تربیت کودک سخاوتمند

یکی از ارزش‌های انسانی سخاوتمند بودن است که یاد دادن آن از سنین کودکی به بچه‌ها باید آموزش داده شود. اگر چه کودکان فهم چندانی از موضوع بخشندگی ندارند اما با تمرین این مسئله می‌توان این ارزش را در کودکان نهادینه کرد. دعوا بر سر مالکیت اسباب‌بازی یا خوراکی‌های مورد علاقه کودکان ازجمله صداهایی است که در بسیاری از خانه‌های اولاددار شنیده می‌شود. اما برخی والدین این مالکیت را با عنوان خساست تعبیر کرده و از این موضوع با ناراحتی یاد می‌کنند.

کودکان خردسال همیشه قبل از آنکه به فکر دیگران باشند، به‌خودشان فکر می‌کنند و ارزش زیادی برای دارایی‌های هر چند کوچک خودشان قائلند و به‌راحتی حاضر نمی‌شوند که دارایی‌هایشان را با دیگران به اشتراک بگذارند. این رفتار آنها برخی مواقع از سوی والدین و اطرافیان به خساست یاد می‌شود. اگر چه بسیاری از کودکان تا قبل از دوسالگی به‌راحتی اسباب‌بازی یا خوراکی‌هایشان را به اطرافیان می‌دهند اما این مسئله را نمی‌توان به بخشندگی توصیف کرد چرا که کودکان زیر 2سال با دادن اسباب‌بازی یا خوراکی خود به دیگران بلافاصله به سراغ یک کار دیگر می‌روند و به‌اصطلاح موضوع اسباب‌بازی یا خوراکی را فراموش می‌کنند. همچنین کودکان در این سن به‌دلیل وابستگی به اطرافیان و احتمالا برای جلب نظر آنها هر کاری که بزرگ‌ترها بگویند - دادن اسباب‌بازی یا خوراکی به دیگران - را انجام می‌دهند.
اما بعد از 2 سالگی که بچه‌ها اجتماعی‌تر می‌شوند می‌توان رگه‌هایی از احساس مالکیت نسبت به اشیا، اسباب‌بازی‌ها و خوراکی‌ها را در بچه‌ها دید و به مرور این حس مالکیت بیشتر از قبل می‌شود. به‌گونه‌ای که شاید کودک 3ساله فقط به دوستان و دیگران اجازه دهد که اسباب‌بازی‌هایش را تا زمانی که در دست دارد فقط لمس کنند و از دادن آن به دیگران خودداری می‌کند چرا که در این سن بزرگ‌ترین دارایی یک کودک اسباب‌بازی‌ها و خوراکی‌هایی است که در دسترس دارد هر چند از نظر ما یک ماشین بی‌ارزش کوچک و یا عروسک ارزان‌قیمتی است که صدها هزار از آن در بازار موجود است و با خراب شدن یا بخشیدن آن به دیگران می‌توان یکی دیگر از آن را تهیه کرد درصورتی که همین ماشین یا عروسک جزو مواردی است که به کودک حس استقلال می‌دهد و با از دست دادن آن فردیت و استقلال کودک متزلزل می‌شود.

تشویق کنید حتی برای چند ثانیه
برخی اوقات ممکن است کودکان بدون اینکه از آنها خواسته باشید  یا درصورت درخواست همبازی‌هایش اجازه دهد آنها با اسباب‌بازی‌هایش بازی کنند یا در برخی مواقع تنها اجازه لمس کردن اسباب‌بازی را به آنها بدهد درحالی‌که با دو دستش محکم اسباب‌بازی‌اش را در دست گرفته است در این صورت می‌توانید این حس سخاوت چند ثانیه‌ای را تشویق کنید. همین تشویق یک راه خوب برای آغاز یادگیری اشتراک گذاشتن و تقسیم‌کردن است. با تعریف و تمجید به او نشان دهید که این کار او شما را خوشحال می‌کند. با گفتن عباراتی مثل اینکه «من خوشحالم که اسباب‌بازی‌هایت را با دوستانت تقسیم می‌کنی» ‌ یا «چقدر خوبه که میوه‌هایت را با من تقسیم کردی» هم کودک‌تان را خوشحال کرده‌اید و هم به او نشان داده‌اید که با کاری که انجام داده رضایت شما جلب شده و در آینده نیز این رفتار سخاوتمندانه او به مرور طبیعی‌تر و خودبه‌خودی و نه با خواهش دیگران انجام می‌شود.

به حساسیت‌ها اهمیت دهید
بچه‌ها به اسباب‌بازی‌ها، ‌خوراکی‌ها، ‌لباس‌ها و همه آنچه به آنها تعلق دارد، حساس هستند و اغلب تمایل ندارند آنها را با دیگران تقسیم کنند همانطور که ما دوست نداریم مدام خودروی شخصی‌مان را به دوستان یا اقوام بدهیم تا با آن به خرید و مسافرت و... بروند. برای اینکه به کودک‌مان یاد بدهیم چطور و تا چه حدی می‌تواند وسایل خود را در اختیار دیگران قرار بدهد کافی است به حساسیت‌های او روی وسایل و لوازمش دقیق شویم. گاهی وقت‌ها یک ماشین  یا یک عروسک اهمیت زیادی برای کودک‌مان دارد و علاقه‌ای ندارد  هنگام بازی آن را در اختیار دیگران قرار دهد و به‌اصطلاح خط قرمز او در بازی همین ماشین یا عروسکش است در این صورت راهکاری که می‌توانیم از آن استفاده کنیم این است که تا قبل آمدن دوستانش به خانه به کودک‌مان اجازه دهیم آن اسباب‌بازی خاص را در کمد و دور از چشم بگذارد و به او بگوییم که لزومی ندارد هنگام بازی از آن استفاده کند یا آن را با دیگران به اشتراک بگذارد اما به کودک باید توضیح دهیم که مابقی اسباب‌بازی‌ها برای بازی هر دوی آنهاست و  هنگام بازی می‌توانند دو نفری از مابقی اسباب‌بازی‌ها استفاده کنند.

سرزنش ممنوع
نباید از بچه‌ها توقع داشته باشیم تا در راه بخشندگی هیچ اشتباهی نداشته باشند، به او حق اشتباه کردن بدهید و با حرف زدن و راهنمایی کردن سعی در این داشته باشید که راه‌حل درست را به او آموزش دهید و در عین کار نفس کار او که بخشندگی است را تحسین کنید.

مکث
سخاوتمندی را تمرین کنید
برای اینکه کودک‌تان سخاوتمندی را یاد بگیرد کافی است این کار را به‌صورت عملی و البته غیرمستقیم به او نشان دهید. مثلا هنگام آبیاری گلدان‌ها با بیان اینکه چه کاری می‌خواهید انجام دهید، از او بخواهید که به شما کمک کند تا به گلدان‌ها آب بدهید و در عین حال برایش توضیح دهید که آب دادن به گل‌ها باعث سبز ماندنشان شده و گل‌ها اگر بی‌آب بمانند مثلا ناراحت می‌شوند و برگ‌هایشان زرد می‌شود. یا هنگامی که بیرون از خانه غذا می‌خورید به فرزندتان بگویید که اگر دوست داشته باشد می‌توانید مقداری از ساندویچ شما را که محتویاتش با ساندویچ او فرق دارد، را با او تقسیم کنید.