گزارش
دوئل با بیکاری زیر چتر آموزش
وزیر آموزش و پرورش: نیاز امروز کشور تعریف رشته‌های جدید فنیوحرفهای با دورنمای بازار کار است
فاطمه عسگری‌نیا-روزنامه‌نگار
خیلی دور نیست سال‌هایی که پسربچه‌های قد و نیم‌قد شهری و روستایی همزمان با درس خواندن کنار دست پدرهای خود در حرفه‌های مختلف مشغول می‌شدند تا به قول قدیمی‌ها مرد زندگی شوند. یکی آچار به‌دست می‌شد و رخت شاگرد مکانیکی بر تن می‌کرد و دیگری هم اره به‌دست می‌شد و در نجاری پدرش کار می‌کرد. بعد هم به محض فراغت از درس و مشق بدون هیچ دغدغه‌ای به پشتوانه آموزش شغلی که در کودکی دیده بودند، راهی بازار کار می‌شدند، اما حالا سال‌های زیادی است که رابطه استاد و شاگردی کمرنگ و کمرنگ‌تر شده و به همان نسبت که از رابطه استاد و شاگردی در جامعه کاسته شده به آمار تحصیلکردگان بیکار هم اضافه شده است؛ موضوعی که حالا باعث شده خیلی از کارشناسان اجتماعی اعلام کنند فقدان مهارت علت اصلی بیکاری جوان‌هاست و راهکار برون‌رفت از معضل بیکاری، تجهیز آنها به آموزه‌های فنیوحرفهای است.
به خاطر همین در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و اسناد بالادستی توجه ویژه به هنرستان‌ها، مهارت‌آموزی و کارآفرینی برای دانش‌آموزان به‌عنوان یک تکلیف همواره مورد تأکید قرار گرفته است. حمیدرضا خان‌محمدی، مشاور وزیر آموزش و پرورش تابستان امسال از راه‌اندازی 100هنرستان فنیوحرفهای و کاردانش در استان‌های سراسر کشور، همجوار با کارخانه‌های صنعتی خبر داد و گفت هم‌اکنون در اصفهان شاهد فعالیت 32مدرسه در جوار کارخانه هستیم.
از آنجا که آموزش و تربیت نیروی انسانی کارآمد و متناسب با نیازهای بازارکار، ارتقای توان کارآفرینی دانش‌آموزان و درنهایت یادگیری بیشتر، نیازمند تجهیزات و شیوه‌هایی مناسب برای محقق شدن این اهداف است، وزارت آموزش و پرورش امسال اقدام به تعریف رشته‌های جدید فنیوحرفهای با دورنمای بازار کار کرده است.
تعریف 2رشته محیط‌بانی و خدمات پس از فروش
مدیرکل دفتر آموزش‌های فنیوحرفهای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش در این‌باره می‌گوید: هرساله رشته‌های جدیدی در آموزش‌های فنیوحرفهای و کاردانش مدنظر قرار می‌گیرد که متناسب با نیاز بازار کار است. امسال هم براساس این نیازسنجی صورت گرفته 2رشته محیط‌بانی و رشته خدمات پس از فروش خودرو به رشته‌های فنیوحرفهای ما در هنرستان‌ها افزوده شده‌اند.
به‌گفته عباس بیات نیاز، سازمان حفاظت محیط‌زیست در به‌کارگیری محیط‌بانان متخصص و حرفه‌ای، که دوره‌های آموزشی را هم طی کرده باشند، چاره دیگری نداشت؛ لذا در تعامل این سازمان با وزارت آموزش و پرورش شاهد اجرایی شدن رشته محیط‌بانی برای نخستین‌بار در هنرستان‌های کشور هستیم. او به همشهری می‌گوید: «ایران‌خودرو و سایپا نیز در بخش خدمات پس از فروش نیازمند نیروهای جوان و آموزش‌دیده بودند که با توجه به آموزش رشته مکانیک در هنرستان‌ها ما از پیشنهاد آنها استقبال و برای نخستین‌بار نسبت به پذیرش دانشجو در این رشته اقدام کردیم.»
او با اشاره به آموزش‌های فنیوحرفهای و نقش و جایگاه این آموزش‌ها در بازار کار، تولید و اشتغال کشور می‌گوید: «آموزش‌های فنیوحرفهای از نیازهای اساسی ما در بازار کار، اشتغال و تولید کشور است؛ آموزش‌هایی که در گذشته بیشتر در قالب رابطه استاد و شاگردی مشهود بود و حالا در هنرستان‌های جوار صنایع و رشته‌های آموزشی متنوع.»
این مسئول وزارت آموزش و پرورش هم معتقد است کمرنگ شدن رابطه استاد و شاگردی و مسلط نبودن جوان‌های ما به مهارت‌های فنی از علل بیکاری در جامعه است و ما می‌کوشیم در بخش آموزش‌های فنیوحرفهای و توسعه این بخش به تربیت نیروی انسانی ماهر و موردنیاز جامعه بپردازیم.
