نهضت خانه‌سازی از دالان تورم خارج می‌شود؟

احمد میرخدائی _ روزنامه‌نگار

فرصت‌سوزی در نهضت ملی مسکن به‌معنای افزایش هزینه‌های احداث بنا و متضرر شدن متقاضیان است که به امید خانه‌دار شدن با حمایت دولت برای این نهضت ثبت‌نام کرده‌اند؛ وزارت راه و شهرسازی اقدام جدیدی برای رفع مشکل تأمین زمین مسکن دولت انجام داده؛ اما هنوز سدی برای فشار تورمی بر نهضت ملی مسکن ایجاد نشده است.
به گزارش همشهری، عواملی نظیر تأمین نشدن زمین به‌خاطر همکاری نکردن برخی دستگاه‌های دولتی در واگذاری زمین‌های خود به وزارت راه، همکاری نکردن نظام بانکی در پرداخت تسهیلات، بلاتکلیفی متقاضیان در ثبت‌نام و واریز وجه، نبود تفاهم میان برخی سازندگان و کارفرمایان نهضت ملی مسکن و...، پیشرفت نهضت خانه‌سازی را کند کرده و با بالا بردن هزینه ساخت، شرایط مالی بدی برای متقاضیان مسکن دولتی رقم زده است. طبق آمار، هزینه احداث هر مترمربع زیربنا در نهضت ملی مسکن براساس تعدیل‌های سه‌ماهه دوم 1400سازمان برنامه‌وبودجه، ۴ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان بوده که طبق آمارهای غیررسمی در سه‌ماهه سوم به 6میلیون تومان رسیده و عملاً قراردادهای جدید را با تورم 33درصدی مواجه کرده است. در این شرایط وزارت راه و شهرسازی با امضای تفاهمنامه‌ای با سازمان ثبت‌اسناد، بخشی از مشکل تأمین زمین نهضت ملی مسکن را برطرف کرده و براساس آن، اراضی در اختیار دستگاه‌های دولتی که به نهضت ملی مسکن داده نشود، به نام وزارت راه سند می‌خورد. البته این یکی از مشکلات نهضت خانه‌سازی را اصلاح می‌کند و همزمان با آن باید به حال سایر عوامل بحران‌ساز به‌خصوص تورم ساخت هم فکری شود.

شتاب‌دهی به تأمین زمین
اوایل مردادماه بود که وزارت راه با همکاری وزارت صنعت، آیین‌نامه تأمین مصالح ساختمانی پرمصرف نهضت ملی مسکن (فولاد و سیمان) را تدوین و به دولت ارسال کرد. این یک گام اساسی و یکی از تکالیف قانون جهش تولید مسکن برای مدیریت قیمت واقعی ساخت در نهضت ملی مسکن بود و اجرای آن می‌تواند ضمن مدیریت بازار نهاده‌های ساختمانی پرمصرف، به تعدیل قیمت واقعی ساخت‌وساز در مسکن دولتی کمک کند. در ادامه این اقدام، روز گذشته نیز تفاهمنامه‌ای میان سازمان ثبت‌اسناد و وزارت راه و شهرسازی به امضا رسید که یکی دیگر از خلأهای اجرایی در قانون جهش تولید مسکن را جبران می‌کند و عملاً به تسریع پروسه تأمین زمین موردنیاز احداث مسکن دولتی می‌انجامد.
وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: موضوع این تفاهمنامه که کلیات آن به امضا رسید، قبلاً در یک کارگروه کارشناسی موردبررسی قرار گرفته و یکی از ابعاد آن به موضوع تأمین زمین برای نهضت ملی مسکن اختصاص دارد. قانون جهش تولید مسکن، به‌صراحت تأکید دارد که دستگاه‌های مختلف باید زمین‌های خود را برای احداث مسکن در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهند اما برخی دستگاه‌ها به دلایلی از این قانون استنکاف می‌کنند و طبق تفاهمنامه جدید، زمین‌های این دستگاه‌ها به نام وزارت راه و شهرسازی سند می‌خورد. قاسمی اظهار می‌کند حتی در قانون تصریح شده که چنانچه مسئولان ذیربط در وزارت راه و شهرسازی پیگیری‌های لازم را در این خصوص انجام ندهند، جرائمی برایشان پیش‌بینی شده است؛ بنابراین ما وظیفه داریم که براساس قانون پیگیری کنیم که این زمین‌ها تأمین شود که بتوانیم طرح نهضت ملی مسکن را در سراسر کشور به‌خوبی به اجرا برسانیم.

