زن مسلمان انقلابی و اداره اجتماع

زکیه عاقلی  _ تاریخ‌پژوه

مجله «زن روز» در دهه 60، مجموعا 3 بار با  حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای مصاحبه کرده است. دو بار از این مصاحبه‌ها، در دوران ریاست‌جمهوری ایشان انجام شده است. جالب است که ایشان در این گفت‌و‌شنودها، ضمن شرح وضعیت موجود، جایگاه بانوان در نظام فرهنگی و فکری جامعه آن روز، به تبیین مقام «زن» در اندیشه دینی و انقلاب اسلامی پرداخته‌اند. کاری که مسیر الگو شدن «زن مسلمان انقلابی»، به‌عنوان آرمان نظام جمهوری اسلامی درباره بانوان را تبیین کرده است. به‌طور مثال ایشان در مصاحبه‌ویژه‌نامه «زن روز» مورخ 5اردیبهشت 1360.ش، ضمن بیان ظلم تاریخی به زنان، درباره علل آن بیان می‌کنند: «ما معتقدیم زن و مرد اگر بخواهند حیثیت اجتماعی شایسته خود را بازیابند، بایستی به زن و مرد طراز اسلام تبدیل شوند. درست است که ستم تاریخی نسبت به زن بیش از مرد بوده، ولی در بسیاری از جوامع، مردان نیز تحت ستم فراوان بودند. البته نه از ناحیه‌ جنس زن، بلکه از ناحیه نظام‌های استعماری، فرهنگ‌های تحمیلی و روش‌های سرکوبگرانه‌ای که به‌کل انسانیت اعمال می‌شد... .»
 ایشان البته درباره بعضی تعارضات فرهنگی ناشی از تفکرات غلط، درباره نقش و وظیفه زن در خانواده، در مصاحبه با مجله زن روز در اسفند 1363.ش اظهار می‌دارند: «هم‌اکنون خانه و نقش زن در خانواده، یک معضله‌ای برای خود زن و مردها شده است. درحالی‌که به‌نظر من، هیچ معضله‌ای نیست و این یک چیز واضحی است، که اولا اداره خانواده بین زن و مرد مشترک است. اینطور نیست که زن‌ها در اداره خانواده سهم و نقش و وظیفه داشته باشند، اما مردها نداشته باشند. بلکه زن و مرد هردو مشترکا مامورند، که در ساختن و بنای خانواده کار کنند و با توجه به اهمیتی که اسلام به خانواده می‌دهد، اصلی‌ترین کار یک زن و مرد مسلمان که پایه و قوام زندگی‌شان بر آن استوار است، ساختن خانواده است و زن و مرد این وظیفه را مشترکا بر دوش دارند... .»
البته ایشان در همان گفت‌وگو، به الگو شدن زن مسلمان ایرانی برای زنان سایر کشورها اشاره کرده و می‌گویند: «امروز زن ایرانی برای زن‌های کشورهای جهان‌سوم و بالاخص برای زن‌های کشورهای اسلامی، به‌صورت یک الگو درآمده است. یعنی حجابی که شما دارید، در کشورهای دیگر یک حجاب نمونه شناخته شده است. زن مسلمان فریاد زدن و دادن شعارهای اسلامی را بلد نبود و به آن عادت نداشت. حتی اگر در یک محفلی گفته می‌شد صلوات بفرستید، کسانی‌که صلوات می‌فرستادند، مردها بودند و زن‌ها اصلا صلوات نمی‌فرستادند! اما حالا ببینید که در اجتماعات عظیم اسلامی، هم در کشور خودمان و هم در جاهای دیگر، صدای زن‌ها گاهی بر صدای مردها غلبه دارد، یعنی زن‌ها احساس نمی‌کنند که فقط باید شعار بدهند، بلکه آنها دارند اجتماع را اداره می‌کنند. موجد این خصوصیات زن ایرانی است که هم خودش را ساخت و هم الگوسازی کرد... .»
درضمن ایشان با مطرح شدن برخی شعارهای فمینیستی در دهه 60از ناحیه عناصر تکنوکرات و غربگرا، به ادعاهای آنها واکنش نشان داده و در مصاحبه با مجله زن روز، در تاریخ 13اسفند 1366.ش بیان می‌دارند:«باید به یک نکته کاملا واضح توجه شود و آن وجود تفاوت در ترکیب جسمی زن، با ترکیب جسمی مرد است. این تفاوت بی‌خود نیست. خدای متعال که حکیم است و هر دو را آفریده، این تفاوت را هم گذاشته است. البته در آن زمینه‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انسانی و اسلامی، هیچ‌گونه تفاوتی ندارند. اما در مرحله کار با یکدیگر فرق دارند...حالا که می‌خواهیم برای زن‌ها نسخه تجویز کنیم، آیا این خدمت است که بگوییم کارهای سخت‌تر را باید زن‌ها انجام بدهند؟ چه لزومی دارد بروند کارهایی که با وضع جسمی‌شان متناسب نیست را انجام بدهند؟» واقعیت این است که مواضع حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دهه60 و بعد از برعهده گرفتن مسئولیت رهبری درباره زنان و مسائل زنان، امروز قله آرمان‌های نظام جمهوری اسلامی را در این حوزه مشخص کرده است. این دولت‌ها هستند که باید با توجه به این مهم، ابعاد آن را روشن سازند.