فرزاد طباطبایی- روانشناس و روان‌درمانگر
برای داشتن کودکی خلاق مجموعه‌ای از عوامل مختلف مانند هوش، توانایی بدنی، استعداد و علاقه‌های متنوع مؤثر است، اما نوع تربیت والدین و شرایط محیط در شکل‌گیری تفکرات خلاقانه کودک نقش اساسی دارد.به‌طور کلی کودکان از همان ابتدا رگه‌های هوش و خلاق بودن خود را نشان می‌دهند، اما معمولا در 5سالگی به‌دلیل افـزایش تمرکز در کودکان، تکمیل زبان و تقویت مهارت‌های جسمی، کودک به اوج تفکر خلاق می‌رسد.
راه‌ها و نکات پرورش خلاقیت کودکان
روش‌های بسیاری برای پرورش تفکر خلاق در کودکان وجود دارد و بسیاری از آنها بستگی به خلقیات و توانایی‌های فرزندتان دارد.
بعضی از کارهایی که می‌توانید برای پرورش خلاقیت کودکان‌تان در منزل انجام دهید به شرح زیر است:
بگذارید کودک اشتباه کند:
بچه‌هایی که از شکست خوردن بترسند، کنجکاوی در آنها سرکوب می‌شود. اگر فرزند شما بعد از اشتباه نا امید شد یا احساس شکست کرد با او برای جبران و تغییر نتیجه صحبت کنید و او را راهنمایی کنید که چطور می‌تواند اشتباهش را جبران کند. فقط راهنمایی کنید و خودتان اشتباه او را اصلاح نکنید.
او را تشویق کنید:
هر اقدام مثبت و هر تلاش کودکتان را تحسین کنید. پاداش‌های کلامی بهترین نوع تشویق هستند. اگر در تشویق‌ها بیش از حد چارچوب‌مدار هستید و از جدول ستاره استفاده می‌کنید، سعی کنید با دیدن اتفاقات خلاقانه در کودک او را تشویق و تحسین کنید و حتی به طور ناگهانی به او ستاره یا جایزه دهید.
بگذارید خانه را به هم بریزد و کثیف کاری کند:
معمولا مادران نسبت به تمیزی منزل و کودکشان حساسیت و وسواس بیش از اندازه دارند. سعی کنید اتاق یا فضایی برای کودک تعیین کنید که در آنجا هر کاری خواست انجام دهد. وسواس تمیزی در سنین پایین جلوی خلاقیت کودک را می‌گیرد.
الگوی خلاقیت فرزندتان باشید:
اگر کودک والدین را در حال ساخت یا تعمیر چیزی ببیند او هم یاد می‌گیرد که باید پذیرای خلاقیت‌ها باشد. تقـلید کودکان و نوزادان اصلی‌ترین شرط یادگیری آنهاست.
برای فرزندتان وقت بگذارید:
بازی کردن، دنیای کودک است و در بازی است که کودک دنیای خودش را می‌سازد. با او بازی کنید. نقش‌هایی که می‌خواهد، بر عهده بگیرید و صبوری کنید. خسته‌اید، مشکل مالی دارید، شرایط کارتان بد است و... کودک اینها را نمی‌فهمد و دنیای خودش را دارد.
ذهن باز و روشن داشته باشید:
به فرزندانتان حق انتخاب بدهید تا برای مستقل فکر کردن ترسی نداشته باشند. بگذارید غذا، لباس، اسباب‌بازی و بازی مورد علاقه‌اش را خودش انتخاب کند. البته ایجاد محدودیت در انتخاب‌ها برای کودک لازم است. اگر کودک شما همه‌‌چیز را با هم می‌خواهد، چند حق انتخاب پیش روی او بگذارید و از او بخواهید از بین اینها انتخاب کند.
سؤال‌های باز بپرسید:
طرح کردن سؤال‌های باز پاسخ و مفهومی، به پرورش تفکر خلاق کودک کمک می‌کند. سؤالاتی مانند اینکه اگر خورشید در حیاط ما باشد چه می‌شود؟ یا اگر همه درختان آواز بخوانند چه می‌شود؟ اگر همه کفش‌های دنیا یک اندازه باشد چه می‌شود؟ اگر وسایل خانه هیچ‌وقت خراب نشوند چه می‌شود؟
با تخیلات کودک همراه باشید:
معمولا اکثر کودکان در سنین پیش‌دبستانی، دوستان و دنیای تخیلی خود را دارند. قوه تخیل یکی از توانایی‌های کودک است که داشتن آن نعمت بسیار خوبی است. با دوستان خیالی او صحبت کنید. حتی وقتی دوست خیالی او حضور ندارد در موردش با فرزندتان صحبت کنید و سراغش را بگیرید. در دنیای تخیلی کودک او را همراهی کنید.
به کودک خود استقلال بدهید:
کنترل‌گر نباشید و گاهی به تنهایی کودک احترام بگذارید. اصولا والـدین کنترل‌گر با ایجاد محدودیت‌های فراوان مانع بزرگی در مقابل خلاقیت کودکان هستند.
به اسباب‌بازی‌های کودک بها دهید:
اسباب‌بازی‌های کودک تنها ابزار و سلاح‌های کودک است و هرچه این سلاح‌ها متنوع‌تر و خلاقانه‌تر باشد، آینده کودک سالم‌تر است. کودک لازم است تنوع در اسباب بازی‌ها را تجربه کند. پسران می‌توانند عروسک و دختران نیز ماشین یا اسلحه داشته باشند.
استفاده از تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری را کاهش دهید:
ممنوع کردن موبایل، تلویزیون یا کنسول خانگی امری نشدنی است، اما باید نحوه و میزان ارتباط کودک با این وسایل کنترل شود و نباید از بازی‌های فیزیکی و حقیقی بیشتر و جذاب‌تر شود. پــرخاشگری کودکان، انزوا، تیک عصبی، آسیب‌های جسمی، چاقی و ... از مضرات بازی‌های رایانه‌ای و تماشای بیش از حد تلویزیون است.
اجازه دهید کودک در جمع بازی کند:
تمایل به تنها بودن در کودک اصلا نشانه خوبی نیست. مخصوصا که برخی والدین به خاطر ترس‌ها و وسواس‌های بیمارگونه خود، کودک را از جمع همسالان دور نگه می‌دارند؛ مثلا یاد گرفتن فحش چیز بدی نیست و طبیعتا این اتفاق خواهد افتاد، بلکه کودک باید یاد بگیرد که فحش دادن عمل زشتی است و نباید آن را در حرف زدن خود به‌کار ببرد.
راه‌هایی برای پرورش کودکان خلاق
در همینه زمینه :
یادداشت
میوه زندگی
میوه زندگی
گفت‌وگو