گزارش
کارشناسان در گفت وگو با همشهری اعلام کردند: صیانت از تاریخ شهر با مشارکت مردم امکانپذیر است
بافت‌های تاریخی پایتخت جان می‌گیرند
مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران از اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت برای احیا و باززنده‌سازی بافت تاریخی تهران خبر داد. نیما‌نیازمند گفت که احیای هویت معماری و شهرسازی در محدوده حصار صفوی و ناصری مهم‌ترین مأموریت مدیریت شهری است.
به گزارش همشهری، در پایتخت ظرفیت‌های تاریخی فوق‌العاده‌ای وجود دارد که می‌توان از آنها برای رونق و ترویج گردشگری استفاده کرد. در همین راستا سال 95با تصویب شورای شهر تهران 14مهرماه روز تهران نامگذاری شده و یک هفته هم به این مناسبت اختصاص داده شده تا از این طریق فرصتی برای آشنایی بیشتر شهروندان با اماکن تاریخی و میراثی تهران فراهم شود. آثاری که گرچه در سال‌های اخیر دچار فرسودگی و برخی هم تخریب شدند، اما مدیریت شهری در دوره جدید قصد احیا و باززنده‌سازی آنها را دارد.
آنطور که مدیر بافت و بناهای تاریخی شهر تهران به همشهری گفته: «احیای محله‌های تاریخی شهر با ارائه طرح‌های موضوعی و موضعی انجام می‌شود و در نخستین گام این کار در محدوده حصار صفوی(منطقه12) به مساحت 440هکتار و حصار ناصری(مناطق11و12) به مساحت 2هزار هکتار که مرکز تهران قدیم محسوب می‌شوند، انجام خواهد شد.» به‌گفته نیما نیازمند، حصار ناصری امروز قلب تهران محسوب می‌شود و حصار صفوی هم در برگیرنده بازار قدیم است. این محدوده (حصاری ناصری و صفوی) در روزگاران قدیم یعنی حدود 90سال پیش محل سکونت و فعالیت بود و امروز به‌عنوان میراث ارزشمند، بی‌بدیل و هویت‌ساز تهران شناخته می‌شود.
رعایت اصول در مرمت بافت‌های تاریخی
برای حفظ تاریخ و هویت بافت‌های ارزشمند، باید مرمت آنها براساس اصول انجام شود چرا که بازسازی آنها با استفاده از مصالح و الگوهای مدرن سبب نابودشدن آثار تاریخی و از بین‌رفتن هویتشان می‌شود. نیازمند با تأیید این مطلب تأکید کرد: «در مواجهه با بافت‌های تاریخی نباید تفکر انقطاع‌گرایانه و مدرنیستی داشت چرا که کانسپت‌های مدرن (طراحی) سبب از بین‌رفتن حافظه تاریخی و پاکسازی میراث گذشتگان می‌شود. همچنین محصور کردن بافت تاریخی یا جداکردن آن از مجموعه شهر کار درستی نیست. زیرا تمام شهر یک واحد و یک پیکر است. نکته دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد، توسعه بافت تاریخی است و باید تلاش شود در عین حفاظت از این بناهای ارزشمند و میراثی، زمینه توسعه آنها را فراهم کرد.» او در ادامه گفت: «توسعه بافت‌های جدید شهری در کنار بی‌توجهی به بافت تاریخی و دگرگونی فرم و ساختار محله‌های قدیمی، یعنی گسترش عناصر کالبدی جدید و فراموشی عناصر تاریخی. متأسفانه امروزه این بافت‌ها بدون برنامه باقی مانده‌اند؛ تاحدی‌که امروزه عملاً براساس تقاضاست که تعیین می‌شود چه اتفاقی باید در این محدوده‌ها رخ دهد و این همان آسیب مدیریتی رایج است.»
