گزارش
رویش ساختمان‌های سبز در تهران
شهرداری تهران مشوق‌های جدیدی را برای شکل‌گیری ساختمان‌های سبز جهت کاهش مصرف انرژی و تولید پسماند ارائه می‌کند
محمد سرابی-روزنامه‌نگار
در دورانی که کمبود آب یکی از مشکلات دائمی کلانشهر‌هاست و اخطار‌هایی از پایان یافتن ذخیره آبی اعلام می‌شود، صرفه‌جویی تنها یکی از راه‌حل‌های ممکن است. اصلاح شبکه و جلوگیری از هدر رفتن و روش‌های کاهش مصرف هم بخش‌های دیگری از مقابله با کمبود آب را تشکیل می‌دهند اما برخی روش‌ها ممکن است بنیان ساختمان‌سازی و شهرسازی را در درازمدت چنان تغییر دهد که شهرها کمتر آب مصرف کنند. این کار از ساختمان‌هایی شروع می‌شود که می‌توانند بخش عمده آب مصرف را تصفیه و دوباره استفاده کنند؛ ساختمان‌هایی که نه‌تنها برای مصارف شست‌وشو و آبیاری فضای سبز کمتر به شبکه آب آشامیدنی متکی هستند بلکه زباله‌های تولیدی پایینی دارند و برق‌شان از طریق انرژی‌های نو تامین می‌شود. همان ساختمان‌هایی که روی پشت‌بام آنها پنل‌های خورشیدی جذاب وجود دارد و شاید اغلب ما نمونه‌شان را فقط در فیلم‌ها دیده باشیم. اما واقعیت آن است که چنین بناهایی با عنوان «ساختمان سبز» کم‌کم در حال زیاد شدن هستند؛ چراکه یکی از علاج‌های شهرها در آینده خواهند بود. به همین خاطر، شهرداری تهران هم که پیش‌تر پروژه‌ای را برای سبز شدن ساختمان‌های خود آغاز کرده بود، اکنون یک‌گام جلوتر رفته و با ارائه مشوق‌هایی سعی دارد تا مالکان را هم ترغیب به تبدیل بنا‌های خود به ساختمان سبز کند.
این طرح از چند سال پیش در کشور‌های توسعه‌یافته بررسی و اجرا شده است. اکنون به‌گفته مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران، 2ساختمان پایتخت داوطلبانه که چندین مرحله را از نظر مصرف انرژی و بازچرخانی آب، پشت سر گذاشته‌اند، در طرح ارزیابی ساختمان‌های سبز شرکت کرده‌اند.
شینا انصاری در این‌باره به همشهری می‌گوید: «موضوع ساختمان‌های سبز در قالب یکی از مصوبات شورای اسلامی شهر تهران با عنوان ساختمان سبز و معماری پایدار پیگیری شده و دبیرخانه این بحث در معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران شکل گرفته است. در سال‌های پیش هم فراخوانی درباره ساختمان‌های سبز منتشر شد و برخی سازندگان در آن شرکت کردند. نشان‌هایی مانند سرو نیز به این سازندگان داوطلب داده شد.»
2ساختمان تمام‌سبز
یکی از ساختمان‌های سبز شخصی تهران در محله حکیمیه منطقه۴ واقع شده که به خانه چوبی شهرت دارد. دیگری هم ساختمانی ویلایی در محله چناران منطقه۵ است که با پنل‌های خورشیدی انرژی مورد نیاز خود را به‌دست می‌آورد.
انصاری در این خصوص می‌گوید: «اداره کل محیط‌زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران برای حمایت از چنین طرحی همکاری می‌کند و اکنون نیز دستورالعمل اجرایی طرح در حال تهیه و تدوین است تا برای تعیین مشوق‌هایی که به این ساختمان‌ها داده می‌شود تصمیم‌گیری شود. این طرح پیش‌تر حالت داوطلبانه داشته ولی با تهیه دستورالعمل برخی از این موارد از حالت داوطلبانه خارج می‌شود تا سازندگان به رعایت این موارد تشویق شوند و به سمت ایجاد ساختمان‌های دوستدار محیط‌زیست حرکت کنیم.»
او با تأکید بر اهمیت اطلاع‌رسانی در این زمینه، میافزاید: «ما در نخستین مرحله باید موضوع کاهش مصرف انرژی را مورد توجه قرار دهیم و بعد از آن کاهش مصرف آب است. با تدوین این معیار‌ها می‌توان امیدوار بود که سازندگان داوطلب بیشتری به این طرح بپیوندند. اکنون در تهران ساختمان‌هایی هستند که برخی معیار‌های ساختمان سبز را رعایت کرده‌اند؛ مثلا از آب خاکستری برای فضای سبز استفاده می‌کنند یا پنل‌های انرژی خورشیدی دارند.»
به‌جز شهرداری یک ارگان دیگر هم تحقیقاتی در زمینه ساختمان‌های سبز انجام داده است. «مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی» وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی معیار‌هایی برای ارزیابی این بنا‌ها در نظر دارد.
حمایت شورای شهر
سال گذشته لایحه «توسعه ساختمان سبز و معماری پایدار» در دستورکار سیصدوچهاردهمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران به تصویب رسید.جزئیاتی که در ایجاد این ساختمان‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد شامل فهرست گسترده‌ای است که میزان مصرف انرژی و آب را در آن به‌شدت کاهش می‌دهد و دوام و تاب‌آوری ساختمان برای مدت طولانی را تضمین می‌کند. سرپرست اداره کل معماری و ساختمان شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «فناوری ساختمان سبز، یکی از عوامل تحقق توسعه پایدار نیز محسوب می‌شود.»
حامد سلیمی با اشاره به مصوبه شورای شهر میافزاید: «براساس یکی از بندهای مصوبه، شهرداری تهران موظف به مدیریت سبز ساختمان‌های تحت پوشش خود و رده‌بندی انرژی آنهاست. ما نیز دستورالعمل رتبه‌بندی مبتنی بر مطالعات مرکز تحقیقات راه و مسکن را در دستور کار قرار دادیم که پس از نهایی شدن، به‌صورت پایلوت در تهران عملیاتی خواهد شد.»
مکث
ساختمان‌های «سبز» چگونه حمایت می‌شوند؟
در مصوبه «توسعه ساختمان سبز و معماری» بخشی از معیار‌های ساختمان سبز ذکر شده است:
ساختمان سبز: بنایی است که ضوابط خاص مکانیابی، طراحی سامانههای ساخت و... به‌منظور آسیب‌رسانی هرچه کمتر به طبیعت را رعایت می‌کند.
معماری پایدار: رویکردی است که به شرح تکنیکهایی در طراحی و معماری میپردازد که همسو با ایده‌های زیست‌محیطی باشد.
گواهی ساختمان سبز: گواهیای است که به ساختمان‌هایی اهدا می‌گردد که موارد الزامی و اختیاری ساختمان سبز را در قالب یک سیستم امتیازدهی رعایت کرده باشند.
بهینه‌سازی مصرف انرژی، مدیریت آب و فاضلاب، توسعه فضای سبز، استفاده از انرژی تجدیدپذیر، کاهش تولید پسماند، از مهم‌ترین معیار‌های ساختمان سبز هستند
شهرداری باید سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ساختمان‌ها را هر سال حداقل10درصد افزایش دهد.
