اکران در کوچه بن‌بست

شهاب مهدوی _ روزنامه‌نگار

بیش از ۲۰۰ فیلم در نوبت اکران و کمتر از ۵ماه فرصت. این چشم‌انداز اکران عمومی در ماه‌های باقی مانده از سال۱۴۰۱ است. تا پیش از شهریور‌ماه، با سیاست شورای صنفی نمایش که موافقت سازمان سینمایی را هم به همراه داشت اکران پرتعداد فیلم‌های سینمایی دنبال می‌شد که نتیجه‌اش یکی از شلوغ‌ترین مواقع اکران در تابستان امسال بود؛ تا جایی که صدای تعدادی از صاحبان فیلم‌ها هم از این ازدحام اکران درآمده بود. در واقع تعداد بسیار زیاد فیلم‌های پشت خط مانده، چاره‌ای جز این کار سر راه شورای صنفی نمایش نگذاشته بود و هفته‌ای نبود که چند فیلم به مجموعه آثار روی پرده اضافه نشود. طبیعی هم بود که نشود این فیلم‌ها را به‌نحوی اکران کرد که رضایت همگان به دست‌ آید. در واقع ظرفیت اکران سینماها اجازه چنین کاری را نمی‌داد. با وجود تمام حاشیه‌ها و مشکلات، روند اکران فیلم‌ها به‌صورت پرشتابی همچنان دنبال می‌شد. در همان مقطع یکی از مدیران سینمایی در گفت‌وگویی تصویری از وضعیت موجود سینمای ایران و فیلم‌های آماده نمایش‌اش ارائه داد که منطبق با واقعیت بود. مدیرکل عرضه و نمایش سازمان سینمایی گفت: بیش از 70درصد فیلم‌های در انتظار اکران را می‌توان در گروه «هنروتجربه» یا در بستر پلتفرم‌ها به‌صورت آنلاین اکران کرد لذا با توجه به حجم بالای فیلم‌های اکران نشده و از طرفی ورود تولیدات جدید به چرخه تولید و اکران، بدون تردید آثاری که تا پایان امسال به طریقی موفق به اکران نشوند در سال آینده حتی برای اکران در گروه «هنروتجربه» نیز دچار مشکل خواهند بود. بنابراین توصیه من به صاحبان آثار این است که هر چه زودتر ضمن تعیین مسئول پخش و عقد قرارداد سرگروه، نسبت به ثبت درخواست خود برای اکران عمومی اقدام کنند تا در چندماه پیش رو متحمل خسارات حاصل از ترافیک فیلم‌های آماده نمایش نشوند. با توجه به راه‌اندازی دوباره گروه «هنروتجربه» امکان اکران فیلم‌هایی با مضامین و فرم‌های خاص فراهم شده است و از آنجا که اتفاقاً تعداد قابل‌توجهی از فیلم‌های در صف اکران از همین جنس هستند بنابراین فرصت بسیار خوبی برای نمایش آنها در گروه «هنروتجربه» است. این مدیر سینمایی همچنین گفت: صدور پروانه ساخت بدون درنظر داشتن ظرفیت واقعی اکران از یک سو و تعطیلی سینماها در دوران کرونا و افزایش تعداد فیلم‌های آماده اکران، اداره کل عرضه و نمایش و همچنین شورای صنفی نمایش را در شرایط سخت و حساسی قرار داده است که در جلسات متعدد به‌دنبال راهکار و حل این معضل بزرگ هستیم. رایزنی صاحبان آثاری که فیلم‌شان مناسب فضای «هنروتجربه» است با دست‌اندرکاران گروه «هنروتجربه» و همچنین رایزنی با مسئولان پلتفرم‌ها جهت اکران آنلاین، ازجمله پیشنهادهای ما برای عبور از این دوره خاص است و انتظار می‌رود فیلمسازان برای این موضوع همکاری لازم را داشته باشند.

