زندان اوین؛ یک روز پس از آتش‌سوزی

تعدادی از زندانیان زندان اوین با به آتش کشیدن کارگاه خیاطی آنجا و ایجاد تشنج در فضای زندان قصد داشتند از آنجا فرار کنند، اما این نقشه با دخالت ماموران  بی‌نتیجه ماند. هرچند در این حادثه هیچ‌یک از زندانیان نتوانست بگریزد و آتش‌سوزی نیز پس از ساعتی مهار شد، اما 4نفر در آتش‌سوزی جان خود را از دست دادند و دست‌کم 61نفر نیز مصدوم شدند؟
به گزارش همشهری، شامگاه شنبه چند فیلم کوتاه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که از وقوع آتش‌سوزی در بخشی از زندان اوین حکایت می‌کرد. در این تصاویر علاوه بر شعله‌های آتش و دود صدای انفجار نیز به گوش می‌رسید. این، همه آن چیزی بود که در ساعت‌های اولیه در رسانه‌ها منتشر شد و هیچ‌کس به‌طور دقیق نمی‌دانست در آن سوی دیوارهای اوین چه حادثه‌ای رقم خورده است. در این شرایط بود که خانواده زندانیان محبوس در اوین نگران و دلواپس، خود را به نزدیکی زندان رساندند. این در حالی بود که همزمان با این حادثه شمار زیادی از نیروهای انتظامی نیز برای حراست از زندان و جلوگیری از فرار احتمالی زندانیان، کنترل خیابان‌های اطراف زندان را به‌دست گرفتند. مرکز رسانه قوه قضاییه در اطلاعیه‌ای به تشریح جزئیات حادثه پرداخت و  اعلام کرد که شماری از زندانیان بندهای مالی و سرقت با یکدیگر درگیر شده و قصد فرار داشتند و به همین دلیل کارگاه خیاطی کارآفرینی زندان را به آتش کشیده‌اند. در این اطلاعیه آمده است: بلافاصله پس از بروز درگیری و آتش گرفتن کارگاه خیاطی بند زندانیان محکومیت مالی و سرقت، انتظامات زندان برای کنترل درگیری وارد عمل شده و ایستگاه آتش‌نشانی مستقر در زندان نیز بلافاصله عملیات اطفای حریق را آغاز کرده و هم‌اکنون آتش‌سوزی مهار و خاموش شده است. و شورش مهار شده و شرایط زندان در کنترل مأموران زندان قرار دارد و آتش‌سوزی زندان با تلاش نیروهای آتش‌نشانی در حال کنترل است. با وجود انتشار این اطلاعیه اما همچنان گمانه‌زنی‌ها درباره علت وقوع این حادثه ادامه داشت تا اینکه سرانجام ساعتی بعد آتش‌سوزی به‌طور کامل مهار شد و آرامش به زندان اوین برگشت.

حادثه به روایت آتش‌نشانی
آتش‌سوزی شنبه شب آتش‌نشانان 5ایستگاه را به زندان اوین کشاند. سیدجلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران در این‌باره گفت: ساعت ٢١:٢٩ شنبه، این حادثه به آتش‌نشانی اطلاع داده شد که با توجه به اینکه حدود ١٠ سال است یک ایستگاه آتش‌نشانی در محدوده زندان مستقر است، آتش‌نشانان این ایستگاه در مدت زمان حدود یک دقیقه در محل حاضر شدند. همزمان نیز 5 ایستگاه آتش‌نشانی به همراه تانکر آب و تجهیزات اطفای حریق خود را به آنجا رساندند. او درباره شرایط این حادثه گفت:‌ محل حادثه یک ساختمان 2 طبقه بود که کارگاه‌های آموزشی در آن برگزار می‌شد. حریق نیز در قسمت خیاطی این ساختمان در طبقه فوقانی رخ داده بود. در این شرایط بود که آتش‌نشانان، هم از طریق نردبام هیدرولیکی و هم از طریق نفوذ به داخل، عملیات اطفای حریق را انجام دادند و موفق شدند آتش‌سوزی را به‌طور کامل خاموش و از گسترش آن به اطراف جلوگیری کنند و علت وقوع این حادثه نیز باید از سوی عوامل مربوطه بررسی و اعلام شود.

تلاش نافرجام برای فرار از زندان
آتش‌سوزی شنبه شب در کارگاه خیاطی اشتغال زندانیان رخ داد که مددجویان این کارگاه همگی از محکومان سرقت هستند. با وجود انتشار خبرهای مختلف درباره حادثه در زندان اما هیچ روایت منسجمی از آنچه در آنجا رخ داده در رسانه‌ها منتشر نشده بود تا اینکه یک منبع آگاه در مرکز رسانه قوه قضاییه روایتی دست اول از حادثه را برای همشهری بازگو کرد. او گفت:‌ 2، 3نفر از زندانیان نقشه فرار کشیده بودند. آنها ابتدا در بند محل نگهداری‌شان چند پتو را به آتش کشیدند و وقتی جو بند متشنج شد آنها توانستند خود را به کارگاه خیاطی کارآفرینی زندان که در دل همان مجموعه است برسانند و آنجا را که مملو از پارچه بود به آتش بکشند، اما در نهایت موفق به فرار نشدند.

