پاییز در پایتخت

بهنام سلطانی


پاییز برای خیلی‌ها فرصتی برای شیدایی و دلدادگی است و برای عده‌ای دیگر، فصل رخوت، افسردگی و خمودگی. این تضاد دیدگاه حتی در شعر برخی از مشهورترین شاعران معاصرهم وجود دارد. آنجا که فریدون مشیری می‌گوید: «دلم خون شد از این افسرده پاییز / از این افسرده پاییز غم‌انگیز» و حسین منزوی نگاه شاعرانه‌تری به ماجرا دارد و می‌گوید: «و از درخت‌های باغ بپرسم / خواب کدام رنگ، یا بی‌رنگی را می‌بینند / طیف عارفانه پاییز.» القصه که انتخاب با خودمان است که از چه زاویه‌ای به پاییز که مهدی اخوان‌ثالت از آن به‌عنوان پادشاه فصل‌ها نام برده نگاه کنیم. اصلا شاید دوای روزگار سخت و مرهم زخم‌های ناسور، همان حال خوبی باشد که باید در روزهای پاییزی جست‌وجو کنیم. حال خوبی که با قدم زدن در نم‌نم باران و شنیدن صدای خش‌خش برگ درختان و تماشای رنگ زردی که حسابی به رخسار پاییز نشسته حاصل می‌شود. برای تجربه این حال خوب لازم نیست به دوردست‌ها برویم یا هزینه گزافی بپردازیم. حال خوب در همسایگی پاییز است؛ در همین نزدیکی شاید هم در چند قدمی‌مان. تهران کلانشهر ترسناکی نیست. به‌خصوص در فصل خزان که حسابی خودش را برایمان بزک می‌کند. ما مکان‌هایی را به شما معرفی می‌کنیم که جان می‌دهد برای گشت و‌گذار در روزهای پاییزی پایتخت.

پل طبیعت
تفرجگاه پاییزی

چند سالی می‌شود که پل طبیعت به یکی از نمادهای دوست‌داشتنی تهران بدل شده و یک تفرجگاه دلچسب برای همه کسانی است که پای ثابت طبیعت‌گردی هستند. پل طبیعت برخلاف بقیه پل‌های پایتخت جایی برای پیاده‌روی است و بوستان آب و آتش و پارک طالقانی را از شرق به غرب به هم متصل می‌کند. پیاده‌روی روی پل طبیعت یکی از گزینه‌های ثابت تهران‌نشین‌ها در فصل پاییز است و کمتر مکانی را می‌توان در تهران سراغ داشت که این چنین میان انواع گونه‌های گیاهی محصور باشد. تماشای انبوه درختانی که برگ آنها به زردی گرائیده و انبوه برگ‌های زردی که در مسیر پیاده‌روی انباشته شده سوژه بکری برای عکاسان طبیعت است و برای همین عکاس‌ها در فصل پاییز به پل طبیعت هجوم می‌برند.

دربند و درکه
شبه سوئیس
کسانی که تا‌کنون سفر مجازی یا حقیقی به سوئیس داشته‌اند از شکل و شمایل شگفت‌انگیز این کشور در فصل پاییز می‌گویند و روزهای پاییزی این کشور در اروپا ضرب‌المثل است. شاید خیلی‌ها خبر نداشته باشند که در همین تهران خودمان یک شبه سوئیس داریم. درکه و دربند در فصل پاییز درست مثل یک تابلو نقاشی با رنگ‌های زرد و نارنجی و قرمز می‌شوند که هر بیننده‌ای را سر ذوق می‌آورد. حالا به این تصویر هوای مطبوع، درختان انار، مسیر پیاده‌روی تا کنار دریاچه و کوه‌پیمایی در ارتفاعات را اضافه کنید. این رؤیایی‌ترین تصویری است که می‌شود از دربند و درکه در پاییز ترسیم کرد. همه تهران‌نشین‌ها که مجال رفتن به سوئیس را ندارند و انگار دربند و درکه را برای آنها ساخته‌اند؛ تفرجگاهی در شمالی‌ترین نقطه پایتخت که برای چند ساعت هم که شده ما را از دلمشغولی‌های زندگی پردود و غبار شهری دور می‌کند. اصلا این خاصیت پاییز است.

باغ نگارستان
ملاقات با نیلوفرهای آبی
گاهی می‌شود برای لذت بردن از زیبایی‌های پاییز به مکان‌هایی رفت که طبیعت دلنشین و معماری منحصربه‌فرد را توامان داشته باشند. مثل باغ نگارستان در حوالی میدان بهارستان؛ که در طول سال زیبایی وصف‌ناپذیری دارد اما در فصل پاییز همچون نگینی در دل پایتخت می‌درخشد. این باغ زیبا در دوره قاجار و به دستور فتحعلی شاه ساخته شد و در طول تاریخ، فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. بد نیست بدانید که قائم‌مقام فراهانی در همین باغ گلستان به قتل رسید، اما بیایید نیمه پر لیوان را ببینیم که همان انبوه درختان در کنار بناهای تاریخی این باغ است. اگر در یک روز پاییزی گذرتان به باغ‌موزه نگارستان افتاد، فراموش نکنید به نیلوفرهای آبی که قطره‌های آب روی آنها نشسته سر بزنید و از چنین تصویر زیبایی عکس بگیرید.

