کاهش شکاف ارز نیما و آزاد؛ محرک رشد بورس

در شرایطی که توان رشد شاخص بورس در هفته جاری نسبت به 2 هفته قبل کمتر شده است کارشناسان اعتقاد دارند عواملی ازجمله انجام اقدامات حمایتی در بودجه سال بعد، رشد قیمت جهانی مواد پایه، حذف قیمت‌گذاری دستوری و کاهش تنش‌های دیپلماتیک می‌توانند منجر به رشد شاخص‌های بورس شوند، با این حال به زعم آنها در دسترس‌ترین اقدام برای افزایش توان صعودی شاخص بورس، کاهش شکاف ارز نیمایی با بازار آزاد است.
به گزارش همشهری، شاخص کل بورس تهران از هفتم آبان ماه و بعد از تصویب بسته 10بندی حمایت از بورس وارد فاز صعودی شده و در این مدت بیش از 14درصد رشد کرده است با این حال توان صعودی شاخص بورس درهفته گذشته نسبت به 2 هفته قبل کمتر شده و روند خروج پول هم از بورس بیشتر شده است. به‌طوری که از اوسط هفته قبل تاکنون بیش از 2هزارو200میلیارد تومان نقدینگی از بازارسهام خارج شده و حتی در مبادلات روزشنبه نسبت خروج پول حقیقی به ارزش معاملات خرد به 23درصد رسید که به‌معنای آن است که شدت خروج پول از بورس با رشد زیادی مواجه شده است. این درحالی است که برخی آمارها نشان می‌دهد از هفتم آبان تاکنون نزدیک به 4هزار میلیارد تومان نقدینگی از سوی سهامداران حقوقی برای حمایت از بورس به بازار تزریق شده است. آنطور که قبلا رئیس سازمان بورس اعلام کرده بود بخشی از این منابع از سوی صندوق توسعه ملی به بازار تزریق شده است و 2 صندوق تثبیت و توسعه بازار سرمایه نیز از طریق بازار گردانی درحال حمایت از بازار سهام هستند. با وجود این حمایت‌ها نماگر‌های بازار سهام نشان می‌دهد که شاخص بورس توان کافی برای رشد ندارد و شاید همین موضوع عاملی بود که منجر به استعفای مجید عشقی، رئیس سازمان بورس در روز دوشنبه شد که البته مورد موافقت شورای بورس قرار نگرفت.

افزایش توان شاخص
در چنین شرایطی کارشناسان بر این باورند که اقداماتی ازجمله انجام اصلاحاتی در بودجه سال بعد برای حمایت از صنایع، حذف قیمت‌گذاری دستوری، کاهش نرخ بهره و یا رشد قیمت جهانی مواد پایه و کاهش تنش‌های دیپلماتیک می‌تواند، توان صعودی شاخص‌های بورس را بیشتر کند. با این حال به زعم آنها سریع‌ترین راهی که می‌تواند منجر به رشد شاخص‌های بورس شود کاهش شکاف ارز نیمایی با بازار آزاد است چرا که کاهش این شکاف منجر به افزایش درآمد شرکت‌های صادرات محور می‌شود و چون این شرکت‌ها بخش بزرگی از بازار سهام را در اختیار دارند و وزن این شرکت‌ها بر شاخص بورس بیش از سایر شرکت‌ها است افزایش درآمد این شرکت‌ها منجر به دوپینگ شاخص و افزایش سرعت رشد شاخص می‌شود.
درواقع چون بخش عمده درآمد این شرکت‌ها وابسته به نرخ ارز است، هر نوع رشد قیمت ارز ابتدا منجر به رشد درآمد این شرکت‌ها و سپس منجر به رشد شاخص‌های بورس می‌شود اما نکته اصلی اینجا است که طبق تکالیف بانک مرکزی ارز حاصل از صادرات این شرکت‌ها باید در سامانه نیما عرضه شود و این به‌معنای آن است که نوسان قیمت ارز در بازار آزاد به‌طور مستقیم در قیمت سهام این شرکت‌ها تأثیر ندارد و آنچه منجر به افزایش درآمد این شرکت‌ها می‌شود قیمت ارز در سامانه نیما است.
