چتر بیمه در بازار کار بازتر شد

در یک سال اخیر 1.2میلیون نفر بیمه شده جدید جذب سازمان تأمین اجتماعی شده‌اند که بخش زیادی از آنها قبلاً نیز بدون پوشش بیمه شاغل محسوب می‌شدند و حالا در جریان انتقال بازار کار، تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گرفته‌اند. به گزارش همشهری، آمارهای سازمان تأمین اجتماعی نشان می‌دهد از مجموع 1.2میلیون نفر بیمه شده جدید این سازمان در یک سال اخیر، ۷۸درصد مربوط به بیمه‌شدگان اجباری و ۲۲درصد مربوط به بیمه رانندگان، حرف و مشاغل آزاد و کارگران ساختمانی است. این اتفاق از یک‌سو به شناسنامه‌دار شدن بخش بیشتری از بازار کار منجر شده و از سوی دیگر به‌واسطه پوشش بیمه درمانی و بیکاری، امنیت و تضمین نسبی معیشت و سلامت افراد بیشتری از جامعه را به‌دنبال دارد.

گسترش چتر بیمه کارگری
در سال‌های اخیر، سازمان تأمین اجتماعی سختگیری بیشتری برای بیمه شدن افراد شاغل در بنگاه‌ها    و کارفرمایان برای پرهیز از جریمه اعمال شده، رغبت بیشتری برای بیمه کردن شاغلان پاره‌وقت و قرارداد معین دارند. این موضوع یکی از دلایل افزایش بیمه‌شدگان جدید سازمان تأمین اجتماعی است؛ اما در 2 سال اخیر عوامل دیگری مانند انتقال نیروی کار از بخش‌های غیررسمی و فاقد پوشش بیمه به بخش‌های شفاف و دارای بیمه نیز به این روند شتاب بخشیده و همزمان به جریان افتادن دوباره بیمه رانندگان و کارگران فصلی و ساختمانی نیز باعث افزایش تعداد بیمه‌شدگان جدید شده است. در این میان، بررسی جریان انتقال در بازار کار نیز نشان می‌دهد که در یک سال گذشته، بخش کشاورزی به‌عنوان بخشی که کمترین ضریب پوشش بیمه تأمین اجتماعی را دارد با ریزش شدید نیروی کار مواجه بوده و مثلاً در یک سال منتهی به بهار امسال، بیش از 472هزار نفر از شاغلان عملاً شغل خود را در این بخش از دست داده‌اند؛ اما در مقابل، در همین بازه زمانی نزدیک به 256هزار نفر به شاغلان بخش خدمات که ضریب پوشش بیمه‌ای بهتری دارد، اضافه شده‌اند. این اتفاقات، درمجموع باعث شده شتاب جذب بیمه‌شده جدید در سازمان تأمین اجتماعی رشد کند و طبق اظهارات میرهاشم موسوی، مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، در یک سال گذشته بیش از یک‌میلیون و ۲۰۰هزار نفر بیمه‌شده جدید در سازمان تأمین اجتماعی جذب شوند. پیش‌ازاین، در فروردین امسال نیز حجت عبدالملکی، وزیر مستعفی تعاون، کار و رفاه اجتماعی از جذب بالای بیمه شده جدید در سازمان تأمین اجتماعی خبر داده و گفته بود: در سال 1400بالغ‌بر یک‌میلیون و ۱۰۷هزار نفر بیمه شده جدید به مجموع بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی پیوسته‌اند که ۷۵۰هزار نفر معادل 75درصد از کل آنها به نیمه دوم سال 1400اختصاص داشته است.

اهمیت جذب بیمه‌شدگان جدید
سازمان تأمین اجتماعی با تحت پوشش قرار دادن ۷۶درصد جمعیت کل بیمه‌شدگان کشور، بزرگ‌ترین صندوق بیمه کشور است و اعضای آن را شاغلان مشمول قانون کار تشکیل می‌دهند. برابر ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرمایان کارگاه‌های مشمول این قانون مکلف‌اند مطابق قانون تأمین اجتماعی نسبت به بیمه کارگران واحدهای خود اقدام کنند و ماهانه باید 30درصد مزد مبنای بیمه این افراد به‌عنوان حق بیمه به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود. از این مقدار، ۲۳درصد آن سهم کارفرما و ۷درصد سهم بیمه‌شده است و البته مسئولیت پرداخت آن بر عهده کارفرماست . درصورت عدم‌پرداخت به‌موقع او  مشمول جریمه خواهد بود. براساس گزارش مرکز برنامه‌ریزی و اطلاعات راهبردی وزارت کار  در ۹ماهه سال گذشته، ۳۹.۹درصد از بیمه‌شدگان، بیمه‌شدگان اصلی هستند که حدود ۸۸.۹درصد آنها را بیمه شده شاغل تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر، آمار بیمه‌شدگان شاغل سازمان تأمین اجتماعی طی این مدت همچنین گویای آن است که بیشترین سهم متعلق به بیمه‌شدگان اجباری با ۷۸درصد و ۲۲درصد مابقی، رانندگان، حرف و مشاغل آزاد و کارگران ساختمانی است.

پایدارسازی اشتغال پیش‌شرط توسعه بیمه
گسترش چتر بیمه اگر همراه با پایدارسازی مشاغل باشد، به تحقق اهداف قانون تأمین اجتماعی کمک خواهد کرد؛ اما بررسی‌های بازار کار نشان می‌دهد که این اتفاق در اقتصاد ما رخ نداده است. به گزارش همشهری، آمارهای رسمی در سال‌های اخیر از کاهش پیوسته نرخ مشارکت اقتصادی ایران حکایت دارد به‌گونه‌ای که براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران، در بهار امسال نرخ مشارکت اقتصادی کشور نسبت به بهار سال قبل 0.5درصد کاهش پیدا کرده و عملاً از 721هزار نفری که در این دوره به سن کار رسیده‌اند، فقط 10هزار نفر به‌عنوان شاغل یا بیکار وارد بازار کار شده‌اند. در آن‌سوی ماجرا، در شرایطی که انتظار می‌رود موتور اشتغال آفرینی اقتصاد ایران برای جذب حداکثری این 721هزار نفر روشن شود، به گواه آمار، 98هزار نفر از شاغلان قبلی اقتصاد نیز حذف شده‌اند و برایند اشتغال‌زایی بازار کار در این بازه زمانی منفی بوده است. البته این آمارها به‌منزله توقف اشتغال‌زایی نیست بلکه بر این مسئله دلالت دارد که اشتغال موجود یا اشتغال جدید چنان ناپایدار است که مابازای اشتغال جدید، بخشی از اشتغال موجود از بازار حذف می‌شود. این شرایط ناخوشایند بازار کار در حالی بوده که اطلاعات سامانه ملی رصد اشتغال کشور نشان می‌دهد از ابتدای شهریور 1400تا پایان مرداد امسال ۹۷۵هزار و ۶۳۳شغل در کشور ایجاد شده اما با وجود این اشتغال‌زایی قابل‌توجه، برایند نهایی شاغل و بیکار اقتصاد ایران توفیر چندانی نداشته است.