برخورد بی‌تعارف با چک‌های برگشتی

سامانه انجام فرایند مسدودی حساب مرتبط با صاحبان چک‌های برگشتی که از ۷خرداد به‌صورت آزمایشی آغاز به‌کار کرده بود، دیروز در آستانه هفته دولت به‌صورت ملی عملیاتی شد. طبق آمار، تأثیر عملیاتی شدن این سامانه در بازگرداندن اعتبار به چک بسیار مثبت بوده است. به‌گزارش همشهری، سامانه مسدودسازی حساب صادرکننده چک برگشتی (محچک) این امکان را فراهم می‌سازد که درصورت کسری موجودی حساب فرد صادرکننده چک نزد بانک عامل، مبلغ موردنظر از سایر حساب‌های شخص در همان بانک و در مرحله دوم در سایر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به میزان مبلغ کسری چک مسدود شود تا در ادامه اجرای مراحل قانونی در قوه قضاییه در دستور کار قرار بگیرد. دیروز آیین رونمایی از سامانه محچک در آستانه فرارسیدن هفته دولت برگزار و این سامانه رسماً به‌صورت ملی فعال شد.

آخرین حلقه از اجرای قانون جدید چک
رئیس‌کل بانک مرکزی، سامانه محچک را یکی از پیچیده‌ترین سامانه‌های بانکی به لحاظ فنی و اجرایی معرفی کرد که به همت بانک مرکزی و همکاری قوه قضاییه و شبکه بانکی به سرانجام رسیده و با تاسیس آن، بازگشت اعتبار به چک به‌عنوان یکی از تحولات مهم بانکی محقق شد. علی صالح‌آبادی در مراسم رونمایی از سامانه محچک، با اشاره به شروع کار آزمایشی این سامانه از خردادماه سال‌جاری تأکید کرد: محچک آخرین حلقه از اجرای قانون جدید چک است که به همراه اقدامات پیشین، امکان مسدودسازی حساب‌ها به میزان مبلغ کسری چک را فراهم کرده و اعتبار چک را در حوزه فعالیت اقتصادی احیا می‌کند. صالح‌آبادی افزود: چک یکی از مهم‌ترین ابزارهای پرداخت اعتباری در کشور است که معتبر شدن آن به تسهیل تجارت و شکوفایی کسب‌وکارها کمک خواهد کرد و ازاین‌جهت راه‌اندازی سامانه محچک واجد آثار اقتصادی نیز خواهد بود.

پرونده‌های چک کم می‌شود
رئیس‌کل بانک مرکزی کاهش پرونده‌های مرتبط با چک در قوه قضاییه را از دیگر آثار محچک برشمرد و گفت: سازوکار اجرایی محچک با زیرساخت فناورانه خود و امکان مسدودسازی برخط مبلغ چک در تمامی حساب‌های صادرکننده چک، باعث کاهش پرونده‌های مربوط به چک در قوه قضاییه شده است. همچنین این امکان را برای قوه قضاییه فراهم می‌کند که عملیات توقیف را به‌صورت آنلاین انجام دهد. او فعال شدن این سامانه را تحولی مهم در صنعت بانکداری دانست که با بازگرداندن اعتماد به چک، نیاز به ابزارهای پرداخت نقدی را کاهش می‌دهد و فضایی فراهم می‌آورد تا فعالان اقتصادی با اعتماد بیشتر به چک و بدون اتکا به پرداخت نقدی فعالیت‌های خود را انجام دهند. در این مراسم، محمد کاظمی‌فرد، معاون فناوری اطلاعات قوه قضاییه نیز تأثیر راه‌اندازی سامانه محچک بر ورودی‌های پرونده به قوه قضاییه را تأیید کرد و گفت: براساس قانون و برای کاهش زمان اطاله دادرسی، قوه قضاییه موظف به راه‌اندازی سیستمی بود که امکان ایفای حق شهروندان را به کمترین زمان ممکن برساند. حلقه مفقوده این سیستم با راه‌اندازی سامانه محچک تکمیل شده و این امکان برای قوه قضاییه و قضات اجرای احکام فراهم است که در بحث توقیف اموال به‌صورت برخط با رعایت مسائل امنیتی به حساب‌های نقدی محکومین دسترسی داشته باشند. معاون فناوری اطلاعات قوه قضاییه افزود: با اتصال سامانه محچک به سامانه هوشمند استعلامات مالی (سهام) دسترسی قوه قضاییه به حساب‌های نقدی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های افراد برای ایفای حقوق شهروندان از محکومان فراهم شده است. نکته دیگری که کاظمی فرد اشاره کرده این است که قوه قضاییه با همکاری بانک مرکزی درصدد است در بحث اعتبار سنجی، امکان دسترسی بانک‌ها به اطلاعات اشخاص را فراهم کند تا از ارائه خدماتی نظیر تحویل دسته‌چک و اعطای تسهیلات به اشخاصی که صلاحیت دسترسی به آن خدمات را ندارند، پیشگیری شود.

