محمد ایوب خانی| کارشناس منابع طبیعی:
ایجاد گرد و غبار یک فرایند طبیعی در مناطق بیابانی و صحراهاست که بر اثر وزیدن شدید باد بر سطح خاک رخ می‌دهد و سبب معلق شدن ذره‌های ریز خاک در فضای نزدیک سطح زمین می‌شود.
در گسترش این پدیده عوامل طبیعی مثل خشکسالیهای پی‌در‌پی، تغییرات اقلیمی، از بین رفتن پوشش گیاهی مرزهای غربی و جنوب غربی ایران، عوامل انسانی مثل وقوع جنگ در کشورهای همجوار، خودداری از مالت‌پاشی بیابان‌ها و نبود برنامه مناسب برای جلوگیری از بیابان‌زایی در کشورهای همسایه به‌ویژه کشور عراق نقش مهمی دارند.
گرد و غباری که در مناطق عراق، عربستان و جنوب ایران منتشر می‌شود، به علت سبکی و ریز بودن، قابلیت حرکت در هوا و گسترش وسیع در کوتاه‌مدت را دارد و بیشتر استانهای کشور را درگیر این پدیده مخاطره‌انگیز می‌کند که کردستان نیز از این پدیده مستثنا نیست.
مراتع کردستان در غرب کشور و در مجاورت مرز عراق (حدود 200 کیلومتر مرز مشترک) بیش از یک میلیون و400 هزار هکتار مساحت دارد که ۵۰ درصد استان را در بر می‌گیرد. مساحت جنگل‌های استان نیز 374 هزار هکتار است که 2/13 درصد از استان و معادل 5/2 درصد از جنگل‌های کشور را شامل می‌شود. درخت شاخص و اصلی جنگل‌های استان بلوط با گونه‌های برودار، مازودار و وی‌ول است.
این جنگلها به سبب شباهت به آب و هوای مدیترانه‌ای جزو جنگل‌های تیپ مدیترانه‌ای و مناطق خشک تا نیمه‌مرطوب محسوب می‌شوند. تغییرات اقلیمی، پراکنش بارندگی، شرایط «ادافیکی» و ارتفاع ناحیه رویشی جنگل‌های استان باعث گسترش تیپ‌های متعددی شده است.
بلوط از درختان مقاوم و تأثیرگذار و از ارکان هویت‌بخش زندگی در استان است. بخش وسیعی از انبوه جنگل‌های زیبای بلوط در رشته‌کوه غربی زاگرس در این استان قرار دارد که اکنون به دلیل خشکسالی و نفوذ ریزگردهای عربی در حال نابودی گسترده زیست‌محیطی است. هر هکتار جنگل پهن‌برگ ۶۸ تُن گرد و غبار را مهار و هوا را سالم و تمیز و به‌اصطلاح تصفیه می‌کند. گرد و غبار گسترده که در سالهای اخیر کردستان را متاثر کرده، توانسته است درختان بلوط را به زانو درآورد.
برگ‌های بلوط حالت کُرکی دارند و می‌توانند گرد و غبار را جذب کنند و بسته شدن روزنه برگ‌های کُرکی بلوط به دلیل شدت بالای گرد و غبار در زاگرس موجب می‌شود این درختان توانایی جذب این همه غبار را نداشته باشند و از بین بروند.
درختان زیبای بلوط در برابر هجوم هرروزه گرد و غبار توان نفس کشیدن را از دست می‌دهند و از پا می‌افتند. ریشه درخت بلوط فقط به عمق ۴ تا ۵ متری زمین نفوذ می‌کند و بیشتر در سطح پخش می‌شود و از آبهای سطحی استفاده می‌کند. اما به دلیل کاهش بارش برف آب کمی به ریشه درختان بلوط نفوذ می‌کند و کار به جایی می‌رسد که بلوط‌‌زارها تحمل خود را از دست می‌دهند و خشک می‌شوند. علاوه بر این مشکل، عوامل دیگری چون انگل لورانتوس و سوسک چوب‌خوار نیز از فرصت استفاده می‌کنند و به این درختان مقاوم حمله میبرند.
عوامل غیرمستقیم دیگری نیز در خشکی جنگل‌های بلوط زاگرس نقش دارند که در صورت رسیدگی نکردن و بی‌توجهی به مهار آنها، این خسارت جبرانناپذیر کل منطقه زاگرس را با فاجعهای تاریخی مواجه می‌کند. باید روش‌های احیا و اصلاح جنگلها به طور ویژه در دستور کار دستگاه‌ها قرار بگیرد و مردم نیز پذیرش و هماهنگی کاملی برای حفاظت از این ثروت‌های خدادادی داشته باشند.
درختان بلوط درخطرنابودی
در همینه زمینه :