گزارش
سیاسی‌کاری علیه مهمان ملل
حضور نیافتن همه اعضای سازمان ملل در مجمع عمومی، نشانه دورشدن این سازمان از جایگاه خود است
حمیدرضا بوجاریان - خبر‌نگار
اولین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در دهم ژانویه ۱۹۴۶ در سالن مرکزی کلیسای متدیست لندن برگزار شد که نمایندگان ۵۱کشور در آن شرکت داشتند. این اجلاس بعد از برگزاری در شهرهای مختلف، در نهایت ۱۴ اکتبر ۱۹۵۲ برای برگزاری هفتمین اجلاس سالانه خود به مقر دائم آن در نیویورک منتقل شد. آمریکا به‌عنوان کشور میزبان سازمان ملل متحد و در چارچوب تعهداتی که به این سازمان داده است، متعهد به صدور روادید برای هیأت‌های نمایندگی کشورهای شرکت‌‌کننده در اجلاس مجمع عمومی است. در گزارش پیش‌رو، از زوایه‌ای دیگر به مسئله کیفیت حضور مسئولان در سازمان ملل متحد و نیز چرایی کارشکنی‌ها علیه هیأت ایرانی پرداخته‌ایم.
هم‌اکنون 193کشور، عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد هستند. با این حال، بررسی نام کشورهایی که از زمان تاسیس مجمع عمومی به شکل سالانه در اجلاسیه‌های آن شرکت می‌کنند نشان می‌دهد برخی کشورها به‌ندرت در مجمع عمومی شرکت می‌کنند. بعد بالای مسافت، هزینه سنگین انجام سفرهای خارجی، کم‌اثربودن حضور در مجمع عمومی برای برخی کشورها و نیز ضعف مالی برای تامین هزینه‌های چنین سفرهایی سبب شده است مجمع عمومی سازمان ملل با همه اعضای خود برگزار نشود. حسن خجسته‌مهر، کارشناس سیاسی علت کم‌رمق شدن حضور سران برخی کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل متحد را ناشی از بی‌تأثیر شدن نقش سازمان ملل در تحولات جهانی می‌داند و می‌گوید: «در سال‌های اولیه تاسیس سازمان ملل، این سازمان نقش مؤثرتری در روند تحولات جهانی ایفا می‌کرد؛ از این‌رو کشورهای مختلف علاقه بیشتری برای حضور و نقش‌آفرینی در آن داشتند، اما با گذشت زمان، کم‌کم شاهد تأثیرپذیری سازمان ملل از کشورهای صاحب نفوذ و ثروتمند بودیم؛ به‌گونه‌ا‌ی که این سازمان مسئولیت و ماموریتی را که برای ایجاد امنیت در جهان برعهده داشت از دست داد و تبدیل به سازمانی شد که حقوق ملت‌ها را به نفع ثروتمندان نادیده می‌گیرد.» او به همشهری می‌گوید، غیبت سران برخی کشورها در سازمان ملل و حضور نیافتن همه اعضا در مجمع عمومی به‌عنوان مهم‌ترین رویداد سالانه سازمان ملل گواهی بر این ادعا است: «جایگاه سازمان ملل نزد بسیاری از مردم جهان دچار خدشه شده است و افکار عمومی اعتماد خود را به این نهاد بین‌المللی از دست داده است؛ از این رو، نباید انتظار داشت این سازمان بتواند آن جایگاهی را که براساس منشور خود دارد نزد مردم داشته باشد.»
سفر 2میلیون دلاری با دستاورد تقریبا هیچ!
