تقلای حفتر برای حضور در بازی قدرت لیبی

ژنرال حفتر به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی تحولات لیبی به‌تازگی اعلام کرده که آماده است تا این کشور را از بن‌بست فعلی خارج کند. اذعان حفتر به بن‌بست در لیبی به ادامه اختلافات میان دولت تحت ریاست فتحی پاشاغا در شرق و دولت وحدت ملی به ریاست عبدالحمید الدبیبه در غرب اشاره دارد.
پاشاغا از سوی پارلمان لیبی در طبرق به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شده، اما دولت الدبیبه که براساس توافقات سیاسی با مشارکت سازمان ملل در طرابلس شکل گرفته، از تحویل قدرت به پاشاغا خودداری می‌کند. دولت الدبیبه‌ گفته است که قدرت را تنها از طریق برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی، به یک دولت منتخب تحویل خواهد داد.
در این میان، ارتش ملی لیبی به فرماندهی ژنرال حفتر که دولت مستقر در شرق را مورد حمایت قرار می‌دهد از آوریل2019 با هدف سرنگونی دولت مستقر در طرابلس و تصرف پایتخت لیبی و تشکیل حاکمیت یکدست سیاسی وارد درگیری با دولت عبدالحمید الدبیبه شد، اما این درگیری‌ها به‌دلیل حمایت ترکیه، قطر و سودان از دولت طرابلس راه به‌جایی نبرد و سرانجام دوطرف از چند ماه گذشته وارد آتش‌بس شدند. با این حال اکنون پس از چند ماه آتش‌بس همچنان گروه‌های سیاسی در شرق و غرب لیبی نتوانسته‌اند بر سر اختلافات به نتیجه برسند و به‌نظر می‌رسد که حفتر نیز خود را برای عرض‌اندام دوباره در لیبی آماده می‌کند. روزنامه العربی‌الجدید در گزارش خود به نقل از حفتر نوشته است: می‌خواهم کشور را آزاد کنم.
لیبی از زمان سقوط قذافی صحنه مداخلات خارجی است و سازمان ملل نیز در گزارشی تأیید کرده که در جریان درگیری میان نیروهای شرقی و غربی، شبه‌نظامیانی از سوریه، چاد، سودان و روسیه نیز حضور داشته‌اند. با وجود آنکه بخشی از این شبه‌نظامیان خارجی ارتش ملی حفتر را مورد حمایت قرار داده‌اند، اما حفتر در ادعاهای خود گفته که می‌خواهد نیروهای خارجی را از لیبی خارج کند.
برخی تحلیلگران، سخنان حفتر را به منزله آمادگی دوباره او و نیروهایش برای آغاز درگیری‌های داخلی قلمداد کرده‌اند، اما برخی کارشناسان با دیده تردید به چنین ادعایی نگاه می‌کنند. جلیل حرشاوی، کارشناس لیبی در مؤسسه مطالعات دفاعی و امنیتی در لندن معتقد است: «اظهارات حفتر برای بازگشت به میدان کمی با ابهام روبه‌روست و او به‌صورت مستقیم به جنگ تمام‌عیار یا تلاش برای ورود به طرابلس اشاره‌ای نکرده است. این نشان‌دهنده عدم‌اطمینان او از جلب حمایت کافی برای جنگ است؛ چون اوضاع امروز در لیبی دیگر مانند گذشته نیست. امروزه ترکیه دارای یک تشکیلات نظامی در شمال غربی لیبی است و حفتر می‌داند که درگیری با اردوگاه ترکیه پرهزینه است.»
از سوی دیگر شاید ادعاهای حفتر برای آزادسازی لیبی مرتبط با برخی گزارش‌ها درباره احتمال توافق الدبیبه و پاشاغا برای تشکیل دولت وحدت ملی باشد و در این میان حفتر تلاش دارد تا همچنان بخشی از بازی‌های آتی در لیبی باشد. سامی حمدی، سردبیر نشنال اینترست نیز تشکیل دولت وحدت ملی و توافق شرق و غرب را محتمل ارزیابی می‌کند و معتقد است حفتر برای آنکه همچنان در میدان تحولات باشد، ادعای آزادسازی لیبی را مطرح کرده است. در عین حال توجه به تحولات لیبی نشان می‌دهد که حفتر همچنان از حمایت‌های خارجی قابل توجهی برخوردار است و شاید از این‌رو او ادعای آزادسازی لیبی را مطرح کرده است. به‌رغم برخی پیش‌بینی‌ها، جنگ اوکراین به کاهش حضور روسیه در لیبی منجر نشده و به‌گفته حرشاوی، هنوز بیش از 2هزار نیروی شبه‌نظامی واگنر وابسته به روسیه برای حمایت از حفتر در خاک لیبی حضور دارند. حرشاوی همچنین می‌افزاید که به‌تازگی یک کشتی مهمات از روسیه به بنغازی آمده است. علاوه بر این، به‌نظر می‌رسد کشورهای دیگر مانند مصر و عربستان سعودی نیز همچنان از حفتر حمایت می‌کنند. فرانسه نیز حمایت‌هایی در سطح دیپلماتیک و سیاسی از حفتر داشته است. در کنار این عوامل، این وضعیت را باید درنظر گرفت که حفتر همچنان نفوذ قابل توجهی در میان نیروهای محلی و بومی لیبی به‌ویژه در شرق این کشور دارد. مجموع این شرایط می‌تواند این نتیجه را به همراه داشته باشد که حفتر همچنان بازیگر مهم تحولات لیبی است و نمی‌توان در تحلیل لیبی او را نادیده گرفت.