سایه قحطی بر سر جهان

جهان با بحران گرسنگی روبه‌روست. بنا بر آمارهای سازمان ملل متحد، روزانه از هر 9ساکن کره زمین یک نفر به شمار گرسنگان جهان اضافه می‌شود. جنگ‌ها و درگیری‌های داخلی و بین‌المللی نه‌تنها باعث تشدید خشونت‌ها و ناامنی‌ها شده بلکه دسترسی افراد به غذا و آب سالم را نیز شدیدا تحت‌تأثیر قرار داده است.
ماه پیش که یک دستفروش نیجریه‌ای در روز روشن و در خیابانی پرجمعیت مقابل دید مردم در شهر سیویتانوا مارچ ایتالیا مورد ضرب و شتم قرار گرفت و جان داد، بی‌تفاوتی مردم حاضر در محل، جامعه ایتالیا را برآشفت تا جایی که روزنامه ایتالیایی لا استامپا در سرمقاله‌ای با عنوان «افول تمدن» از بی‌تفاوتی شاهدان به‌شدت انتقاد کرد. اما این دقیقا همان رفتاری است که امروز بسیاری از دولت‌ها در برابر خطر قحطی که زندگی حداقل 49میلیون انسان را تهدید می‌کند در پیش گرفته‌اند.
سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل و برنامه جهانی غذا در گزارش اخیر هشدار داده‌اند که قحطی تا سپتامبر (ماه آینده) 49میلیون انسان در 46کشور جهان را درگیر خواهد کرد. افغانستان، اتیوپی، نیجریه، سومالی، سودان جنوبی و یمن جزو کشورهایی هستند که بیشترین خطر متوجه آنان است.
وب سایت تحلیلی «پراجکت سندیکت» با اشاره به اتفاقی که در ایتالیا رخ داد، آن را ناشی از پدیده روانشناسانه «اثر تماشاگر» دانسته که در آن افراد از کمک‌کردن به دیگران در شرایط اضطراری اجتناب می‌کنند. این وب‌سایت نوشته: گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد قحطی جهانی ناشی از عوامل مهمی ازجمله جنگ‌ و درگیری‌‌های کوچک و بزرگ و همچنین رویدادهای آب و هوایی ازجمله توفان‌ها، سیل و خشکسالی است. افزایش قیمت موادغذایی بر اثر جنگ اوکراین هم یکی از عوامل اصلی بوده است. اما آمارهای نگران‌کننده دیگری هم وجود دارد: کاهش کمک‌های خارجی کشورهای ثروتمند که یک نمونه بارز آن انگلیس است؛ کشوری که با توافق احزاب سیاسی چپ و راست تا سال 2020میلادی سالانه حدود 0.7درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف کمک‌های خارجی می‌کرد اما این رقم در سال 2021به 0.5درصد از تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است. این روند در سال‌جاری نیز احتمالا ادامه خواهد یافت.
مارک لوکاک، دبیر سابق وزارت توسعه بین‌الملل انگلیس، با تأیید کاهش کمک‌های خارجی به کشورهای فقیری که سرانه درآمد ساکنان آن کمتر از 1.90دلار در روز است، می‌گوید: «کاهش کمک‌های خارجی آمار مرگ‌ومیر را در این کشورها افزایش داده است. این در حالی است که اغلب کمک‌های خارجی این روزها به‌دلایل سیاسی به کشورهایی سرازیر می‌شود که در مقایسه با کشورهای بسیار فقیر، سطح درآمدی بهتری دارند.»
نشریه پولیتیکو نیز در این‌باره نوشته، بسیاری از نقاط جهان با بحران‌های آب و هوایی روبه‌رو هستند. گرمای شدید در ماه‌های گذشته از آسیای جنوبی گرفته تا آمریکا باعث خشکسالی در بخش‌های وسیعی از اروپا، شرق آفریقا و چین و از سوی دیگر جاری شدن سیل در برخی نقاط دیگر ازجمله کره شده است. این بدان معناست که مزارع بسیاری از میان رفته‌اند و به همین دلیل قیمت مواد غذایی به‌شدت در حال افزایش است. رابین اندرسون، نماینده صنعت کشاورزی در کمیته امنیت غذایی سازمان ملل متحد، می‌گوید: «ذخایر جهانی غلات و دانه‌های روغنی محدود است و این یکی از دلایل تورم قیمت مواد غذایی است. ما باید با تمام توان تولید محصولات کشاورزی را افزایش دهیم چون در میانه یک مبارزه جدی هستیم.»
این در حالی است که پیش‌بینی شده تولید غلات در سال‌جاری میلادی برای نخستین بار در 4سال گذشته کاهش می‌یابد. به گزارش پولیتیکو، برنامه جهانی غذا تاکنون 8میلیارد دلار کمک مالی دریافت کرده اما در مجموع به 22میلیارد دلار نیاز دارد. شاید با کمک‌های فوری بتوان از بدتر شدن آسیب‌های ناشی از بحران گرسنگی در سال‌جاری جلوگیری کرد اما کارشناسان بر این باورند که با تحولات برگشت‌ناپذیر سال‌های اخیر در زمینه تغییرات آب و هوایی، جهان نیازمند تغییرات بنیادین سیستمی است؛ امری که به‌نظر نمی‌رسد با توجه به کاهش روند کمک‌های کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر، در آینده‌ای نزدیک محقق شود.