گزارش
نمای ساختمان در کمیته انضباطی
مدیریت شهری تهران برای طراحی منظم‌تر و باکیفیت‌تر نمای ساختمان‌های جدید، مصوبه جدیدی را به اجرا درآورده است
مدیریت شهری تهران به‌دنبال کاهش زمان فرایندهای صدور پروانه ساخت‌وساز است و این مسئله عده‌ای از کارشناسان حوزه معماری و شهرسازی را نگران کرده که چنین روندی منجر به کمرنگ شدن بحث دقت در طراحی نمای ساختمان‌ها شود. کم‌توجهی به کیفیت و زیبایی نمای بناها هم، قطع به یقین به آشفتگی و بی‌نظمی نمای شهر تهران دامن خواهد زد. به گزارش همشهری، این در حالی است که شهرداری اعلام می‌کند از یکسو کمیته‌های نما در مناطق 22گانه شهرداری در پی اصلاح مصوبه طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر جدی‌تر از گذشته نماهای ساختمان‌های در حال احداث را بررسی می‌کنند و از سوی دیگر مسابقات سالانه‌ای در حوزه معماری برای این منظور برگزار خواهند کرد تا انگیزه برای انتخاب و نماهای بهتر، بالا رود.
بازار کمتر بناهای شبیه به هم
یک مهندس معمار با اشاره به ناهماهنگی‌های موجود در نمای شهر می‌گوید: «سازندگان ساختمان‌ها برای فروش آنها نیاز به محرک دارند. نمای تکراری ساختمان بر فروش آن تأثیر منفی می‌گذارد و به همین دلیل بعضی سازندگان تلاش می‌کنند با استفاده از مصالح و طرح‌های جدید احتمال فروش را بیشتر کنند.» اما سؤال اینجاست که طرح‌های جدید بر روان شهروندان و زیبایی شهر تأثیر منفی می‌گذارد یا خیر؟
بیژن وزیری در این رابطه می‌گوید: «امکانات هر ساختمان و نحوه طراحی داخلی آن اهمیت زیادی دارد. همچنین باید به نوع سازه توجه کرد اما در بازار مسکن ما ساختمان‌های شبیه به هم که با یک نوع مصالح ساخته شده است مشتری کمتری دارد. تقریبا مشابه بازار خودرو که در آن خریداران به شکل بدنه بیشتر از توان فنی و موتور توجه می‌کنند.»
او می‌افزاید: «در معماری شهر‌های ما می‌توان تنوع نما را از اواخر سال‌های 40مشاهده کرد که پول نفت به ساخت‌وساز سرعت بخشید ولی اکنون ناهماهنگی و نبود تناسب را در خیابان‌ها می‌بینیم. برای حل این مشکل نباید به سراغ قوانین سختگیرانه رفت؛ زیرا نتایج اعمال زور و اجبار کاملا قابل مشاهده است. باید به فرهنگسازی پرداخت تا بر تقاضای خریداران تأثیر بگذارد.»
