10دیدار برای توسعه همگرایی منطقه‌ای
یکی از مهم‌ترین دستورکارهای سفر 3روزه رئیس‌جمهور به سمرقند، انجام دیدارهای دوجانبه با سران کشورهای شرکت‌کننده در اجلاس بود. سیدابراهیم رئیسی در مدت حضور در ازبکستان با 10تن از سران کشورهای عضو شانگهای به‌صورت دوجانبه دیدار و گفت‌وگو کرد؛ دیدارهایی که طی آن، مسائل دوجانبه و ارتباطات اقتصادی و تجاری مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
رئیس‌جمهور پس از بازگشت به کشور در این باره گفت که «در این دیدارها اراده جدی جمهوری‌اسلامی در توسعه روابط همسایگی برای طرفین محرز و تصمیم‌های خوبی نیز باهدف گسترش همکاری‌ها اتخاذ شد. سران کشورهای چین، پاکستان، هند و دیگر کشورها به شکل رسمی از بنده برای سفر دعوت به‌عمل آوردند که این سفرها در زمان مناسب برای پیگیری توافقات صورت گرفته در این دیدارها انجام می‌شود.»
دراین میان اما دیدار دوجانبه رئیس‌جمهور با سران کشورهای چین و روسیه در کانون توجه رسانه‌های جهان قرار گرفت. انتشار تصاویر دیدارهای دوجانبه رئیسی با پوتین و شی جین پینگ حکایت از آن داشت که تهران، مسکو و پکن درحال برداشتن گام‌های مؤثری در مسیر همگرایی هرچه بیشتر باهدف مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا در منطقه هستند.در چنین شرایطی توافق‌های اساسی درباره توسعه همکاری‌های راهبردی اقتصادی و تقویت چندجانبه‌گرایی، محور گفت‌وگوی روسای جمهور ایران و چین بود.
رئیس‌جمهور در این دیدار از مواضع سازنده چین در روند عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای قدردانی و از نقش‌آفرینی چین برای عضویت ایران در سازمان «بریکس» استقبال کرد. رئیسی برنامه همکاری‌های جامع راهبردی ایران و چین را نشانه و نماد اراده 2کشور برای توسعه همه‌جانبه روابط دانست و تأکید کرد که ظرفیت‌های گسترده موجود در زمینه‌های نفت و انرژی، ترانزیت، کشاورزی، تجارت و سرمایه‌گذاری بستر مناسبی را برای تعمیق و توسعه روابط اقتصادی بین 2کشور ایجاد کرده‌است. وی همچنین با اشاره به بدعهدی طرف‌های آمریکایی و اروپایی در عمل به تعهدات رفع تحریم‌ها، بار دیگر تأکید کرد جمهوری‌اسلامی به‌هیچ‌وجه در مقابل قلدری آمریکا کوتاه نمی‌آید.
رئیس‌جمهور چین نیز در این دیدار روابط تهران - پکن را «راهبردی» عنوان کرد که فارغ از هر تحول بین‌المللی توسعه خواهد یافت. شی جین پینگ همچنین از آمادگی کشورش برای استفاده مفید از سازوکارهای تعاملی، به‌ویژه سازوکار تعامل هیأت‌های عالی‌رتبه 2کشور خبر داد و بر حمایت چین از عضویت جمهوری‌اسلامی در سازمان بریکس تأکید کرد.
دیدار صمیمانه رئیسی و پوتین
ازسوی دیگر نیز دیدار صمیمانه روسای‌جمهور ایران و روسیه در سمرقند توجه بسیاری از رسانه‌های جهان را به‌خود جلب کرد. تأکید بر ضرورت توسعه همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های مختلف و انتقاد از یکجانبه‌گرایی آمریکا از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوی رئیسی و پوتین بود.
رئیس‌جمهور در این دیدار با اشاره به اینکه همکاری‌های اقتصادی تهران - مسکو برای 2ملت و کشورهای منطقه مفید است، از پیشرفت‌های چشمگیر در روابط 2کشور، به‌ویژه در عرصه‌های بانکی، حمل‌ونقل زمینی و دریایی، گمرک و انرژی ابراز خوشنودی کرد. رئیسی همچنین با اشاره به تحولات قفقاز، هرگونه تغییر در ژئوپلیتیک منطقه را اقدامی بی‌ثبات‌کننده و غیرقابل پذیرش دانست.
رئیس‌جمهور روسیه نیز در این دیدار مواضع تهران و مسکو را «همگرا» و «هماهنگ» ارزیابی کرد و با اشاره به خطرات زیاده‌خواهی ناتو، گفت: تهدیدهای ناتو محدود به اروپا نیست و دیگر کشورهای جهان را نیز شامل می‌شود. ولادیمیر پوتین همچنین با اشاره به دستاوردهای خوب ایران در حوزه «تکنولوژی‌های پیشرفته»، از تمایل روسیه برای همکاری با ایران در این زمینه خبر داد.
وی با اشاره به روابط گسترده تجاری مسکو - تهران، از افزایش رفت‌وآمد مقام‌های اقتصادی 2کشور ابراز رضایت کرد و ادامه داد: حجم تجارت بین 2کشور در سال‌گذشته میلادی ۸۱درصد و در ۵ماهه نخست امسال ۳۰درصد افزایش یافته‌است. پوتین همچنین با بیان اینکه توافقنامه همکاری‌های جدید تهران-مسکو در مراحل پایانی قرار دارد، برای تدوین پیش‌نویس سند همکاری‌های راهبردی اقتصادی میان 2کشور اعلام آمادگی کرد.
پوتین همچنین از اعزام یک هیأت روسی با حضور نمایندگان ۸۰شرکت بزرگ این کشور به ایران در هفته‌جاری خبر داد و اضافه کرد: «بسیاری از طرح‌های توسعه روابط 2کشور با حمایت رهبر ایران درحال پیشرفت است؛ لذا خواهان استمرار این حمایت در آینده نیز هستیم.»
مخالفت ایران با «قیم‌مآبی» در منطقه
رئیس‌جمهور کشورمان در جریان سفر به سمرقند علاوه بر دیدار با همتایان روس و چینی خود، با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، قاسم ژومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان، الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان، سدیر جباروف، رئیس‌جمهور قرقیزستان و شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان دیدار و گفت‌وگو کرد. در این میان اما با توجه به درگیری‌های اخیر در منطقه قفقاز و به‌ویژه ادامه تنش‌ها میان جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان، دیدار رئیس‌جمهور کشورمان با همتای ترکیه‌ای خود مورد توجه خاص رسانه‌ها قرار گرفت. رئیسی در این دیدار خطاب به اردوغان تأکید کرد که جمهوری‌اسلامی با «قیم‌مآبی» مخالف است؛ «مبنای سیاست ما در منطقه آن است که سرنوشت کشورها ازسوی خود آنها رقم بخورد و حاکمیت ملی و تمامیت ارضی آنها محترم شمرده شود.»
وی همچنین با ذکر مثال‌هایی از حمایت ایران از دوستان و همسایگان در دوران بحران، گفت که ایران یار همسایگان خویش است. رئیسی با اشاره به تحولات قفقاز، ضمن تبیین سیاست راهبردی جمهوری‌اسلامی ایران مبنی بر استقبال از آزادی خاک قره‌باغ و آمادگی برای بازسازی آن، هرگونه تغییر در مرزهای بین‌المللی و تاریخی و ژئوپلیتیک منطقه را غیرقابل‌قبول دانست.
