عقب‌ماندگی بازارها از تورم

آمار‌ها نشان می‌دهد با وجود رشد قیمت‌ها در بازارهایی مانند مسکن، خودرو و حتی در مقاطع کوتاهی طلا و ارز هیچ بازاری نتوانسته در نیمه نخست سال‌جاری بازدهی متناسب با تورم داشته باشد. در این میان بورس به‌عنوان یک بازار ضد‌تورمی زیان‌ده‌ترین بازار در نیمه نخست سال‌ جاری بوده است.
به گزارش همشهری، برخلاف یک دوره پر تلاطم در اقتصاد ایران که از ابتدای سال1397 آغاز شد و تا نیمه نخست پارسال ادامه یافت امسال همه بازارها، به غیراز بازار مسکن، با رکودی فراگیر مواجه شده‌اند؛ میزان گردش نقدینگی در این بازار‌ها با افت مواجه شده است. از ابتدای سال1397 تا اواخر سال1399 ورود و خروج نقدینگی در بازارها سرعت زیادی پیاده کرده بود و این موضوع به رشد شدید قیمت‌ها در بازار‌های مختلف منجر شده بود، اما طبق آمارهای موجود در سال‌جاری جابه‌جایی نقدینگی در بین بازارها کاهش یافته و فقط از اواخر سال قبل بازار مسکن شروع به رشد کرده و بخشی از نقدینگی به این بازار مهاجرت کرده است. به‌نظر می‌رسد بخش عمده این رکود در بازار‌ها مربوط به سیاست‌های جدید پولی بانک مرکزی است. این سیاست‌ها که با افزایش نرخ بهره بین‌بانکی نیز همراه بوده زیان‌هایی نیز به‌دنبال داشته و به افت شدید بازده بازار سهام به‌عنوان یک بازار ضد‌تورمی منجر شده است.

بازده 6ماهه بازارها
آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال‌جاری هیچ بازاری نتوانسته بازدهی متناسب با میزان تورم داشته باشد. طبق اطلاعات مرکز آمار ایران شاخص قیمت مصرف‌کننده که معیاری برای محاسبه نرخ تورم است از ابتدای امسال تاکنون در حدود 30درصد رشد کرده اما هیچ بازاری نتوانسته تا این میزان رشد کند. یکی از ملاک‌های مهم عملکرد بازار‌ها مقایسه میزان بازده آنها در برابر تورم است زیرا سرمایه‌گذاری در بازارها به این دلیل اتفاق می‌افتد که در درجه نخست میزان قدرت خرید پول حفظ شود. 
این اطلاعات همچنین نشان می‌دهد تنها بازاری که در نیمه نخست امسال توانسته بازدهی نزدیک به تورم به دست آورد بازار مسکن است که با رشد 28.5درصدی مواجه شده است؛ با این حال تازه‌ترین آمار‌ها از میزان معاملات انجام شده در شهریورماه امسال نشان می‌دهد بازار مسکن نیز در این ماه با رکود مواجه شده است؛ برخی محاسبات نشان می‌دهد احتمالا این بازار در نیمه دوم سال با رکودی طولانی مواجه می‌شود. برخی تحلیلگران بر این باورند که سیاست‌های پولی نیمه نخست سال‌جاری یکی از عواملی بود که به مهاجرت نقدینگی به بازار مسکن و رشد قیمت‌ها در این بازار منجر شده است. در همین مدت نقدینگی به‌طور بی‌سابقه‌ای از بورس خارج شده است و این بازار را به یکی از زیان‌ده‌ترین بازارها در اقتصاد ایران تبدیل کرده است.

بازار طلا و ارز
آمار‌ها همچنین نشان می‌دهد میزان رشد قیمت‌ها در بازار طلا و ارز کمتر از میزان تورم بوده است. طبق این اطلاعات قیمت هر دلار آمریکا از ابتدای سال‌جاری تاکنون 5هزار و 300تومان معادل 20درصد رشد کرده که این میزان 10درصد کمتر از نرخ تورم است. قیمت هر سکه طرح جدید نیز در نیمه نخست سال با 2میلیون تومان رشد، 17درصد افزایش داشته که بازده آن به‌مراتب کمتر از تورم بوده است. از ابتدای سال‌جاری بانک مرکزی برنامه‌های مختلفی را برای ایجاد ثبات در بازار ارز که یک بازار تورم‌زاست دنبال کرده و همین عامل به ثبات نسبی قیمت دلار منجر شده و این موضوع روی قیمت طلا هم که متاثر از قیمت ارز است تأثیر گذاشته است. آمار‌ها همچنین نشان می‌دهد قیمت هر گرم طلای 18عیار نیز از ابتدای سال‌جاری تاکنون 8درصد افزایش داشته است.