پارک جمشیدیه
بهشت سنگی
خیلی‌ها در تعاریف اغراق گونه‌ای که از شمایل پارک جمشیدیه در فصل پاییز ارائه می‌دهند به این مکان بهشت سنگی تهران می‌گویند. البته تردیدی وجود ندارد که پارک جمشیدیه یکی از بهترین تفرجگاه‌های پایتخت در پاییز است و زوج‌های جوان تهرانی اینجا را برای گشت و‌گذار پاییزی انتخاب می‌کنند. این پارک با انبوه درختان مجنون و گونه‌های دیگری مثل نارون، زبان‌گنجشک و اقاقیا در پاییز چهره زیباتری به‌خود می‌گیرد و گویی نقاش‌های چیره‌دست با قلم و رنگ‌های مسحور‌کننده چهره آن را دگرگون کرده‌اند. پیاده‌روی در مسیر سنگی و شیب‌دار این پارک با صدای خش‌خش برگ‌های زرد و نارنجی و تماشای مجسمه‌های سنگی مترادف است و تماشای دریاچه و آبشار جمع و جوری که در دل پارک واقع شده‌اند، عصر پاییزی‌تان را به خاطره‌ای بدل خواهد کرد. پارک جمشیدیه در هر فصل زیبایی خاصی دارد اما فرصت دیدن آن را در پاییزاز دست ندهید.

پارک قیطریه
ضیافت رنگ

رسم است که وقتی می‌خواهند زیبایی وصف‌ناپذیر پارک قیطریه در شمال پایتخت را توصیف کنند، می‌گویند در این مکان پاییز هزار رنگ را تجربه خواهید کرد. چنین تعاریفی درباره زیبایی‌های پارک قیطریه در فصل پاییز اغراق‌آمیز هم نیست، چون این پارک 21نوع درخت مختلف را در دل خودش جا داده که با آمدن پاییز هر کدام از آنها رنگ و شمایل متفاوتی پیدا می‌کنند. اینگونه است که پاییز هزار رنگ در این پارک تاریخی معنا پیدا می‌کند و به واقعیت نزدیک می‌شود. تصور کنید در فصل پاییز که رنگ درختان تغییر می‌کند، تماشای 21نوع درخت گوناگون که برگ‌های هر کدام از آنها به رنگی درآمده چه لذت غیرقابل وصفی خواهد داشت. این پارک در روزگار قدیم، باغ شخصی یکی از نوادگان قاجار بود، اما در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب به پارک عمومی بدل شد. حالا می‌شود در مسیرهای پر پیچ و خم این پارک قدم زد و در فصل پاییز به تماشای پاییز هزار رنگ نشست.

و جاهای دیگر
اینکه بگوییم زیبایی‌های تهران در روزهای پاییزی به همین چند مورد خلاصه می‌شود تصور باطلی است. در غرب تهران پارک ملی سرخه‌حصار را داریم که نمونه کوچک پارک ملی گلستان در شهر گرگان است. پارک ملی سرخه‌حصار که در سال‌های دور شکارگاه سلطنتی پادشاهان قاجار بود، یکی از زیباترین فضاهای سبز طبیعی پایتخت در پاییز را دارد. پارک جنگلی چیتگر در غرب تهران هم یک نمونه دیگر است که در روزهای پاییزی حال و هوای دیگری دارد. به مرکز شهر که بیاییم، بلوار کشاورز را می‌توان به‌عنوان یک جاذبه پاییزی معرفی کرد و خیلی‌ها عکس‌های برگ‌ریزان این بلوار قدیمی را قاب می‌کنند. 

باغ گیاه‌شناسی
بزرگ‌ترین باغ خاورمیانه
وقتی قرار است از زیبایی‌های پایتخت در فصل پاییز بگوییم حیف است که بزرگ‌ترین باغ گیاه‌شناسی خاورمیانه و یکی از 10باغ گیاه‌شناسی دنیا را نادیده بگیریم. تصور کنید 3هزار گونه گیاهی در این باغ وجود دارد که هر کدام از آنها در فصل پاییز تغییر چهره می‌دهند. این طوری بهتر می‌شود حال و هوای باغ گیاه‌شناسی را تجسم کرد. در این باغ 145هکتاری، پوشش گیاهی قاره‌های مختلف، باغ صخره‌ای، باغ میوه، جنگل تفریحی، باغ چینی و ژاپنی، گلخانه، رویشگاه هیمالیا و...  را یکجا می‌شود دید و یک فتبارک‌الله احسن الخالقین جانانه گفت. باغ گیاه‌شناسی یکی از بهترین تفرجگاه‌های پایتخت است که در دوره معاصر ساخته شده و حسابی به اراضی چیتگر در شمال غربی تهران رونق داده است. این باغ یکی از بهترین جاها برای گشت و‌گذار پاییزی و عکاسی در طبیعت به‌حساب می‌آید.