تنش آبی از سیستان‌و‌بلوچستان تا مازندران سرسبز!

اگر باران به کوهستان نباردبه سالی دجله گردد خشکرودی! ایرانیان چند سالی است معنای این شعر سعدی شیرازی، شاعر بلندآوازه ایران را می‌فهمند و امسال هم به سبب کاهش شدید بارش‌ها، سدهای کشور حتی در استان‌های پرآب و سرسبز شمالی با کاهش شدید ذخایر آب مواجه شده‌اند. مؤسسه تحقیقات آب می‌گوید: بارندگی‌ها امسال نه‌تنها مناسب نخواهد بود و باید بابت صرفه‌جویی هر‌مترمکعب آب پاداش 3هزار تومانی درنظر گرفته‌شود.
سیستان و بلوچستان، خوزستان، یزد، اصفهان، همدان، تهران، مازندران و در یک برایند کلی همه استان‌های ایران با چالش کم‌آبی مواجه شده‌اند، حتی در استان سرسبز مازندران هم وضعیت پیچیده و نزدیک به بحران است. ایران براساس آمارها از سال1393 یعنی حدود 9سال قبل به دوران تنش آبی وارد شد و امسال این تنش در صورت مدیریت‌نشدن مصرف آب و اعمال مدیریت یکپارچه بر منابع آبی کشور، ممکن است به بحرانی فراگیر تبدیل شود. وزارت نیرو رسما اعلام کرده از ابتدای مهر۱۴۰۰ که سال آبی آغاز شد تا انتهای شهریور۱۴۰۱ درمجموع 180میلی‌متر بارش در کشور رخ‌داده که در مقایسه با دوره بلندمدت به‌میزان 237میلی‌متر بارندگی ثبت‌شده، حدود 24میلی‌متر کمتر بارش داشته‌ایم. سازمان هواشناسی هم می‌گوید: امسال پاییز منتظر بارش‌های زیاد نباید بود. عوارض تنش آبی اکنون به پایتخت کشور هم رسیده که در نیم قرن اخیر کم‌سابقه است و در عمل تهران با بحران خشکسالی مواجه شده‌است.
سیاست کوتاه‌مدت وزارت نیرو، تنبیه پرمصرف‌ها و اقدام به قطع آب آنها، تشویق مردم به کمتر مصرف‌کردن آب و البته پاداش 3000تومانی برای مشترکانی است که الگوی مصرف را رعایت کنند. به این امید که با تکرار روش پاداش در صنعت برق، این‌بار در صنعت آب، بتوان از بحران جلوگیری کرد. علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیرو که این روزها با یک چالش بزرگ مواجه شده، می‌گوید: قیمت یک مترمکعب آب 600تومان است و برای کسانی که صرفه‌جویی کنند، 5برابر پاداش می‌دهیم و حتی ممکن است قبض برق این مشترکان صفر شود یا حتی طلبکار هم شوند و برای نخستین‌بار در تاریخ صنعت آب کشور قرار است صورتحساب با مبلغ صفر برای مشترکان کم‌مصرف صادر شود.