وقتی اکران سینماها به کما می‌رود
در شرایطی که در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن، ظرفیت و امکان تنها ۳۰درصد از فیلم‌های روی پرده وجود داشت، ناآرامی‌هایی که از اواخر شهریور‌ماه شروع شد لطمه اساسی را به جریان اکران زد. نمایش عمومی فیلم‌ها و استقبال مردم از آثار روی پرده نیازمند فضای آرام است و با سلب آرامش طبیعی است که گیشه سینماها از رونق بیفتند. یک نمونه از افت فروش را می‌توان در گیشه روز شنبه ۱۶مهر ماه مشاهده کرد. موضوعی که ایرنا در گزارشی چنین به آن پرداخت: «درحالی‌که تصور می‌شد با فروکش شدن موج ناآرامی‌ها، سینماها به حیات طبیعی خود بازگردند، اما شلوغی‌های روز شنبه، رکود را به سینماها برگرداند. در ۲روز پایانی هفته گذشته که از میزان ناآرامی‌ها کاسته شد، سینماها توانستند با یک تجدیدقوا، به مرز ۶۵هزار مخاطب برسند. این میزان مخاطب، فارغ از تعداد مخاطبانی است که برای تماشای نمایش‌های کمدی به سینماها و پردیس‌های بزرگ پایتخت رفتند. سینمایی که قرار بود روز گذشته را بدون تبعات ناشی از ناآرامی‌ها سپری کند، بیشترین ضربه را از این تحرکات خورد تا در کنار تعطیلی نمایش‌های کمدی، تنها ۷۴۰۰نفر در سراسر کشور به سینما بروند تا راکدترین روز سینمایی کشور در طول سال۱۴۰۱ رقم بخورد. این میزان استقبال سبب شد تا سینماها، پس از حدود ۲۰روز، سانس‌های پایانی شب را به راه انداخته و قرار بود که سینماها از شنبه، سانس‌های ۲۲ الی ۲۴ را فعال کنند. این اکران‌ها در پلتفرم‌های اینترنتی باز شد و این سیگنال را برای سینمادوستان مخابره کرد که سینما در حال آماده شدن برای رسیدن به حیات نرمال پیش از ناآرامی‌ها شده است اما ناگهان از ابتدای عصر روز شنبه بود که خبر بروز برخی ناآرامی‌ها در چند نقطه پایتخت، همه‌‌چیز را به هم ریخت. سینماها سانس‌های شبانه خود را حذف کردند و حتی برنامه نمایش‌های کمدی نیز لغو شد. سینمایی که قرار بود روز شنبه را بدون تبعات ناشی از ناآرامی‌ها سپری کند، بیشترین ضربه را از این تحرکات خورد تا در کنار تعطیلی نمایش‌های کمدی، تنها ۷۴۰۰ نفر در سراسر کشور به سینما بروند تا راکدترین روز سینمایی کشور در طول سال۱۴۰۱ رقم بخورد. با تداوم این وضعیت در سینماها، میزان خساراتی که به سینما از زمان شروع ناآرامی‌ها وارد آمده، به مرز ۲۵میلیارد تومان رسید. ایرنا بلافاصله پس از شروع ناآرامی‌ها و پس از آنکه مشخص شد سینماها، یکی از اصنافی هستند که بیشترین میزان خسارت را از این ناآرامی‌ها می‌خورند، در پیشنهادی به مدیران سینمایی کشور، این درخواست را مطرح کرد که با توجه به روند فرسایشی این اعتراض‌ها، برنامه‌ای را تدوین کنند تا تبعات این ناآرامی‌ها، خسارات چندانی را به سینماها وارد نکند اما متأسفانه این مهم چندان جدی گرفته نشد تا سینما به ضعیف‌ترین عملکرد خود در طول سال‌جاری برسد. البته در شرایط فعلی، سینماها نیاز به حمایت دارند تا نه‌تنها بیش از این متحمل خسارات نشوند بلکه بتوانند راندمان خود را بالا برده و بتوانند حیات طبیعی خود را داشته باشند. این وادادگی سینماها سبب شده تا در کنار استقبال اندک مخاطبان، صاحبان آثار نیز راضی به نمایش فیلم خود نباشند تا آثاری که قرار بود از ۷مهرماه روی پرده بروند، حالا و پس از گذشت بیش از ۱۰روز از موعد مقرر، همچنان بلاتکلیف بوده و قطعا راضی نباشند که فیلم خود را در چنین شرایطی بسوزانند. البته در شرایط فعلی، سینماها نیاز به حمایت دارند تا نه‌تنها بیش از این متحمل خسارات نشوند بلکه بتوانند راندمان خود را بالا برده و بتوانند حیات طبیعی خود را داشته باشند. اینکه با بروز هر اتفاق اجتماعی و سیاسی، سینماها یکی از نخستین صنف‌هایی است که متحمل خسارات هنگفت می‌شود، اتفاق پسندیده‌ای نیست و این ضرورت را می‌طلبد تا مدیران سازمان سینمایی با تدوین برنامه‌هایی، جلوی لطمه خوردن به سینما در هر شرایط و موقعیت زمانی را بگیرند. این برنامه‌ریزی می‌تواند پازل صنعتی شدن سینمای ایران را با شتاب بیشتری دنبال کرده و امنیت را به سینماها بازگرداند.»