کاهش زمان رفع سوء اثر چک
سیستمی شدن مسدودی حساب صاحبان چک‌های برگشتی، فرایند رسیدگی قضایی به این موضوع را تسهیل کرده و به آسان‌سازی مسیر احقاق حقوق دریافت‌کنندگان چک برگشتی نیز منجر شده است. براساس آمارهایی که معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی از فرایند عملیاتی شدن و دستاوردهای سامانه محچک ارائه کرده، با فعال شدن این سامانه، میانگین دوره زمانی رفع سوء اثر کل چک‌های برگشتی از حوالی 45روز در دوره قبل از محچک به 3روز در زمان فعال شدن این سامانه کاهش پیدا کرده است. مهران محرمیان در مراسم رونمایی از سامانه محچک گفت: کاهش زمان اقدام برای رفع سوء‌اثر چک در کنار افزایش ارزش مجموع چک‌های رفع سوءاثر شده تنها کمتر از 3ماه پس از اجرای آزمایشی سامانه، نشان‌دهنده اثر چشمگیر این اقدامات در کاهش هزینه‌های تبادلات اقتصادی و افزایش اعتبار چک در کشور است. او افزود: زمان متوسط رفع سوءاثر 80درصد از چک‌های برگشتی با کاهش ۶۳درصدی از ۴۰روز به ۱۵ روز کاهش یافته است. همچنین زمان متوسط رفع سوء اثر این چک‌ها به لحاظ مبلغی با کاهش ۹۰درصدی از ۳۷روز به ۳روز کاهش پیدا کرده است. معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی اعلام کرد: تا قبل از راه‌اندازی این سامانه، مجموع مبلغ چک‌های برگشتی که توسط صادرکنندگان چک رفع سوء اثر می‌شدند 60درصد بود. هم‌اکنون این نسبت به 85درصد رسیده است.
محرمیان با اشاره به اینکه تعداد چک‌های پردازش شده به کل چک‌های برگشتی در سامانه محچک از ۲۲درصد در ابتدای راه‌اندازی این سامانه به ۱۰۰درصد چک‌ها پس از 7 هفته رسیده است، تصریح کرد: تاکنون در این سامانه 1.1میلیون چک برگشتی پردازش شده است که 5.2میلیون حساب متعلق به صادرکنندگان چک برگشتی به مبلغ ۱۷هزار میلیارد تومان تاکنون مسدود شده است. در همین مدت ۳ونیم میلیون حساب با مبلغ ۱۴هزار میلیارد تومان نیز پس از طی‌کردن فرایند رفع سوءاثر رفع مسدودی شده‌اند. 
طبق اعلام بانک مرکزی، صادرکنندگان و ذینفعان چک برگشتی می‌توانند با مراجعه به بخش «استعلام مبالغ مسدود شده حساب‌ها بابت چک برگشتی» در قسمت فوتر (پانوشت) سایت بانک مرکزی به نشانیwww.cbi.ir،یالینکhttps://www.cbi.ir/InquiryMahCheque/23586.aspx، از مبالغ مرتبط با چک برگشتی و مسدودسازی حساب‌های صاحب چک مطلع شوند.