رؤیای یونیکورن ایرانی

طی سال‌های گذشته براساس برآوردها می‌توان رشد استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا را که مبتنی بر اینترنت هستند، مثبت قلمداد کرد. از سوی دیگر، یکی از عوامل رشد استارت‌آپ‌ها را می‌توان به شکل‌گیری یونیکورن‌ها یا شرکت‌های پیشرو در فناوری نسبت داد. یونیکورن اصطلاحا به آن دسته از شرکت‌ها گفته می‌شود که ارزش آن به یک میلیارد دلار رسیده باشد. این در حالی است که بعضی از کارشناسان براساس این موضوع که کدام دلار مبنای ارزشگذاری است، درمورد وجود یونیکورن در ایران توافق ندارند. این مسئله را می‌توان همچنین در مورد صحبت‌های اخیر معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری که امیدوارانه به شکل‌گیری 10یونیکورن تا 3سال آینده در کشور می‌نگرد بررسی کرد. نکته قابل توجه این است که بعضی از کشورهای هم سطح ما توانسته‌اندرؤیای یونیکورن را محقق کنند؛ به‌طور مثال، هند با 68یونیکورن توانسته خود را در سکوی سوم استارت‌آپی دنیا تثبیت کند. در این میان کشور همسایه ترکیه هم از این قافله عقب نمانده و اکنون حدود 10یونیکورن در اکوسیستم استارت‌آپی خود ثبت کرده است.
 
نیاز کشور به یونیکورن
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در یک برنامه تلویزیونی بر نیاز به شکل‌گیری تعدادی یونیکورن در کشور تأکید کرد و گفت: یکی از سیاست‌های جدی ما این است که به شرکت‌های دانش‌بنیان متوسط رو به بالا که قابلیت بزرگ‌شدن دارند، کمک کنیم تا شرکت‌های کوچک‌تر را بخرند و تبدیل به یونیکورن شوند.
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به اینکه یونیکورن‌ها موتور کشنده شرکت‌های کوچک‌تر خواهند بود و تبدیل به اقتصادهای مقاوم می‌شوند، دستیابی به 10یونیکورن واقعی در کشور طی مدت 3سال را کار بزرگی دانست. او قانون جهش تولید دانش بنیان را مبنای این اتفاق می‌داند که اگر به درستی و موفقیت اجرا شود، تحقق رؤیای 10یونیکورن طی 3سال دور از دسترس نخواهد بود.
به گزارش همشهری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری معتقد است که قانون جهش تولید دانش‌بنیان، در سطح بالایی نسبت به بسیاری از کشورهای دنیا قرار دارد. از این رو، این قانون را زمینه ایجاد فرصت‌های ویژه برای کشور می‌داند و می‌گوید: «اگر بتوانیم طی 10سال آینده به آن درست عمل کنیم، شاهد شکوفایی چشمگیر اقتصاد دیجیتال خواهیم بود.»
 
نقش دلار در تعریف یونیکورن
بدیهی است که هیچ یونیکورنی در دنیا بدون سرمایه‌گذاری تبدیل به یک شرکت بزرگ و پیشرو نمی‌شود. اما یکی از مسائلی که در کشور ما باعث می‌شود، بعضی از کارشناسان پرسش «چرا در ایران یونیکورن نداریم؟» را پرسش دقیقی ندانند، متفاوت بودن قیمت دلار است. این موضوع در مهم‌ترین تعریف یونیکورن(شرکتی به ارزش یک میلیارد دلار) نهفته است. نیما نامداری، یکی از فعالان حوزه فناوری و استارت‌آپی معتقد است که نمی‌توان قیمت دلار فردوسی را مبنای داشتن یا نداشتن یونیکورن دانست و باید برابری قدرت خرید را مبنا قرار داد. به‌گفته او یکی از دلایل دقیق نبودن سؤال بالا این است که حتی با قیمت دلار فردوسی هم حداقل ۳ استارت‌آپ یونیکورن ایرانی داریم. این در حالی است که نامداری 3عامل عمده بازار، قوانین و ضوابط و همچنین سرمایه را به‌عنوان موانع رشد استارت‌آپ‌ها می‌داند.
 
سرمایه‌گذاری، نیاز شکل‌گیری یونیکورن
با این حال، تامین مالی استارت‌آپ‌ها به‌عنوان یکی از چالش‌های رشد استارت‌آپ‌ها و یونیکورن شدن، همیشه مطرح بوده است. درواقع، استارت‌آپ‌ها تلاش می‌کنند که از طریق روش‌های نوآورانه تامین مالی کنند. حتی دولت‌ها هم در این مسیر از حرکت باز نمی‌مانند؛ به‌عنوان مثال، یکی از روش‌ها تامین مالی جمعی است که کشور ما هم به آن توجه نشان داده است. تامین مالی جمعی یکی از این روش‌هاست.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور هم در سخنان خود موضوع تأمین مالی استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان را مورد توجه قرار داد و گفت: «اگر به بحث تأمین مالی توجه نکنیم، یک جایی لنگ می‌زند؛ البته در روش‌های آن باید نوآوری داشته باشیم.» دهقانی فیروزآبادی با اشاره به قانون جهش تولید دانش‌بنیان یادآوری کرد که شرکت‌ها می‌توانند با تأیید معاونت علمی، مالیات خود را در تحقیق و توسعه هزینه یا برای تشکیل شرکت‌های دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کنند. او همچنین به عرضه استارت‌آپ‌ها در بورس اشاره کرد و ادامه داد: «باید به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنیم تا کنسرسیوم شوند. یعنی شرکت‌های بزرگ‌تر، شرکت‌های کوچک‌تر را بخرند تا بزرگ شده و در بورس عرضه شوند. معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور با یادآوری این موضوع که چندی پیش سهام یک شرکت‌دانش‌بنیان در بورس عرضه و ظرف مدت 8دقیقه، کل سهام آن خریداری شد، تأکید کرد که تنها حوزه‌ای که ممکن است تا هزاران درصد ارزش افزوده ایجاد کند، حوزه تکنولوژی است.

مکث
یونیکورن‌های کشورهای منطقه
بعضی از کشورهایی که همتراز ایران هستند اکنون توانسته‌اند در مسیر دستیابی به یونیکورن‌ها قرار بگیرند؛ به‌عنوان مثال، امارات در حالی دارای 3یونیکورن است که براساس برنامه‌ریزی‌ها تا سال 2031میلادی تعداد 20یونیکورن را هدف‌گذاری کرده است. ترکیه با برخورداری از 10یونیکورن و هند با 68یونیکورن درصدد بزرگ کردن اقتصاد خود هستند. همچنین منطقه خاورمیانه در مجموع توانسته 45یونیکورن را تثبیت کند.