 فیلم‌هایی که اکران نمی‌شوند 
در چند هفته اخیر برخی از صاحبان فیلم‌ها که قرار بود آثارشان از انتهای شهریور یا ابتدای مهر‌ماه روی پرده سینماها بیاید از اکران عمومی محصولات‌شان سر باز‌زدند. طبیعی است تهیه‌کنندگان حاضر نشوند فیلم‌هایشان را در فضایی ملتهب که تأثیرش را هم بر گیشه سینماها گذاشته اکران کنند. 
با عقب‌نشینی گزینه‌های اکران پاییزی، صف فیلم‌های در نوبت نمایش عمومی طولانی‌تر هم خواهد شد. این طولانی‌ترین صف اکران تاریخ سینمای ایران است که بعید است به بسیاری از فیلم‌های در نوبت، فرصت اکران عمومی برسد؛ فیلم‌هایی که صاحبانشان باید میان اکران آنلاین و نمایش در گروه هنر و تجربه دست به انتخاب بزنند.

مکث
فروش ضعیف؛ چشم‌انداز مبهم اکران
در بین آثاری که این روزها بر پرده سینماها هستند با مراجعه به سامانه مدیریت فروش و اکران سینما (سمفا) می‌توان درباره میزان فروش فیلم‌ها به آمار دقیقی دست پیدا کرد. به‌عنوان مثل فیلم سینمایی «ابلق» در ۱۸روز اخیر نزدیک به 2میلیارد تومان فروش داشته و این در حالی است که همین فیلم در ۱۸روز قبل از شروع ناآرامی‌ها نزدیک به ۶ میلیارد‌و۸۰۰ میلیون تومان فروش داشته است.
 این فیلم که از ۲۶مرداد اکران شده تا امروز نزدیک به ۱۷میلیارد تومان فروش داشته است.فیلم سینمایی «شین» که از ۱۶شهریور اکران شده است تا ۲۹ این ماه توانست بیش از ۳۰۰میلیون تومان فروش داشته باشد که در ۱۸روز اخیر فروش این فیلم به ۲۰۰میلیون تومان کاهش پیدا کرده است. انیمیشن سینمایی «پسر دلفینی» که از پرفروش‌ترین آثار سینمایی این روزهای کشور است از ۲۹شهریور تا ۱۶مهر توانست ۴میلیارد تومان فروش داشته باشد و این در حالی است که در ۱۸روز قبل از شروع ناآرامی‌ها نزدیک به ۸میلیارد تومان فروش داشته است. کاملاً مشخص است که فروش فیلم‌های سینمایی در روزهای اخیر حداقل به نصف رسیده و با وجود اینکه طبیعتاً پس از گذشت زمان، میزان فروش فیلم‌های در حال اکران کاهش پیدا می‌کند، میزان کمتر شدن فروش این آثار را نمی‌توان طبیعی دانست و قطعاً اتفاقات اخیر نقش چشمگیری در این وضعیت داشته است.