نگاهی به کتاب «درآمدی بر ادبیات‌شناسی»
ادبیات به چه دردی می‌خورد؟!
سمیه شکری:
دانشجویان و استادان رشته ادبیات با سوالات متعددی از سوی مردم عادی روبه‌رو هستند: ادبیات به چه دردی می‌خورد؟ چرا ادبیات خوانده‌اید؟ با خواندن رشته ادبیات درنهایت چه شغلی خواهید داشت؟ چگونه از این رشته کسب درآمد می‌کنید؟ شما سر کلاس فقط شعر می‌خوانید و معنی می‌کنید؟ و سوالات بسیاری از این دست؛ حتی در ذهن جوانان علاقه‌مند به ادبیات‌فارسی که به دلیل آینده شغلی مبهم آن برای رفتن به سمت این رشته دچار تردید هستند نیز به‌وجود می‌آید.
«درآمدی بر ادبیات‌شناسی» نام کتابی است که دکتر محمود فتوحی رودمعجنی در آن به سوالاتی از این دست پاسخ داده است:
آیا رشته ادبیات می‌تواند یک نظام دانش یا گفتمان دانشگاهی به شمار آید؟
چه مسائلی باید موضوع کار ادبیات‌شناسی باشد و چه ملاک‌هایی این مسائل را تعیین می‌کند؟
مبانی نظری، اصول روش‌شناختی و حدود دانش در این رشته چیست؟
میزان سنجش‌پذیری دانش حاصل از مطالعات ادبی چقدر است؟
آیا قواعدی هست که تعیین کند کدام گزاره‌ها در مطالعات ادبی درست یا نادرست است؟
آیا دستاورد پژوهش‌های ادبیات فارسی می‌تواند به شکل یک «معرفت منسجم» و «دانش هدفمند» در بستر یک نظم معین که مشخصه هر نظام دانش است درآید؟
اگر ادبیات‌شناسی به مثابه یک نظام دانش وجود دارد چه وظایفی بر عهده اوست؟ نقش فرهنگی، کارکرد اجتماعی و کارویژه علمی‌اش چیست؟
چه نسبتی میان رشته ادبیات و دیگر رشته‌های علوم انسانی از جمله زبان‌شناسی، جامعه‌شناسی، روانشناسی، تاریخ، فلسفه و... وجود دارد؟
بررسی‌های پایه‌ای نویسنده در به‌دست آوردن پاسخ‌های علمی و کاربردی برای سوالات بالا در6فصل و یک بخش پایانی با نام «انجام سخن» بخش‌های اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهند.
این کتاب با آنکه با قلمی تخصصی نگاشته شده است، می‌تواند به تمام علاقه‌مندان ادبیات برای درک درست از ساختار ادبیات، ارزش ادبیات، کارویژه ادیبان در این رشته و بالاخره کاربرد ادبیات برای عامه و متخصصان کمک کند.
به هر سوی، ادبیات به‌عنوان سفره‌ای گسترده که سال‌های طولانی در این بوم و بر پهن بوده و هرکس به توان و بضاعت از آن برداشته و بر آن گذاشته است این روزها بیشتر به کمک احتیاج دارد؛ هم به کمک نویسندگان و شاعرانی خلاق و بصیر برای آفرینش، مخاطبانی فهیم و دانا برای خوانش، استادانی کارآزموده و ساختارمند برای آموزش و هم محققانی دقیق و سختکوش برای پژوهش.
هرچند ادبیات، هم به‌عنوان رشته تحصیلی و هم به‌عنوان دانش تخصصی در معرض خطر انحلال و نابودی است ولی چشم و دل ما از انتشار چنین کتابی کمی روشن می‌شود؛ کتابی که می‌تواند با ایجاد درک درست از ادبیات‌شناسی کمک بزرگی به استادان، دانشجویان و علاقه‌مندان به رشته ادبیات کند که انگیزه‌های پنهان خود را کشف کنند و بدانند قدم در چه راه شیرین، جذاب و مهمی گذاشته‌اند. این کتاب پاسداشت آنچه ما از شاهکارهای ادبی به‌عنوان میراث تاریخی، ملی و فرهنگی تحویل گرفته‌ایم در دستان عالمان، آفرینندگان و علاقه‌مندان ادبیات است.