احیا به‌جای تخریب
احیا و باززنده‌سازی بناهای تاریخی به‌جای تخریب، رویکرد مدیریت شهری است و آنطور که نیازمند عنوان کرده: « شهرداری تهران در مدیریت بافت‌های تاریخی پایتخت پیگیر اهدافی است چون تقویت جریان زندگی و تداوم آرامش و سکونت در بافت تاریخی، صیانت از هویت و یکپارچگی بافت، احیای ارزش‌های تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، رونق اقتصادی محله‌ها در چارچوب حفظ و بهبود ارزش‌های کالبدی، ضابطه‌مند کردن ساخت‌وسازها متناسب با هویت محله‌های تاریخی و ایجاد وحدت رویه در نحوه برخورد با بافت‌های تاریخی است.»
مکث
صیانت از تاریخ با مشارکت مردم
پرهام جانفشان، مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی و گردشگری استان تهران
رهاکردن هر چیزی ازجمله خانه و... منجر به تخریب می‌شود. اگر این موضوع را به‌عنوان یک اصل بپذیریم باید گفت که درخصوص بناهای تاریخی هم صدق می‌کند. این روزها اگر بناها و آثاری را که تخریب شده یا در حال تخریب هستند، بیشتر بررسی کنیم متوجه می‌شویم که این بناها مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار گرفته‌اند و در یک‌کلام رها شده‌اند. بناهای تاریخی، هویت شهر محسوب می‌شوند و نباید از آنها غفلت کرد و ضرورت دارد با دیدن کوچک‌ترین نشانه‌های تخریب اعم از ترک روی دیوارها یا شکسته‌شدن شیشه‌ها و خرابی لوله‌های آب و... دراسرع‌وقت باید مرمت و بازسازی شوند. ورود مدیریت شهری به این حوزه و انجام اقداماتی در راستای مرمت بناهای تاریخی، در حفاظت و نگهداری از این میراث ارزشمند بسیار تأثیرگذار بوده و با وجود برخی از موانع و مشکلات شاهد کارهای خوبی هستیم. نکته حائز اهمیت درخصوص بناهای تاریخی مالکیت خصوصی است. براساس قانون نگهداری از این بناها که مالک دارند به‌عهده مالک است و دستگاه‌های مربوط مانند شهرداری و میراث‌فرهنگی اجازه ورود به این موضوع را ندارند؛ بنابراین بیشترین تخریب‌ها در بناهایی دیده می‌شود که مالک خصوصی دارند و بنا به دلایلی ازجمله بالابودن هزینه مرمت و احیا و... تمایلی به نگهداری و حفاظت از آنها ندارند. این مورد هم راهکار دارد و می‌توان با مشارکت دستگاه‌های متولی کاربری‌های جدیدی متناسب با بناهای تاریخی تعریف کرد تا توجیه اقتصادی داشته باشد و مالکان به این کار ترغیب شوند. به‌عنوان‌مثال اقامتگاه، سفره‌خانه، فضاهای پذیرایی سنتی، هتل و حتی بوتیک هتل و... کاربری‌هایی هستند که با بناهای تاریخی تناسب دارند و قطعاً مالکان و سرمایه‌گذاران را هم به سرمایه‌گذاری در این حوزه ترغیب می‌کند. نمونه بارز چنین کار ارزشمندی، اقامتگاه سنتی پهلوان رزاز است. (میدان بهارستان، خیابان امام‌خمینی، خیابان جاویدی، نبش کوچه شجاعت) خانه‌ای تاریخی و زیبا که پس از مرمت به هتل و مقصد گردشگران و توریست‌ها تبدیل شده است. حدود 35هزار بنای تاریخی در کشور وجود دارد و به‌اندازه تمام این بناها اعتبار وجود ندارد؛ بنابراین شهرداری و میراث‌فرهنگی به‌تنهایی قادر به حفاظت از بناهای تاریخی نیستند و حتماً به مشارکت و همراهی مردم نیاز است؛ چراکه کوچک‌ترین غفلت از ریزترین ترک‌ها و آثار تخریب روی دیوارها، منجر به تخریب و نابودی بناهایی می‌شود که هویت جامعه را بردوش می‌کشند.