نقشه راه اقتدار دانش‌بنیان

حمزه پاریاب- کارشناس حوزه دفاعی

رهبر معظم انقلاب، در حالی سیاست‌های کلی برنامه هفتم را ابلاغ کردند که در میان محورها و سیاست‌های کلی این برنامه، توجه و تأکید بر «فناوری‌های اقتدارآفرین» در حوزه دفاعی و امنیتی، بیش از هرچیز جلب توجه می‌کند. گرچه علم و فناوری یکی از شاخصه‌های مهم ارزیابی جایگاه و قدرت کشورها در سال‌های اخیر است، اما هنگامی که این شاخصه با حوزه‌های نظامی و دفاعی عجین شود، از اهمیتی دوچندان برخوردار خواهد شد.
در حقیقت، پیشرفت علم و فناوری در عرصه امور دفاعی و نظامی، هم به‌دلیل امکان ایجاد قابلیت‌های دفاعی جدید و هم به‌دلیل به‌وجود آوردن تهدیدهای نوظهور ناشی از این پیشرفت‌ها، موضوعی حیاتی و نیازمند پیگیری توسط نهادهای مسئول در کشور به‌ویژه نیروهای مسلح است. نگاهی به تهدیدات و حتی تجاوزات قدرت‌های فرامنطقه‌ای در سال‌های اخیر در منطقه و جهان نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین ضمانت‌های ادامه حیات و استقلال نظامی و سیاسی هر کشوری در آینده، میزان رشد و توجه صنایع نظامی و نیروهای مسلح آن به فناوری‌های حیاتی است؛ ‌به‌گونه‌ای که حتی برخی قدرت‌های بزرگ نظامی، رسما این شعار را در میان اهداف استراتژیک خود اعلام می‌کنند که «برتری تکنولوژیک، عنصر مهمی از امنیت ملی» آنهاست. ترکیب 2عنصر مهم اقتدار و فناوری، آن هم با این تقدم و تأخر اساسی که فناوری، باید منجر به آفرینش اقتدار برای کشورمان شود، نشان می‌دهد همچنان که در حوزه‌های صنعتی و اقتصادی، تلاش برای رسیدن به مرزهای فناوری امری حیاتی است، در حوزه دفاعی نیز باید به این عرصه، به‌عنوان یک اولویت ویژه نگریست که مصادیق آن در بخش‌های مهمی چون سامانه‌ها، تجهیزات و خدمات دفاعی و امنیتی متبلور می‌شود؛ لذا به‌نظر می‌رسد از این پس باید موضوع «اقتدار دانش‌بنیان» را به‌عنوان یکی از ارکان نوظهور در سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های دفاعی و امنیتی کشورمان ملموس‌تر و جدی‌تر از گذشته، مورد توجه قرار داد. در عین حال، باید توجه داشت این تأکید و تذکر رهبر انقلاب، در ادامه روند حمایت و تشویق نیروهای مسلح توسط ایشان برای اکتساب فناوری‌های نوین است و نگاهی به بیانات و تدابیر ایشان به نیروهای مسلح و صنایع دفاعی در چند سال گذشته، نشان می‌دهد این اشارات و پیگیری‌های مکرر، یکی از دلایل رشد محسوس و چشمگیر صنایع دفاعی در دستیابی به دانش‌های نوین در عرصه‌های مختلف بوده است. کنار این موضوع مهم، نکته حیاتی دیگری که در سیاست‌های کلی قابل مشاهده است، ضرورت «تقویت بنیه دفاعی به‌منظور ارتقای بازدارندگی» بوده که این محور، در سیاست‌های ابلاغی گذشته همچون برنامه ششم توسعه نیز به‌خوبی ملموس و مورد تأکید قرار گرفته است.