هنوز پای سلیقه در میان است
براساس قوانین شهری، نمای هر ساختمان بخشی از پروانه ساخت آن است و تصویر پیش‌بینی شده برای آن باید در پرونده موجود باشد. کمیته نما که در هر منطقه از مناطق 22گانه شهرداری تهران تشکیل می‌شود این نما را بررسی می‌کند و درصورت تأیید سازنده می‌تواند کار خود را شروع کند. یک مهندس ساختمان در این‌باره اظهار می‌کند: «شهرداری تهران کمیته نما دارد و تمام نماهای شهری در مناطق باید از آن تأییدیه بگیرند. اگر ساختمان بلند مرتبه یا وسیع باشد باید در کمیته نمای شهرداری تهران بررسی شود که اعضای آن کارشناسان دانشگاه و نمایندگانی از معاونت شهرسازی هستند.» کریم چنگیزی می‌افزاید: «در مناطق، قوانین و استاندارد‌های ساختمان‌ها بررسی می‌شود و نقشه‌ها و طرح‌های بالادستی وجود دارد اما باز هم موضوع سلیقه در آن تأثیرگذار است. شاید بتوان گفت تمایل سازندگان و شهروندان به یک نمای خاص می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌ها و استاندارد‌ها تأثیر بگذارد. وقتی مناطق نوساز و مناطق قدیمی‌تر را مقایسه می‌کنید به این تفاوت‌ها پی می‌برید.» او با اشاره به اینکه در اسکلت ساختمان مقیاس‌ها تعیین‌کننده هستند اما در نمای ساختمان، سلیقه تأثیر بیشتری دارد، می‌گوید: «سازندگان بناهای کمتر از 5طبقه، کمتر از خدمات شرکت‌های متخصص ساخت و طراحی نما استفاده می‌کنند.» حمیدرضا فاضلی، مهندس معمار هم پراکندگی نمای ساختمان‌ها در تهران را زیاد می‌داند اما در عین حال معتقد است اینکه نما حتما باید ایرانی و بومی باشد، چندان درست نیست و می‌تواند خسته‌کننده باشد؛ «اگر قرار باشد در همه ساختمان‌ها نما آجر کار شود خسته‌کننده می‌شود. درست این است که بگوییم ترکیب و تناسب را در نما رعایت کنید. کپی‌کاری و شبیه هم شدن هم به اندازه طرح‌های غیربومی خطرناک است. در حقیقت نما باید از نظر مواد و مصالح متفاوت بوده اما در اصل همخون و همخوان باشد.»
بنابراین سؤال اینجاست که با وجود تلاش‌ها برای کاهش زمان صدور پروانه، آیا چنین نکات کارشناسی مدنظر قرار می‌گیرد یا خیر؟ حامد سلیمی، سرپرست اداره کل معماری و ساختمان شهرداری تهران می‌گوید: «ما امسال اصلاحیه «مصوبه طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر تهران» را ابلاغ کردیم که هدفش ارتقای کیفی فعالیت کمیته‌های نماست. با توجه به ضرورت هماهنگی پلان و نمای ساختمان و تسریع در روند صدور پروانه، امکان بارگذاری تمامی مدارک مرتبط از ابتدای تشکیل پرونده در سامانه برای طراحان میسر خواهد شد که به افزایش طراحی و کیفیت کمک می‌کند.» سلیمی با بیان اینکه برگزاری مسابقات سالانه معماری در مناطق، جزئی از وظایف این اداره کل در مصوبه جدید است، می‌گوید: «بر این اساس، مسابقات سالانه معماری در مناطق مختلف از طریق تشکیل کارگروه تخصصی، متشکل از اعضای منتخب کمیته‌های نمای مناطق برگزار خواهد شد.» او درخصوص نقش اداره کل معماری و ساختمان در کاهش زمان صدور پروانه نیز توضیح می‌دهد: «نمای ساختمان‌هایی که در مجاورت معابر با عرض کمتر از ۱۰متر در مناطق ۷تا۱۱ و ۱۳تا۲۰ یا بناهای عادی در مجاورت معابر کمتر از ۱۲متر در مناطق یک‌تا۶، ۲۱ و ۲۲ شهرداری تهران قرار دارند، از آنجایی که جزو نماهای با درجه تأثیرگذاری کمتر محسوب می‌شوند، درصورت استفاده از مجموعه نماهای منتخب، الزامی برای بررسی نقشه نما در کمیته‌های نما ندارند و بدین‌ترتیب یک مرحله از مراحل صدور پروانه ساخت آنها کسر می‌شود.»
سلیمی یکی دیگر از تفاوت‌های اصلاحیه مصوبه با مصوبه پیشین را توجه به موضوع حفاظت از میراث فرهنگی عنوان می‌کند که براساس آن، نماینده میراث فرهنگی در بافت تاریخی حصار ناصری به کمیته نما ملحق شده است. به‌گفته او نماهای منتخب دست طراحان را نمی‌بندد تا از یکنواخت شدن یک‌‌محدوده جلوگیری شود.
در همینه زمینه :