وساطت دوباره عراق برای ازسرگیری روابط تهران - ریاض

فاصله 7ماهه از آخرین دور مذاکرات ایران و عربستان، یک‌بار دیگر اصرار و پادرمیانی عراق برای ازسرگیری گفت‌وگوها را به همراه داشته است. دور پنجم این گفت‌وگوها اردیبهشت‌ماه امسال برگزار شد و تاکنون برنامه دور ششم مذاکرات مشخص نشده است. وزیر امور خارجه عراق اخیرا گفته: «تهران و ریاض تمایل به تداوم این مذاکرات دارند.» فواد حسین در بخشی از اظهارات خود تأکید کرد که تلاش‌های بغداد برای میزبانی از مذاکرات ایران و عربستان ادامه دارد و 2کشور تمایل دارند که این مذاکرات ادامه داشته باشد. پیش از این عبداللطیف رشید، رئیس‌جمهور جدید عراق در گفت‌وگو با شبکه قطری الجزیره گفت که کشورش به میانجیگری میان عربستان و ایران ادامه می‌دهد و نشست‌ها ادامه دارد، اما نتایج در دست 2کشور است. ایران و عربستان بعد از قطعی روابط دیپلماتیک 2کشور در دی‌ماه۱۳۹۴ که یکجانبه از سوی عربستان و به‌دنبال تجمع مقابل سفارتخانه این کشور در تهران و ورود به این سفارتخانه و همچنین سرکنسولگری عربستان در مشهد در واکنش به اعدام شیخ نمر، اتفاق افتاد از فروردین۱۴۰۰ گفت‌وگوهایی را در سطح امنیتی آغاز کردند که 4دور آن در سال گذشته برگزار شد. این گفت‌وگوها بنا بر اعلام عراق، کشور میانجی و میزبان مذاکرات بین دستگاه‌های امنیتی 2کشور صورت گرفته است. طی 4دور مذاکرات سال1400 منابع متعدد از موضوع یمن به‌عنوان محوری‌ترین بحث این مذاکرات یاد می‌کردند.

فروردین واردیبهشت1400 (دور اول و دوم مذاکرات)
نخستین دور مذاکرات تهران ـ ریاض به میزبانی عراق به‌صورت محرمانه برگزار شد. فایننشال‌تایمز خبر این دیدار را منتشر کرد و به‌تدریج منابع رسانه‌ای منطقه‌ای درباره این دیدار اطلاع‌رسانی کردند. برهم صالح، رئیس‌جمهور سابق عراق 15اردیبهشت گفت که کشورش اخیرا بیش از یک‌بار میزبان مذاکرات مستقیم بین عربستان و ایران بوده است.

مرداد1400 (دور سوم مذاکرات)
فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق گفت: طبیعتا من نباید به نیابت از 2کشور ایران و عربستان صحبت کنم، اما براساس اطلاعاتی که دارم دور سوم گفت‌وگوهای ایران و عربستان به پایان رسید و این گفت‌وگوها راضی‌کننده بود.

شهریور1400(دور چهارم مذاکرات)
ایرج مسجدی، سفیر سابق ایران در بغداد دوم مهرماه۱۴۰۰ در گفت‌وگویی از برگزاری دور چهارم گفت‌وگوها بین ایران و عربستان خبر داد و چندی بعد هم یک مسئول عراقی به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که بغداد میزبان مذاکرات ایران و عربستان در نخستین نشست پس از روی کار آمدن رئیس‌جمهوری جدید ایران بوده است. رسانه العربی‌الجدید درباره این مذاکرات که 18سپتامبر2021 (27شهریور1400) برگزار شد، نوشت: «سعید ایروانی، معاون دبیر شورای‌عالی امنیت ملی و سیاست خارجی ایران، ریاست هیأت این کشور را برعهده داشته و در مقابل، خالد الحمیدان، رئیس دستگاه اطلاعاتی عربستان، سکاندار هیأت سعودی در دور چهارم مذاکرات با ایران بوده است. دوطرف نشست مشترک را با حضور «مصطفی الکاظمی»، نخست‌وزیر عراق برگزار کردند و به مرور مذاکرات در دورهای پیشین پرداختند. طرف سعودی در این مذاکرات بر پرونده یمن تمرکز داشت، اما طرف ایرانی بر موضع پیشین خود در این‌باره اصرار داشت و به مذاکره‌کنندگان سعودی اعلام کرد حل بحران یمن مستلزم انجام گفت‌وگویی مستقیم میان ریاض و صنعاست.

دی‌ماه1400
وزارت امور خارجه جزئیات بیشتری از نحوه عمل ایران در مذاکرات ارائه کرد. سخنگوی سابق وزارت امور خارجه گفته بود: «ما لیستی به طرف مقابل دادیم و امیدواریم پاسخ‌ها را دریافت کنیم. بی‌اعتمادی‌هایی بین دوطرف و واقعیت‌هایی درباره اختلاف‌نظرها وجود دارد و دوطرف تلاش می‌کنند با رویکرد سازنده جلو بروند و منتظر هستیم پاسخ را بگیریم.»

بهمن1400
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه چهارم بهمن‌ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران از حضور دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست آتی سازمان همکاری اسلامی برای نخستین‌بار پس از چند سال در عربستان خبر داد و گفت: تمرکز امروز ما بازگشایی نمایندگی ایران در این سازمان است و طبیعی است اگر در مسیری که در 4دور گذشته طی کردیم به نقطه‌ای برسیم که سؤالات و نکاتی راکه مطرح کردیم پاسخ‌های آن را از طرف سعودی بگیریم، می‌توانیم وارد فاز جدید تنظیم روابط هم شویم.

اردیبهشت1401 (دور پنجم مذاکرات)
بغداد برای پنجمین‌بار میزبان مذاکرات ایران و عربستان بود. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه درباره این دور از مذاکرات گفت: گفت‌وگوها جدی بود و اگر گفت‌وگوها به سطح سیاسی درجه یک ارتقا پیدا کند، می‌توان انتظار داشت که به سرعت شاهد پیشرفت‌های جدی در حوزه‌های مختلف مورد گفت‌وگو در چارچوب این مذاکرات باشیم.

مهر1401
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه درباره زمان دور ششم مذاکرات گفت: هنوز تصمیمی درباره دور بعدی مذاکرات بین ایران و عربستان صورت نگرفته است. در نتیجه 5 دور گفت‌وگو توافقاتی بین طرفین صورت گرفت و توافق این بود که با اجرای توافقات زمینه برداشتن گام‌های بعدی فراهم شود. ایران کماکان آماده است و از پیشرفت در روند گفت‌وگوها استقبال می‌کند.