با وجود این اثرگذاری ارز نیمایی بر قیمت سهام این شرکت‌ها در طول 2 ماه گذشته شکاف ارز نیمایی با بازار آزاد افزایش یافته به‌طوری که هم‌اکنون میزان تفاوت ارز نیمایی با بازار آزاد به حدود 25درصد رسیده است و این موضوع به سدی در برابر رشد قیمت سهام این شرکت‌ها تبدیل شده است به این معنی که نوسان ارز نیمایی تناسبی با رشد قیمت ارز در بازار آزاد نداشته است.
در چنین شرایطی کارشناسان بر این باورند که چنانچه زمینه‌ای ایجاد شود که شکاف ارز نیمایی و بازار آزاد کم شود بازار سهام می‌تواند تحت‌تأثیر رشد درآمد شرکت‌های صادرات محور با رشد مواجه شود. ضمن اینکه به زعم کارشناسان این شکاف منجر به توزیع رانت شده است و اصلاح این شکاف می‌تواند تولید را در کشور به تحرک وادارد.
سید جواد درواری یک کارشناس بازار سرمایه در این‌باره می‌گوید: تعداد زیادی از شرکت‌های شاخص‌ساز بازار سرمایه را شرکت‌های صادراتی یا دلار محور تشکیل می‌دهند و نرخ ارز تأثیر مستقیم در قیمت تولیدات و محصولات آنها دارد اما این شرکت‌ها موظف هستند قیمت پایه محصولات خود را با نرخ ارز نیمایی درج کنند.
او با بیان اینکه افزایش درآمد این شرکت‌ها مستلزم کاهش فاصله ارز نیما با بازار آزاد است ادامه می‌دهد: افزایش فاصله بین ارز بازار آزاد و ارز نیمایی تأثیر مطلوبی بر بازار سرمایه نخواهد داشت و موجب می‌شود سرمایه‌گذاران، بازارهای موازی بازار سرمایه همچون بازار طلا و ارز را به سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورسی ترجیح دهند. زیرا با توجه به ماهیت دستوری نرخ ارز نیما، قیمت محصولات افزایشی متناسب با افزایش قیمت ارز نداشته و سود حاصل از تسعیر نیز افزایشی نخواهد داشت و این دو موضوع به‌صورت مستقیم بر سود هر سهم شرکت تأثیرگذار خواهند بود و بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران را پوشش نمی‌دهد.
نازنین خالقی، کارشناس دیگر بازار سرمایه با بیان اینکه افزایش اختلاف نرخ دلار نیما و بازار آزاد ازجمله مسائلی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد می‌گوید: این روزها بزرگ‌ترین دغدغه فعالان بازار سرمایه، اختلاف نرخ نیما و نرخ بازار آزاد است که اگر این اختلاف کاهش یابد، صنایع مختلفی چون پتروشیمی، پالایشی‌ها و صنایع فلزی که صادرات محور هستند منتفع خواهند شد.
فرشید زرین کیا یک کارشناس دیگر بازار سرمایه با اشاره به اینکه ۷۰ درصد از بازار سهام متاثر از بحث صادرات و قیمت‌های جهانی است، توضیح می‌دهد: نرخ ارز در بازار توافقی حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد بالاتر از نرخ نیمایی است و اگر صنایع و شرکت‌های بورس اجازه تسعیر ارز از طریق بازار متشکل ارزی را داشته باشند، سودآوری آنها تأثیرپذیری مثبت قابل توجهی را خواهد داشت و در همین راستا کلیت بازار سهام و همچنین صنایع منتفع می‌شوند.