ماجرای انفجار مین چه بود؟
تصاویر منتشر شده از این حادثه از یک‌سو و روایت شاهدانی که در نزدیکی زندان حضور داشتند از شنیده شدن چندین صدای انفجار حکایت می‌کرد. طوری که ساعتی پس از این حادثه یکی از خبرگزاری‌ها مدعی شد که تعدادی از زندانیان با نیت فرار وارد بخش شمالی زندان که در آنجا میدان مین قرار داشته، شده‌اند و دلیل شنیده شدن صدای انفجار، منفجر شدن مین‌هاست. این در حالی است که یک منبع مطلع در مرکز رسانه قوه قضاییه ضمن تکذیب خبر انفجار مین در زندان اوین تأکید کرد: در جریان اتفاقات شنبه شب هیچ زندانی وارد محوطه نشده و خبر روی مین رفتن زندانی‌ها کذب است. اصل ماجرا در بند سرقتی‌ها رخ داده و مربوط به بخش زندانیان امنیتی نبوده است. او همچنین درباره پرتاب گلوله‌های آتشین که در برخی از تصاویر دیده می‌شد نیز گفت:‌ مأموران زندان برای کنترل شرایط مجبور به پرتاب گاز اشک‌آور شدند و گلوله‌های نورانی که در فیلم‌های ضبط شده دیده می‌شود گاز اشک‌آور است. او همچنین درباره صداهای پی در پی انفجار نیز گفت این صداها مربوط به پرتاب نارنجک‌های صوتی توسط مأموران برای کنترل شرایط زندان بود.

آمار تلفات و مصدومان
روز گذشته مرکز رسانه قوه قضاییه در اطلاعیه‌ای از جان باختن 4نفر از زندانیان و مصدوم شدن 61نفر در این حادثه خبر داد و اعلام کرد: در پی درگیری شنبه شب بین برخی از زندانیان بند ویژه سرقت و محکومیت‌های مالی زندان اوین و آتش‌سوزی پیش آمده در کارگاه خیاطی این زندان که منجر به ورود سریع و به موقع نیروهای انتظامی و امدادی شد، تعداد قابل توجهی از زندانیان نجات پیدا کرده و از صحنه آتش‌سوزی به نقطه امن منتقل شدند و متأسفانه ۴ زندانی نیز بر اثر استنشاق دود ناشی از آتش‌سوزی‌ها فوت و ۶۱ زندانی نیز مجروح شدند. پس از ورود به موقع دادستان تهران، رئیس سازمان زندان‌ها در محل زندان اوین با همکاری مسئولان زندان، نیروهای انتظامی، آتش‌نشانی و اورژانس بیش از ۷۰ زندانی که در معرض خطر آسیب‌دیدگی بودند نجات پیدا کردند. براساس این اطلاعیه هر چهار زندانی فوت شده ازجمله محکومان ناشی از سرقت بودند که در زندان اوین دوران محکومیت خود را طی می‌کردند. همچنین اکثر زندانی‌های مجروح شده به‌صورت سرپایی مداوا شدند و ۱۰ نفر از آنان در مراکز درمانی بستری هستند که حال ۴ نفر وخیم گزارش شده است.

تماس تلفنی زندانیان با خانواده‌های‌شان
وقوع آتش‌سوزی در زندان اوین موجب نگرانی خانواده زندانیان شد. با وجود این به‌گفته دادستان تهران، ساعتی پس از حادثه، شبکه ارتباطی زندان به وضعیت عادی بازگشته و بسیاری از زندانیان توانسته‌اند با خانواده‌های‌شان تماس تلفنی برقرار کنند. علی صالحی در این‌باره گفت: در شرایطی که خانواده زندانیان نسبت به سلامت عزیزان خود نگران شده بودند، مسئولان زندان، امکان تماس تلفنی شبانه زندانیان با خانواده‌ها را فراهم کردند. این تصمیم باعث شد نیمه شب گذشته صف‌های تماس با خانواده در زندان اوین تشکیل شود که تا نزدیک صبح ادامه داشت و از صبح یکشنبه نیز طبق روال معمول امکان تماس زندانیان با خارج از زندان فراهم شد. او ادامه داد:‌ درگیری شنبه شب زندانیان هیچ ارتباطی با اغتشاشات اخیر ندارد و بند مرتبط با زندانیان امنیتی از بندهای سارقان و محکومان مالی که آتش‌سوزی و درگیری در آنجا رخ داده، جداست و با آن فاصله دارد.