برخی نشست‌ها و جلساتی که در سازمان ملل انجام می‌شود، تشریفاتی است و در خوش‌بینانه‌ترین حالت می‌تواند آغازگر یک تفاهم سیاسی – اقتصادی یا نظامی میان گفت‌وگو‌کنندگان باشد. سجاد صادق‌زاده در این باره به همشهری می‌گوید: «معمولا در نشست‌های جانبی مجمع عمومی ملل متحد درباره رسیدن به تفاهم اقتصادی یا سیاسی بحث و گفت‌وگو نمی‌شود؛ چراکه برنامه‌های کاری سران کشورها در مجمع به‌شدت فشرده است و فرصتی برای تبادل‌نظر در رسیدن به تفاهم اقتصادی و امضای چنین تفاهم‌هایی نیست.» او حرفش را اینطور ادامه می‌دهد: «در برخی موارد، تفاهم‌ها و قراردادها میان کشورها و پیش از برگزاری مجمع عمومی میان دوطرف نهایی می‌شود و ممکن است در حاشیه مجمع عمومی صرفا تفاهم‌ها و قراردادها امضا شود؛ بنابراین بیشترین کارکرد مجمع عمومی سازمان ملل را می‌توان در سخنرانی مقامات سیاسی کشورها و تبیین مواضعشان مقابل سران دیگر کشورها دانست.» با این حال، در شرایطی که کشور در دولت دوازدهم با چالش‌های اقتصادی روبه‌رو بود، به‌گفته بهمن حسین‌پور، معاون وقت تشریفات نهاد ریاست‌جمهوری دولت دوازدهم، سفر حسن روحانی به نیویورک و حضورش در مجمع عمومی سازمان ملل در سال 97، بالغ بر 2میلیون دلار هزینه داشته است! هزینه‌ای سنگین برای انجام یک سخنرانی و انجام چند دیدار که انجام شدن و نشدن آن تأثیری بر بهبود تراز اقتصادی – سیاسی کشور نداشت.
نقض بی‌طرفی و سیاسی‌کاری
براساس توافق سازمان ملل در سال ١٩٤٧ که بین این سازمان و ایالات‌متحده، به‌عنوان کشور میزبان به امضا رسید، دولت آمریکا متعهد است از ایجاد مانع برابر مهمانان سازمان ملل خودداری کند، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، آمریکایی‌ها در اقدامی غیرقانونی از صدور روادید برای وزرا، نمایندگان و مسئولان جمهوری اسلامی برای شرکت در مجامع و اجلاس‌های بین‌المللی خودداری کرده‌اند. آمریکایی‌ها برای حمید ابوطالبی، نماینده ایران در سازمان ملل ویزا صادر نکردند. در ادامه این روند، در دولت سیزدهم نیز آمریکایی‌ها از صدور ویزا برای وزیر اقتصاد که قصد حضور در اجلاس بهاره بانک جهانی در آمریکا را داشت خودداری کردند. اکنون نیز، همزمان با اعلام ایران مبنی بر حضور رئیس‌جمهور برای سخنرانی در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، پمپئو، وزیر خارجه پیشین آمریکا، عناصر ضدانقلاب و جنگ‌طلب در تلاشند تا از صدور ویزا برای سید ابراهیم رئیسی جلوگیری کنند و مانع سخنرانی او در مجمع عمومی شوند. مرتضی بخشی‌زاده، کارشناس سیاسی، رویکرد آمریکا در این مورد را سیاسی می‌داند و به همشهری می‌گوید: «دولت آمریکا با نگاهی خصمانه به کشورهایی که با سیاست‌ها و خط‌مشی این کشور مخالفت می‌کنند، برخورد کرده و همه قوانین بین‌المللی را که متعهد به رعایت آن است، نقض می‌کند؛ از این‌رو، مخالفت جریان‌ها و لابی‌های صهیونیستی با صدور روادید برای مقامات کشورمان برای حضور در سازمان ملل موضوعی است که بارها تکرار شده و در آینده نیز تکرار خواهد شد.» او تأکید دارد آمریکا نمی‌تواند مانع انجام وظایف سازمان ملل شود و مهمانان این سازمان باید به شکل آزادانه در آن به ایفای نقش بپردازند: «آمریکایی‌ها ممکن است در ابتدا با موضوع صدور روادید برای رئیس‌جمهور به‌منظور شرکت در مجمع عمومی مخالفت کنند، اما در نهایت به‌دلیل تعهداتی که دارند و برای جلوگیری از زیرسوال رفتن خودشان ناچارند روادید مسئولان ایرانی را صادر کنند.»
