هرشخص ایرانی میتواند با توجه به مواد قانون ثبت احوال کشور و مواردی که از سوی شورایعالی ثبت احوال بهعنوان نامهای ممنوعه و قابل تغییر اعلام میشود، نسبت به تغییر نام اقدام کند.
براساس ماده۲۰ قانون ثبت احوال و تبصرههای آن انتخاب برخی نامها ممنوع است و دارندگان آنها میتوانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام کنند.
بر اساس همین ماده انتخاب نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی میشود همانند عبدالات، عبدالعزی (لات و عزی نام 2 بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام) ممنوع است. همچنین انتخاب اسامی مرکبی که عرفاً یک نام محسوب نمیشوند (اسامی مرکب ناموزون) همانند سعید بهزاد، شهره فاطمه، حسین معروف به کامبیز و.... ممنوع است.
انتخاب عناوین - اعم از عناوین لشکری و کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان همانند سروان، سرتیپ، دکتر، شهردار و یا سروان محمد و شهردار علی و انتخاب القاب اعم از ساده و مرکب همانند ملکالدوله، خان، یا شوکتالملک، حاجیهسلطان و سلطانعلی ممنوع است.انتخاب اسامی زننده و مستهجن (زننده و مستهجن آندسته از نامهایی است که بر حسب زمان، مکان یا مورد به دلایل و جهاتی برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و این موارد به تأیید شورایعالی برسد). این اسامی همانند نامهایی است که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای والای انسانی مانند گرگ، قوچی و... است.
نامهایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد، همانند لات و خونریز و... و نامهایی که موجب تحقیر اشخاص بوده یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد همانند صدتومانی، کنیز و... که همگی جزو اسامی زننده و مستهجن هستند. همچنین انتخاب اسامی نامتناسب با جنس همانند ماشاءالله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور.
حذف کلمات زائد و غیرضروری در نام اشخاص همانند قلی، غلام، گرگ، ذولف و قوچ از موارد نامهای قابل تغییر در ثبت احوال کشور است. تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که بهدلیل عدمآشنایی مأمور با لهجهها و الفاظ و معانی محلی یا ناشی از تلفظ اظهارکننده پیشآمده همانند زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا... نیز قابل تغییر است.همنامبودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده، همنام بودن برادران یا خواهران در یک خانواده، تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف میشوند، تغییر نام کسانی که نام آنها اسامی ایام هفته باشد و تغییر نامها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان، اسمعیل به اسماعیل، اسحق به اسحاق و... در ثبتاحوال کشور امکانپذیر است.
تغییر نام افرادی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر کرده است همچنین پیشوند «عبد» خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد، متقاضی میتواند تقاضای حذف آنرا داشته باشد.
با توجه به مواردی که برای تغییر نامها وجود دارد، افراد ۱۸سال به بالا، کمتر از ۱۸سال که دارای حکم رشد هستند، پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸سال و سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد، میتوانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام اقدام کنند.(ایسنا)
لات و خونریز نداریم
مروری بر نامهای ممنوعه در ایران و شرایط تغییر نام در ثبت احوال
در همینه زمینه :