بحران آب در مازندران
تصور بحران آبی در استان‌های سرسبز و پرآب ایران سخت است، اما واقعیت دارد و نمونه آشکار آن مازندران، نگین سبز ایران زمین است که هم‌اکنون با تنش آبی مواجه شده و اگر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها صورت نگیرد، این بحران در آینده تشدید می‌شود، چراکه هم‌اکنون تنها 12درصد از نیاز آبی استان از محل جمع‌آوری آب‌های سطحی تامین می‌شود و حاکمیت نگاه منطقه‌ای و اختیارات مقامات محلی بر منابع آب روستایی باعث شده تا در 900روستای مازندران به‌صورت جزیره‌ای تصمیم‌گیری شود، افزون بر اینکه تنها 17درصد از جمعیت استان تحت پوشش فاضلاب قرار دارند که نسبت به میانگین کشوری عقب‌ماندگی وجود دارد.
به‌گزارش همشهری، اگر وضعیت به شکل فعلی ادامه یابد، تردید نباید کرد که حتی استان‌های شمالی با بحران آب مواجه می‌شوند و دولت سیزدهم در قالب طرح نهضت آبرسانی به روستاها تلاش دارد تا از بروز تنش آبی در مناطق روستایی کشور جلوگیری کند و بالغ بر 7300میلیارد تومان اعتبار برای بهبود وضعیت تامین آب در10هزار روستاهای درگیر با تنش آبی درنظر گرفته شده است.
بهزاد برارزاده، مدیرعامل آبفای استان مازندران یکی از چالش‌های مدیریت بر منابع آبی روستاهای استان را مدیریت محلی عنوان و اظهار کرد: هم‌اکنون ۹۰۰روستا توسط شوراها آبرسانی و مدیریت می‌شوند و به‌دلیل درآمدی که از این مسیر کسب می‌کنند از تحویل روستاها به آبفا خودداری می‌کنند. او با اشاره به وضعیت جهاد آبرسانی به روستاهای مازندران می‌گوید: 128روستای استان با ایجاد 19مجتمع آبرسانی تحت پوشش طرح جهاد آبرسانی قرار‌گرفته که ۳هزار مشترک استان تحت پوشش محرومیت‌زدایی آبی قرار خواهند گرفت، اما مازندران در حوزه آبرسانی روستایی شرایط بغرنجی دارد. برارزاده در پاسخ به سؤال همشهری درباره منابع تامین آب مازندران می‌گوید: هم‌اکنون ۱۲درصد استان از آب سطحی و ۸۸درصد از آب زیرزمینی با ۷۴۰حلقه چاه و ۳۷۳چشمه استفاده می‌کنند اما زمان بارندگی با کدورت آب و زمان قطع برق با خرابی پمپ‌ها مواجه می‌شویم که این چالش نشان می‌دهد باید بیشتر به سمت استفاده از آب‌های سطحی برویم. این مقام مسئول با بیان اینکه زیرساخت استان مازندران برای ۳میلیون نفر جمعیت ایجاد شده، گفت: اگر بناست که میزبان خوبی برای مردم ایران باشیم باید نگاه ویژه داشته باشیم و زیرساخت‌ها را بهبود ببخشیم، در غیر این صورت در زمان پیک مصرف با مشکل خدمات‌رسانی مواجه می‌شویم، زیرا عرضه و تقاضا ناتراز می‌شود.
مدیرعامل آبفای مازندران یکی از راه‌های تامین منابع آب استان را احداث سدهای جدید برای استفاده حداکثری از آب‌های سطحی عنوان و استفاده 88درصدی از آب‌های زیرزمینی برای تامین آب شرب را ناشی از فقر مطلق اعلام کرد و افزود: ۱۷درصد جمعیت استان تحت پوشش فاضلاب است و این شرایط درحالی‌که این رقم در کشور ۵۳درصد است، عدد نرمالی نیست. برارزاده با اشاره به اجرای طرح‌های فاضلاب در شهرهای ساری، بابل، چالوس و نوشهر و اختصاص بودجه از سوی دولت تأکید کرد: سرعت‌دادن به پروژه‌های جمع‌آوری پساب در روستاهای بالای سد استان یک اولویت مهم است و هم‌اکنون ظرفیت تصفیه‌خانه نوشهر و چالوس ۱۰هزار مترمکعب است، ولی ورودی فاضلاب ۱۴هزار مترمکعب است.
این مقام مسئول با اشاره به اعتبار 420میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های فاضلاب استان پس از سفر رئیس‌جمهور گفت: در مرحله اول ۱۰درصد و برای ۱۴۰۱، که ۲۰درصد این مبلغ اختصاص یافته و درصورت تامین بموقع اعتبار، تا پایان دولت سیزدهم، شبکه تصفیه فاضلاب 3شهر از استان تکمیل خواهد شد.

تجارت آب در روستاها!
مدیرعامل آبفای مازندران می‌گوید: ما در استان ۳۶۰۰روستا داریم که تنها ۱۷۰۰روستا و ۹۹۰هزار نفر از جمعیت تحت پوشش آبفا قرار دارند، تصدی‌گری روستاها با آبفا است اما مقاومت کاذبی را از سوی شوراها، دهیارها و آبدارها در تحویل روستاها به آبفا شاهدیم، درحالی‌که ما آمادگی خدمت رسانی به دورترین نقاط روستایی را هم داریم. برارزاده همچنین با هشدار نسبت به تنش آبی در شهرهای مازندران افزون بر روستاهای استان، اظهار کرد: در شهرها هم تنش آبی و محدودیت در خدمت‌رسانی وجود دارد به‌دلیل اینکه عرضه و تقاضا برابر است، در زمان پیک مصرف با چالش مواجه می‌شویم و مجبور می‌شویم با تانکر آبرسانی کنیم، بنابراین درخواست ۶۷۰میلیارد تومان اعتبار را داده‌ایم.