی کنی آن هم به‌عنوان یک بچه تازه وارد ایده خوبی نیست. » از این کتاب ترجمه دیگری از دلارام عظیمی از انتشارات هژیر هم موجود است.

نیمکت داغ
از حشمت مهاجرانی  تا الکس فرگوسن و ژوزه مورینیو
حمیدرضا صدر
ناشر: نشرچشمه

نمی شود از کتاب‌های فوتبالی حرف زد و از مرحوم حمیدرضا صدر، منتقد سینما و مفسر فوتبال، حرفی به میان نیاورد. او در میان مترجمان و نویسندگان ایرانی، صاحب بیشترین عناوین کتاب‌های فوتبالی است. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های او «نیمکت داغ» است که در 31 فصل به توصیف زندگی و رویکرد حرفه‌ای 34 مربی تاریخ‌ساز فوتبال پرداخته ‌است. او در این کتاب به سرمربی‌هایی مانند سپ هربرگر، هلنیو هررا، الف رمزی، والری لوبانوفسکی، ماریو زاگالو، رینوس میشل، سزار منوتی، کارلوس‌بیلاردو، تله سانتانا، جووانی تراپاتونی، الکس فرگوسن، آریگو ساچی، فابیو کاپلو، گاس هیدینگ، مارچلو لیپی، آرسن ونگر، اوتمار هیتسفلد، اتو رهاگل، رافا بنیتس، ژوزه مورینیو و پپ گواردیولا پرداخته‌است.

رهبری
 درس‌هایی که از زندگی  و سال‌های حضورم در منچستریونایتد آموختم
الکس فرگوسن، مایکل موریتز
مترجم: حسین گازر
ناشر: کتاب کوله‌پشتی

الکس فرگوسن نامی فراموش‌نشدنی در تاریخ فوتبال است؛ مربی‌ای صاحب‌سبک که پرافتخارترین دوران شیاطین سرخ یعنی باشگاه فوتبال منچستریونایتد را رقم زد. او در این کتاب از خاطرات و تجربیاتش از هدایت منچستریونایتد گفته که حتی می‌تواند الگویی برای کسانی در خارج از جهان فوتبال باشد که باید سایرین را رهبری کنند. در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:«خرید و فروش بازیکنان، برای من در حکم یک کلاس درس در مورد هنر مذاکره بود. نخستین تجربه من از مذاکره زمانی بود که رهبران اتحادیه‌های تجاری با یکدیگر به گفت‌وگو می‌پرداختند. من در آن زمان در کارخانه کار می‌کردم و تفکرات کمونیستی تأثیر زیادی بر جامعه داشت. کمونیست‌ها اصلاً به مذاکره علاقه‌ای نداشتند و همواره مخالف همه‌چیز بودند. آخرین چیزی که به ذهن ما می‌رسید اعتصاب بود ولی آنها ظاهراً همیشه در حال اعتصاب بودند. وقتی که در صف اول مخالفان قرار بگیرید چه احساسی به ما دست می‌دهد؟ اگر حرف‌های‌تان را جدی نگیرند و 3 ماه از کار بیکار شوید، چه اتفاقی می‌افتد؟ این تصویر همیشه با من بوده و همیشه تلاش کردم تا خودم را در وضعیت مشاجره با بازیکنان قرار ندهم. خونسرد بودن و از کوره در نرفتن در مذاکرات خیلی دشوار است. این مذاکرات به راحتی ادامه می‌یابند و برای یک سرمربی خیلی راحت است که فکر کند یک یا دو بازیکن تازه وارد، سرنوشت باشگاه را تغییر می‌دهند. اگر قوانین وارد فرایند مذاکره شود، همه‌چیز به درستی پیش خواهد رفت. نه‌تنها باعث افزایش قیمت نقل و انتقال می‌شود، بلکه تأثیرات مواجی را به همراه خواهد داشت. در ورزش فوتبال، همانند دیگر فعالیت‌های تجاری، افراد همیشه انتظار دارند تا بیشترین مبلغ را دریافت کنند. این مسئله بر بقیه اعضای تیم نیز تأثیر دارد چون به‌دلیل تغییر نحوه پرداختی تیم، به یک یا دو بازیکن تازه وارد، ناآرامی مشهودی در باشگاه شکل می‌گیرد.»