بازار خودرو 
بازار خودرو یکی از بازار‌هایی است که در طول چند سال گذشته با تلاطم‌های زیادی مواجه شده و این موضوع خودرو را به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل کرده بود اما تازه‌ترین آمار‌ها نشان می‌دهد با افزایش تولید در سال‌جاری رویه قبلی در حال اصلاح است و انتظار می‌رود خودرو رفته‌رفته نقش سرمایه‌ای خود را در میان بازارها از دست بدهد. آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال‌جاری به‌دنبال افزایش سطح تولید در شرکت‌های خودرو‌سازی‌، ورق برگشته و سطح قیمت‌ها به‌ویژه در چند ماه گذشته به یک ثبات نسبی رسیده است. طبق این اطلاعات میانگین قیمت یک سبد از خودرو‌های داخلی پرفروش از ابتدای سال‌جاری تاکنون فقط 8درصد رشد کرده است و این موضوع با در نظر گرفتن نرخ تورم نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در بازار خودرو دیگر توجیه اقتصادی ندارد. چنانچه این روند ادامه یابد انتظار می‌رود واسطه‌ها از بازار خارج شوند و بازار خودرو بار دیگر نقش اصلی خود را به‌عنوان یک کالای مصرفی احیا کند.

بورس در قعر بازارها
مقایسه میزان بازده بازارها در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد با وجود اینکه هیچ بازاری نتوانسته متناسب با سطح تورم رشد کند اما تقریبا اغلب بازارها در 6ماه گذشته به‌طور میانگین بین 8‌تا‌28درصد رشد کرده‌اند اما شاخص کل بورس که بیانگر بازده سرمایه‌گذاری در بورس است در این مدت نه فقط رشد نکرده بلکه یک‌درصد افت هم داشته است. آمار‌ها همچنین نشان می‌دهد از ابتدای سال تاکنون 22هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده و سطح معاملات خرد نیز به پایین‌ترین حد خود در 4سال گذشته رسیده که نشان می‌دهد سهامداران برای سرمایه‌گذاری در بورس با تردید‌ مواجهند. به‌زعم کارشناسان اقتصادی بخشی از نقدینگی خارج شده از بورس از اواخر سال قبل وارد بازار مسکن شده و یکی از دلایل رشد بازار مسکن هم همین موضوع بوده است. 

مکث
کاهش تورم نقطه‌ به نقطه؛ زیر 50درصد
مرکز آمار ایران از افزایش نرخ تورم ماهانه و سالانه و کاهش نرخ تورم نقطه به نقطه به زیر 50درصد خبر داد و اعلام کرد: نرخ تورم سالانه شهریور ماه ١٤٠١ برای خانوارهای کشور به ٤٢، ١ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل 6دهم درصد افزایش یافته است. این نهاد آماری می‌گوید: میانگین نرخ تورم در شهریور امسال نسبت به شهریور پارسال با ثبت 49.7واحد درصد نرخ تورم نقطه به نقطه، 2.5واحد درصد نسبت به مرداد امسال کاهش یافته و خانوارهای کشور به‌طور میانگین ٤٩.٧ درصد بیشتر از شهریور١٤٠٠ برای خرید یک سبد کالاها و خدمات یکسان هزینه کرده‌‌اند. به گزارش همشهری، نرخ تورم نقطه به نقطه گروه عمده کالاهای خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات با 5واحد درصد کاهش به 75.4درصد رسیده و گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات هم با ریزش 1.5واحد درصدی به 35.4درصد رسیده است. این گزارش می‌افزاید: نرخ تورم نقطه‌ای خانوارهای شهری در شهریور امسال با 2.7واحد درصد کاهش نسبت به مرداد به 48.4درصد و در بین خانوارهای روستایی هم با 2.1واحد درصد کاهش به 56.3درصد رسیده است. مرکز آمار ایران اعلام کرده روند کاهشی نرخ تورم ماهانه متوقف شده و در شهریور با 2دهم درصد افزایش، 2.2واحد درصد شده و نرخ تورم ماهانه گروه کالاهای خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات 2.1و نرخ تورم ماهانه گروه خدمات و کالاهای غیرخوراکی هم 2.2درصد بوده است. این گزارش می‌افزاید: نرخ تورم ماهانه خانوارهای شهری و روستایی یکسان بوده و عدد 2.2درصدی را ثبت کرده است. این نهاد آماری نرخ تورم سالانه کل کشور در شهریور امسال را 42.1درصد، در مناطق شهری 41.5درصد و در مناطق روستایی هم 45.3درصد اعلام کرده است.