تخصیص 15میلیارد تومان اعتبارات کیفیت‌بخشی به هنرستان‌ها
او تخصیص 15میلیارد تومان از محل اعتبارات کیفیت‌بخشی وزارت آموزش و پرورش به توسعه سرانه هنرستانی کشور را ازجمله اتفاقات خوب این حوزه در سال‌جاری برشمرده و می‌گوید: «این اعتبارات جدا از بودجه‌های مصوبی است که در ردیف بودجه برای هنرستان‌های کشور درنظر گرفته شده است.»
وزیر آموزش و پرورش هم در نخستین جلسه ستاد هماهنگی و توسعه آموزش‌های فنیوحرفهای و مهارتی با بیان اینکه همه‌ساله رشته‌هایی حذف و رشته‌های جدیدی وارد بازار کار می‌شوند، گفته است: در حوزه آموزش‌های فنیوحرفهای هم باید با این دورنما به تعریف رشته‌های جدید بپردازیم.
یوسف نوری با بیان اینکه طرح‌های کلان آموزش‌های فنیوحرفهای باید با حضور همه ذی‌نفعان این آموزش‌ها تشکیل و تصمیم‌گیری شود، معتقد است استعدادهای دانش‌آموزان باید شناسایی‌شده و بر این اساس وارد رشته‌های مختلف در دوره متوسطه دوم شوند.
او البته داشتن مهارت را یکی از لازمه‌های فردی در یادگیری دانسته و تأکید کرده درست است برای انجام هر کاری باید مهارت داشت، اما تصور اینکه در هنرستان می‌توانیم مهارت ایجاد کنیم، غلط است. مهارت‌آموزی و مهارت‌ورزی باید از دوره کودکی آغاز شود و علاقه به یادگیری مهارت و ابزار در این دوره باید در کودکان شکل‌گرفته و ایجاد شود.
آموزش‌های فنیوحرفهای نیازمند سند چشم‌انداز
درواقع او هم قصه استاد و شاگردی و احیای این شیوه آموزشی را یکی از ضرورت‌های آموزش‌های فنیوحرفهای می‌داند و معتقد است کودکان از دوره کودکی باید آموزش مهارت ببینند.
وزیر آموزش و پرورش معتقد است آموزش‌های فنیوحرفهای باید سند چشم‌انداز داشته باشد تا براساس آن بتوانیم نقشه راهی تدوین و برنامه‌های آموزشی خود را عملیاتی کنیم.
اهمیت و جایگاه آموزش‌های فنیوحرفهای در نام آموزشی کشور آنقدر مهم است که امسال برای نخستین‌بار سرانه ویژه‌ای برای هنرستان‌ها پرداخت شد. محمدمهدی کاظمی، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش هم در نشست ستاد هماهنگی و توسعه آموزش‌های فنی‌و حرفه‌ای و مهارتی گفته است: با توجه به اهمیت موضوع و تسریع آموزش‌های فنیوحرفهای، تشکیل ستادی برای هماهنگی و توسعه آموزش‌های فنیوحرفهای در آموزش‌وپرورش ضروری بود.
او با بیان اینکه در راستای تغییر حکمرانی، باید آموزش‌های فنیوحرفهای به‌سمت نیازهای بازار کار پیش رود، گفته است: در همین راستا باید مشارکت دست‌اندرکاران آموزش‌های فنیوحرفهای را ایجاد کنیم. در چند ماه گذشته به میزان ۲درصد آموزش فنیوحرفهای را در کشور افزایش داده‌ایم.
نوری یکی از نیازهای هر روزه هنرستان‌ها را مواد مصرفی بر می‌شمارد و یادآور شده است: سرانه هنرستان‌ها در سال‌های گذشته حذف شده بود که درنظر گرفتیم هرچند اندک مبالغی به‌عنوان سرانه‌های آموزشی به‌صورت ویژه برای هنرستان‌ها تخصیص دهیم.
به‌گفته او، مهر امسال ۵۰۰میلیارد تومان تجهیزات برای هنرستان‌ها خریداری شد و درصورت تخصیص منابع از سوی سازمان برنامه و بودجه می‌توانیم حدود ۷۰۰میلیارد تومان تجهیزات دیگر را هم برای هنرستان‌ها تامین کنیم.
هم‌اکنون در مجموع یک‌میلیون‌و۱۰۴ هزار دانش‌آموز در هنرستان‌های فنیوحرفهای و کاردانش در 3پایه تحصیل می‌کنند و حدود ۷۹هزار دانش‌آموز نسبت به سال گذشته درمجموع 3پایه افزایش پیدا کرده است.