نظارت بدون تعارف بر شهر

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که ریاست مهم‌ترین کمیسیون پارلمان شهری، کمیسیون برنامه‌وبودجه به یکی از جوان‌ترین عضوهای دوره ششم شورای شهر واگذار شود، اما این موضوع رقم خورد و حالا چند هفته‌ای می‌شود که محمد آخوندی به‌خاطر حسابرسی‌ها مورد توجه قرار گرفته است. مسئله تهیه نشدن گزارش‌های دقیق حساب و کتاب شرکت‌ها و سازمان‌های شهرداری در دوره قبلی شورا، مدتی است که حسابی رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران را مشغول کرده است. او از عقب‌ماندگی ۴ساله حسابرسی سازمان‌ها، شرکت‌ها و مجموعه‌های شهرداری تهران با این جمله که «شورای پنجم در این زمینه ترک فعل کرده است» شدیدا انتقاد می‌کند و در عین حال می‌گوید که نظارت و حسابرسی در این دوره نه‌تنها به‌موقع، بلکه بدون تعارف صورت خواهد گرفت. آخوندی اینگونه اقدام کردن را یکی از راه‌های اصلی مقابله با فساد در مدیریت شهری می‌داند. با محمد آخوندی در دفتر کارش گفت‌وگو کرده‌ایم. او در این مصاحبه ضمن تشریح اقدامات یک‌ساله، درباره اولویت‌های کمیسیون برنامه و بودجه در مقابله با فساد هم صحبت کرد.

یکی از چالش‌های اصلی مدیریت شهری تحقق بودجه است. باتوجه‌به اینکه حدود 5ماه از سال 1401می‌گذرد، شهرداری در تحقق بودجه و کسب درآمدها موفق بوده است؟
پاسخ به این سؤال نیاز به یک مقدمه دارد. سال گذشته وقتی وارد شورا شدیم با بررسی‌هایی که صورت گرفت، مشخص شد بودجه 48هزار میلیاردتومانی واقعی نیست و تا پایان سال هم محقق نمی‌شود؛ بنابراین شهرداری تهران لایحه اصلاحیه به شورا ارائه کرد و براساس آن، بودجه به 37هزارو700میلیارد تومان کاهش یافت و همین امر سبب شد تا بیش از 93درصد بودجه تا پایان سال گذشته محقق شود. امسال هم شهرداری پیشنهاد 57هزار میلیارد تومان داده بود که کارهای کارشناسی انجام و در نهایت 50هزارو370میلیارد تومان تصویب شد. آخرین گزارش ارائه شده از تحقق بودجه مربوط به ۳ماهه اول سال است که تحقق حدود 43درصدی را نشان می‌دهد که باتوجه‌به تعطیلات نوروز و ایام مبارک رمضان و مشکلاتی که در سیستم‌های شهرداری پیش آمد، این میزان طبیعی است؛ کمااینکه گزارش تحقق بودجه در 4ماهه اول سال امیدوارکننده‌تر بوده است. قطعا این ارقام مطلوب نیست، اما مدیران شهری و شهرداری تهران امیدوارند در ماه‌های آتی وضعیت تحقق بودجه بهتر شود.

شهرداری تهران در راستای تحقق بودجه در کدام حوزه و معاونت موفق عمل کرده است؟
در پاسخ به این پرسش باید بگویم شهرداری 3محل اصلی برای کسب درآمد دارد؛ اول توسعه شهر که همان عوارض شهرسازی است و بخش زیادی از بودجه را تشکیل می‌دهد، دوم مالیات بر ارزش‌افزوده و سوم هم املاک است. متأسفانه در 3ماهه ابتدایی سال کمترین میزان صدور پروانه در 11سال گذشته را داشته‌ایم که البته در ماه‌های اخیر وضعیت بهتر شده است. همنیطور در مالیات بر ارزش‌افزوده بیشترین درآمد را داشته‌ایم و در بخش املاک هم اصلا درآمدی نداشته‌ایم.

برای رونق ساخت‌وساز و افزایش درآمد حوزه شهرسازی چه تدابیری اندیشیده‌اید؟
در حوزه شهرسازی مصوبات خوبی در شورا و شورای‌عالی شهرسازی و معماری داشته‌ایم که امیدواریم موجب رونق ساخت‌وساز مسکن شود و بودجه پیش‌بینی‌شده در این حوزه به تحقق بپیوندد.

چرا درآمد بخش املاک صفر بوده است؟
برای بررسی این موضوع با مسئولان شهرداری جلساتی داشتیم و استدلال آنها نظم‌بخشی به املاک بود و عنوان کردند که قصد خام‌فروشی املاک را ندارند و می‌خواهند به‌نوعی این املاک را مولد کنند تا از این طریق درآمد بیشتری کسب شود. معاون اقتصادی و مالی شهرداری اعلام کرده است تا پایان شهریور این بخش از بودجه محقق خواهد شد.