سیاهه اجرای نهضت خانه‌سازی
وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: تاکنون از مجموع تعهدات نهضت ملی مسکن، برای ۱.۵ میلیون واحد مسکونی، زمین تأمین شده و آماده بارگذاری است و اجرای یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحد مسکونی دیگر هم در نقاط مختلف کشور در دست بررسی است که امید است با کمک سازمان ثبت‌اسناد، سند زمین‌های موردنیاز آنها گرفته شود.
به گزارش همشهری، نهضت ملی مسکن با کمک تسهیلات بانکی و براساس هزینه تمام‌شده واقعی، احداث می‌شود و رشد تورم نهاده‌های ساختمانی، بزرگ‌ترین دشمن این طرح محسوب می‌شود که با بالا بردن هزینه ساخت و افزایش سهم آورده نقدی متقاضیان، ضریب مشارکت آنها در مسکن دولتی را کاهش می‌دهد. نتیجه این اتفاق، به هم خوردن محاسبات مجری و قانونگذار برای تکمیل سریع پروژه‌های نهضت ملی مسکن و افزایش هزینه نهایی احداث پروژه است که حتی اگر بخش عمده آن با بالا بردن رقم تسهیلات جبران شود، بازهم این متقاضی مصرفی است که باید بهای آن را بپردازد.
بررسی آمارهای ارائه شده از سوی بانک عامل مسکن، نشان می‌دهد که همچنان میزان ورود متقاضیان واقعی به پروژه‌های نهضت ملی مسکن کمتر از انتظار است به‌گونه‌ای که طبق برآوردهای این بانک، تاکنون ۵۸۹‌هزار‌و‌۵۰۷‌نفر در این نهضت ثبت‌نام کردند و واریز وجوه متقاضیان به‌حساب بانک معادل ۲۰‌هزار‌و‌۶۶۱‌میلیارد‌تومان است. طبق این آمار، اگر همه ثبت‌نام کنندگان، نخستین مرحله آورده نقدی خود را واریز کرده باشند، میانگین سرانه واریز هر متقاضی از 35میلیون‌تومان فراتر نمی‌رود. همچنین آمارهای بانک مسکن از واریز ۲۵‌هزار‌و‌۵۲۷‌میلیارد‌تومان به‌حساب سازندگان نهضت ملی مسکن حکایت دارد که این ارقام نیز در مقایسه با تعداد میلیونی واحدهای در حال احداث رقم بسیار پایینی است.
آمارهای بانک مسکن نشان می‌دهد از مجموع رقم واریز شده به‌حساب سازندگان نهضت ملی مسکن، ۱۰‌هزار‌و‌۸۵۶‌میلیارد‌تومان از محل آورده متقاضیان و ۱۴‌هزار‌و۶۷۱‌میلیارد‌تومان از محل تسهیلات بوده است. البته تاکنون ۳۱۸‌هزار‌و‌۷۳۱‌واحد به بانک برای پرداخت تسهیلات معرفی شده که بانک فقط با ۱۲۵‌هزار‌و‌۵۰۰‌واحد قرارداد پرداخت تسهیلات به مبلغ ۴۲‌هزار‌و‌۴۱۴‌میلیارد‌تومان قرارداد منعقد کرده و مابقی واحدها هنوز موفق به دریافت تسهیلات نشده‌اند. با توجه به اینکه بانک مسکن، اصلی‌ترین بانک پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن است و مابقی بانک‌ها تقریبا هیچ عملکردی در این حوزه نداشته‌اند، بررسی آمارهای ارائه شده از سوی این بانک حاکی از این است که با گذشت بیش از یک سال از اجرای نهضت ملی مسکن و باوجود تکلیف بانک‌ها برای پرداخت 360هزار میلیارد تومان تسهیلات در سال اول به این نهضت، فقط 4درصد آن پرداخت شده است.