حجت‌الاسلام قنبریان، از مدرسان حوزه علمیه قم به مناسبت بحثی تاریخی پیرامون حوادث کوفه و ماجرای رفتار مسلم‌بن‌عقیل و تصمیم وی مبنی بر عدم‌قتل ابن‌زیاد که فرصت آن را داشت، با طرح مباحثی فقهی و دقیق، میان فتک و اغتیال که 2مفهوم فقهی است فرق گذاشته و مباحثی را ارائه می‌کند. در روزهای اخیر با توجه به حمله یک فرد مسلمان به سلمان رشدی، گفت‌وگوی بر سر این دست مسائل بسیار صورت گرفته که مبنای طرح شده در سخنان استاد قنبریان برای اهل اندیشه می‌تواند راهگشا و گره‌گشا باشد. مضمون سخنان ایشان که به‌صورت عمومی منتشر شده بدین شرح است: اسلام علوی بخلاف اسلام اموی، فَتک ندارد! مسلم(ع) به همین دلیل عبیدالله‌بن‌زیاد را در خانه هانی غافلگیرانه نزد. چرا که «فتک» غیر از «اغتیال» است. هردو مورد نوعی مرگ غافلگیرانه است لکن در فتک نوعی امان و تامین هست، بعکس اغتیال که در حالت جنگی و رفع امان است. در روایات تاریخی آمده: «الفتک هو القتل بعد الامان غدراً» (مکاتیب الرسول، ج۳،ص۴۰) یعنی فتک کشتن و قتل است آن هم بعد از آنکه به مقتول امان داده شده ولی به‌صورت فریبکارانه به قتل رسیده است. به‌عنوان مثال کشتن فرمانده جوخه ترور سردار دل‌ها فتک نیست، همچنان‌که زدن سلمان رشدی پس از اعلام عمومی و زیر تامین دشمن بودنش، فتک نیست. اما خفت‌گیر کردن یک اهل ذمه، یک دگر‌اندیش زیر چتر تامین نظام و... فتک است و «الاسلام قیدَ الفتک» اسلام فتک را در بند کرده است. عبیدالله مهمان هانی بود و مهمانی به‌مثابه تامین دادن است و غافلگیرانه کشتن وی فتک ممنوع در اسلام است. همچنین در حاشیه بحار‌الانوار در معنای «الایمان قید الفتک» آمده: «الایمان یمنع من الفتک الذی هو القتل بعد الامان غدراً»(بحار، ج۴۴،ص۳۴۴) بدین معنا که ایمان مانع از فتک است و فتک قتل فریبکارانه بعد از امان دادن است.
پ.ن: برگرفته از برنامه سوره، 19/5/1401
فتک و اغتیال
در همینه زمینه :