پرانرژی‌های دوست‌داشتنی

فاطمه عباسی- خبرنگار

بچه‌ها اغلب پرشور و نشاط و پرانرژی هستند؛ این موضوع طبیعی است. این انرژی برای تجربه کردن و یادگرفتن ضروری است اما اگر کودکی با تشخیص بیش‌فعالی روبه‌رو شده، راهکارهای خوبی برای تعامل با او وجود دارد. فاطمه رمضانی، مشاور و روان‌درمانگر در این رابطه گفت: زندگی ماشینی و آپارتمانی که فضای کافی برای تحرک ندارد، والدین را دچار کمی فعالیت کرده و این باعث شده فرزندان پرانرژی خود را با حیرت مشاهده کنند. با این حال اگر کودکی با تشخیص بیش‌فعالی روبه‌رو شده، راهکارهای خوبی برای تعامل با او پیشنهاد می‌شود.

اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) الگویی از مشکلات است که معمولاً در کودکی ایجاد می‌شوند و این نشانه‌ها را دارد: کودک بیش از حد معمول فعالیت و تحرک دارد. دائم حواسش پرت می‌شود. نمی‌تواند حتی برای مدت کوتاهی مشغول یک کار ثابت باشد. تکانشی است؛ یعنی بدون فکر و ناگهانی دست به کاری می‌زند. به‌راحتی و به واسطه چیزهای نامربوط و بی‌اهمیت پریشان می‌شود. تمرکز کردن برایش خیلی سخت و دشوار است. بی‌قرار و بی‌تاب است. صبرش کم است. فعالیت‌های روزانه‌اش را فراموش می‌کند و مواردی شبیه اینها.
این مشاور در ادامه افزود: کنار آمدن با کودک بیش‌فعال می‌تواند سخت باشد. کودک بیش‌فعال بی‌قرار است و با انرژی به‌ظاهر بی‌حد و حصر، از فعالیتی به فعالیت دیگر می‌پرد. به‌نظر می‌رسد که او در گوش دادن یا پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارد. اغلب این کودکان در مدرسه عملکرد ضعیفی دارند. با این حال رعایت چند نکته می‌تواند تعامل با یک کودک بیش‌فعال را کمی آسان کند:

نظم را برقرار کنید
بسیاری از والدین ترجیح می‌دهند که خانه‌ای آرام و بدون زیاده‌روی در قوانین داشته باشند. این سبک برای بسیاری از کودکان به‌خوبی جواب می‌دهد. اما کودکان بیش‌فعال را دچار مشکل می‌کند. اگر با یک کودک بیش‌فعال روبه‌رو هستید، خانه را به شیوه‌ای شفاف و منظم نگه‌دارید تا کودک بداند که از او چه انتظاری می‌رود. قانون‌های کوچک و پایدار وضع کنید و اگر قرار است کاری را به کودک واگذار کنید مرحله به مرحله برایش توضیح دهید تا دچار سردرگمی نشود.

اولویت‌بندی کنید
موضوعاتی را که ارزش درگیر شدن با فرزندتان را دارند مشخص کنید. یک کودک بیش‌فعال بچه بدی نیست. بیش‌فعالی ناشی از یک اختلال ذهنی است که با نقص توجه ظاهر می‌شود. این یک مشکل در شیمی مغز است که بر توانایی آن تأثیر می‌گذارد. بنابراین، روی مسائلی که واقعا مهم هستند تمرکز کنید و اجازه دهید حوزه‌های دیگر مسکوت بمانند.

پرهیز از دستورالعمل‌های پیچیده
پیروی و به‌خاطر سپردن فهرستی طولانی از دستورالعمل‌ها برای کودک مبتلا به بیش‌فعالی دشوار است. توصیه‌ها را به تکه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. اصرار کنید که کودک هنگام توضیح دادن امور به چشمان شما نگاه کند و اطلاعات را در قطعات کوچک و آسان ارائه کنید و از او بخواهید هر مرحله را دوباره تکرار کند. یک راهکار دیگر استفاده از یک لیست گام‌به‌گام است تا هر بار روی قدم‌ها تمرکز بیشتری پیدا کند.

در مصرف دارو خیلی عجله نکنید
در دنیای پر قرص‌ امروزی، کنار آمدن با یک کودک بیش‌فعال ممکن است به‌نظر فقط وادار کردن او به مصرف دارو باشد. درست است که برخی داروها به تعادل شیمیایی مغز کمک می‌کنند اما دارای عوارض جانبی نیز هستند و نباید گزینه پیش‌فرض باشند. اگر روش‌های اصلاح رفتار در یک دوره زمانی کارساز نبود، شما و پزشک فرزندتان باید برای تصمیم‌گیری در مورد نیاز به دارو با یکدیگر همکاری کنید. با این حال، مصرف دارو باید آخرین راه‌حل باشد. درمان‌های بسیاری مبتنی بر تمرین‌های توانمندسازی و کاردرمانی و حتی استفاده از نوروتراپی و نوروفیدبک هستند که درمان‌های دارویی را تا جای ممکن به تأخیر می‌اندازند. می‌توانید با مشورت پزشک متخصص از این روش‌های درمانی استفاده کنید و بازی‌ها و سرگرمی‌هایی برای فرزندتان انتخاب کنید که تمرکز او را تقویت کند. گشت و‌گذار در طبیعت تأثیر مثبت زیادی بر کودکان دارد. هرچه زمان بیشتری در محیط طبیعی سپری کنید، کودکان بیش‌فعال توانایی بیشتری برای تمرکز دارند. حتی 20دقیقه پیاده‌روی آرام در یک خیابان پر از درخت می‌تواند علائم را بهبود بخشد. فعالیت‌هایی مثل شب‌مانی و چادر زدن در طبیعت، ماهیگیری، باغبانی و کنکاش در خاک، آتش درست کردن و کوهنوردی و پیاده‌روی در طبیعت می‌تواند به کودکان صبوری و تمرکز را بیاموزد و کمک کند انرژی‌هایش را در مسیر سالمی صرف کنند.

عوامل حواس‌پرتی را به حداقل برسانید
چیزهایی که اکثر مردم هرگز متوجه آن نیستند، به‌راحتی حواس کودک بیش‌فعال را پرت می‌کند. بنابراین، کارهایی که نیاز به تمرکز دارند، مانند تکالیف درسی، باید در شرایطی انجام شوند که حداقل عوامل حواس‌پرتی را دارد. کودک را در وضعیتی راحت و در مکانی دور از پنجره‌ها و درها بنشانید و او را تشویق کنید تا کارهایش را به اتمام برساند. گاهی حتی لازم است با او همراه شوید تا کارهایش را به پایان ببرد.

ورزش را جدی بگیرید
مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است نشان می‌دهد حدود 30دقیقه ورزش روزانه می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی علائم اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی را کاهش دهد. شنا، دوچرخه‌سواری، کوهنوردی، ایروبیک و ورزش‌های هوازی، تیمی و پرنشاط برای کودکان بیش‌فعال بسیار مناسب هستند.