کار در حوزه حقوق کودکان تخصص می‌خواهد

در جامعه ما تشکل‌های مردم نهاد زیادی در حوزه حمایت از حقوق کودکان فعال هستند اما هر چه بر تعداد این تشکل‌ها افزوده می‌شود از سوی دیگر بر تعداد کودکان آسیب‌دیده اجتماعی هم افزوده می‌شود. موضوعی که گاه به‌عنوان یک چالش مهم مطرح می‌شود. حسین منصوری از فعالان حوزه حقوق کودک، معتقد است: کار در حوزه کودک بدون شناخت این حوزه و حساسیت‌های آن نه‌تنها گرهی از گره‌های پیش‌روی کودکان باز نمی‌کند، بلکه اغلب باعث دامن زدن به مشکلات این بخش هم می‌شود. او می‌گوید متأسفانه عده‌ای با شعار حمایت از حقوق کودکان اهداف خود را پیش می‌برند که این اصلا به صلاح کودکان آسیب‌دیده اجتماعی نیست. در گپ و گفتی صمیمی با او از ضرورت‌های توجه به حوزه کودکان به‌صورت علمی و کار امد سخن گفتیم.

مسئله اصلی در حوزه کودکان آسیب‌دیده اجتماعی که باید مورد توجه فعالان اجتماعی این حوزه قرار بگیرد، چیست؟
ما متأسفانه امروز با جمعیت زیادی از افراد روبه‌رو هستیم که داعیه‌دار حمایت از حقوق کودکان هستند اما هیچ‌گونه سواد و اطلاعی از این حوزه حساس و حیاتی ندارند. گاهی همین عملکردهای خارج از ضابطه آنها در حق کودکان آسیب‌دیده باعث می‌شود تا بچه‌ها از مسیر زندگی خود منحرف شده و به مسیر سمی‌تر دیگری وارد شوند.
چطور می‌شود که این اتفاق می‌افتد؟
گاهی ما فقط برای بچه‌های آسیب‌دیده اجتماعی دلسوزی می‌کنیم و این دلسوزی‌ها گاه خودش را در کمک‌های بی‌حد و حساب نقدی، خرید لباس‌های رنگارنگ، همراهی کردن آنها در تفریحات و... نشان می‌دهد؛ درحالی‌که واقعا اگر به‌دنبال کمک به این بچه‌ها هستیم این راهش نیست. ما قرار نیست بچه‌ها را از چاله فقر و ناآگاهی و سوءاستفاده دیگران به چاله گدایی و چشم به‌دست دیگران داشتن و تلاش نکردن برای زندگی بیندازیم.
یعنی معتقدید به جای ماهی دادن ماهیگیری کردن را یاد بچه‌ها بدهیم؟
دقیقا. ما در جامعه با عده‌ای از بچه‌ها روبه‌رو هستیم که حالا بنا به هر دلیلی باید برای تامین هزینه‌های زندگی خود و خانواده‌شان کار کنند و حالا کار کردن جزئی از سبک زندگی آنها شده است. ما باید در کنار تمام دل‌نگرانی‌ها و تلاش‌هایمان برای فراهم کردن شرایط تحصیل و آگاهی این بچه‌ها بستر تقویت بنیه‌های حرفه‌آموزی و اشتغال‌زایی‌شان را فراهم کنیم. چقدر خوب می‌شود کارآفرینان و سرمایه‌گذاران ما با ایجاد کارگاه‌های اشتغال‌زایی استاندارد برای این بچه‌ها زیر نظر بهزیستی، اداره کار و... بستر اشتغال آسان‌شان را فراهم کنند. ماباید باور کنیم که حذف کار کودک در جامعه یک شعار نشدنی است چون در جوامع مختلف از جوامع اروپایی و آمریکایی گرفته تا ایران خودمان خانواده‌هایی هستند که برای تامین معاش خود چاره‌ای جز کار کردن فرزندان‌شان ندارند و ما حامیان حقوق کودک باید بستری را فراهم کنیم که این افراد به جای کار در کارگاه‌های غیراستاندارد زیرزمینی بدون دریافت حقوق و دستمزد مکفی در کارگاه‌های استاندارد با حقوق مکفی کار کنند.
آیا کودکان آسیب‌دیده اجتماعی را هم می‌توان از آسیب‌ها دور و در مسیر زندگی سالم رهنمون کرد؟
اغلب بچه‌های آسیب‌دیده اجتماعی ما کودکانی هستند که به لحاظ سرکوب احساسات و عواطف و تسلط افراد بر آنها به کودکانی بدون اعتماد به نفس تبدیل شده‌اند. ما برای رهایی کودکان آسیب‌دیده که حالا یا درگیر اعتیاد هستند یا با آسیب‌های اجتماعی دیگر دست و پنجه نرم می‌کنند باید ابتدا آنها را در فضایی امن امان دهیم و سپس با جلب اعتمادشان کم‌کم آنها را با جامعه آشتی داده و به سمت یک زندگی عادی رهنمون کنیم. داشتن یک زندگی سالم حق همه کودکان این سرزمین است و اگر یاد بگیریم کار در حوزه کودک را به متخصصان این بخش بسپاریم خیلی از مشکلات ما در این حوزه حل خواهد شد.
خیلی از این بچه‌ها به‌خاطر نداشتن شناسنامه و هویت از زندگی عادی برخوردار نیستند. با این بچه‌ها باید چه کرد؟
مشکل اصلی ما درخصوص این بچه‌ها طرد شدن آنها از مدرسه است. در واقع از وقتی کودک بی‌شناسنامه ما به سن مدرسه می‌رسد و می‌بیند به‌خاطر نداشتن برگه هویتی قادر به پذیرش در مدرسه نیست فاصله اجتماعی خود با سایر افراد جامعه را درک و از این سن است که راه خود را جدا می‌کند. در واقع این رسالت بر عهده فعالان حوزه حمایت از حقوق کودکان است که با شناسایی این بچه‌ها و تلاش در جهت جذب آنها برای شرکت در مدارس خودگردان فرصت علم‌آموزی را برای آنها فراهم کنند؛ از سوی دیگر طی تعامل و رایزنی با آموزش و پرورش بستری را فراهم کنند که این بچه‌ها هم بتوانند از فرصت برابر تحصیل در مدارس دولتی استفاده کنند. تحصیل بچه‌ها نقش مؤثری در کاهش ابتلای آنها به آسیب‌های اجتماعی دارد.