شهرداری املاک زیادی دارد که در سال‌های اخیر تعدادی از آنها به افراد حقوقی و حقیقی واگذار شده است. آیا اقدامی برای شناسایی و ساماندهی املاک شهرداری صورت‌گرفته است؟
بررسی وضعیت املاک شهرداری تهران در کمیسیون بند6 ماده55 انجام می‌شود که شورا هم یک نماینده در این کمیسیون دارد. بخشی از املاک شهرداری به سازمان‌ها، خیریه‌ها و شخصیت‌های حقیقی و حقوقی واگذار شده که برخی مصوبه شورای شهر را دارند و تعدادی هم باید در شورا مصوب شوند. قرار است برای این املاک قراردادهای یکساله تنظیم و اجاره مختصری هم تعیین شود تا نظم‌بخشی در این حوزه صورت گیرد. بخش دیگری از املاک شهرداری، برای فروش هستند که شهرداری فهرست این املاک را همراه با لایحه بودجه به شورای شهر ارائه داده که ارزش این املاک 5هزارو400میلیارد تومان بوده، اما گویا شهرداری قصد دارد این فهرست را اصلاح کند. مورد دیگر مربوط به املاکی است که شهرداری مالک آنهاست، اما اطلاعی از آنها نداشته و سندی هم ندارد؛ بنابراین شهرداری براساس مصوبه قراردادی را با ثبت‌اسناد کشور منعقد کرده است و این املاک شناسایی شده‌اند و با حکم قضایی نقل‌وانتقال املاک به شهرداری انجام می‌شود. نمونه آنها پاساژ علاءالدین و تیراژه و... است.

گفته می‌شود مدیریت شهری در دوره جدید مقابله با فساد را در اولویت قرار داده و در نخستین گام حدود 140گلوگاه فساد را شناسایی کرده است. چه راهکاری برای مبارزه با فساد دارید؟
به‌طورکلی یکی از شعارهای شورای ششم و جریانی که مجموعه مدیریت شهری را به‌دست گرفته بحث مبارزه با فساد است. به‌نظر فساد بیشتر مربوط به مدیریت‌های کلان می‌شود. وقتی فردی که در رأس مدیریت شهری قرار دارد هدفش خدمت باشد و در پی باندبازی و سیاسی‌کاری نباشد، طبعا بدنه هم همراهی می‌کند و همگی شبانه‌روز برای حل مشکلات شهر و شهروندان تلاش می‌کنند، اما زمانی که مدیر ارشد شهر را رها می‌کند و به‌دنبال ساخت مترو و ورود اتوبوس‌های جدید به ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیست و بزرگراه نمی‌سازد، در نهایت اصل کار که خدمت‌رسانی است، فراموش می‌شود و فساد شکل می‌گیرد. فساد فقط مالی نیست و ترک فعل، کم‌کاری، انجام برنامه‌های نمایشی و غیرواقعی و... همگی فساد محسوب می‌شوند. امروز شورای شهر و شهرداری را در شرایطی تحویل گرفته‌ایم که 4سال عقب هستیم و در این 4سال هرقدر هم تلاش کنیم باز هم عقب‌ماندگی‌های در حوزه حمل‌ونقل به‌ویژه مترو جبران نمی‌شود؛ بنابراین در این دوره مقابله با فساد برایمان اولویت دارد و در بحث شهرسازی با هوشمندسازی فرایند صدور پروانه تلاش می‌شود اعمال‌نفوذ و سلیقه‌ها کمتر و در پی آن فساد نیز مهار شود. در حوزه مالی هم با تعیین حساب خزانه واحد، انجام حسابرسی سازمان‌ها و شرکت‌ها و...، انتخاب ذی‌حسابان و نظارت بر نحوه انتخاب پیمانکاران و... برخی از تلاش‌های شورای شهر برای مسدودکردن گلوگاه‌های فساد است.

حسابرسی سال‌های 96 تا 99 در این دوره انجام شده است. چه ضرورتی برای این کار وجود داشت؟
براساس بند30 ماده80 قانون، نظارت مالی یکی از وظایف ذاتی شوراست و گزارش حسابرسی هم معیار ارزیابی عملکرد مجموعه مدیریتی است؛ بنابراین این کار زمین‌مانده باید برداشته می‌شد که با تلاش شبانه‌روزی مجموعه کمیسیون برنامه‌وبودجه انجام شد و موفق شدیم در 10ماه بیش از 300گزارش حسابرسی سال‌های 96 تا 99 و گزارش‌های تلفیقی 94 و 95 را آماده کنیم که به‌طور مستمر در صحن شورا ارائه می‌شوند.
در این‌خصوص شبهاتی ایجاد شده و برخی از اعضای شورای پنجم معتقدند گزارش حسابرسی در صحن شورا قرائت شده است. پاسخ شما چیست؟
گزارش‌های خوانده شده مربوط به سال94 است. در دوره پنجم 13گزارش حسابرسی سال94 و یک گزارش تلفیق سال 93خوانده شده است. صحبت ما گزارش‌های سال 96 تا 99  است که مربوط به دوره پنجم بوده که هیچ سند و مدرکی در مصوبات شورا وجود ندارد و دوستان هیچ گزارشی از دوره مدیریتی خودشان در صحن شورا قرائت نکردند.

تعیین‌تکلیف گزارش حسابرسی ۴ساله دوره قبل مانع از حسابرسی دوره جدید نمی‌شود؟
قطعا این اتفاق نمی‌افتد؛ چراکه تا پایان امسال گزارش‌های حسابرسی سال‌های 96 تا 99 تمام می‌شود. حسابرسان سال1400 هم انتخاب شده‌اند و مشغول انجام کارها هستند و تا پایان شهریور گزارش را ارائه می‌دهند که  تا آخر سال در صحن شورا قرائت می‌شود. حسابرسان سال1401 هم تعیین شده‌اند و به‌موقع کارها را شروع می‌کنند و در تلاش هستیم تا گزارش حسابرسی‌ها را به‌روز کنیم. همچنین با کمک حسابرسان بندهای تکلیفی یا به‌عبارتی نقشه راه برای تمام سازمان‌ها، شرکت‌ها و... تعیین شده است که مدیران مکلف هستند مشکلات و موانع را برطرف کنند.

چرا عنوان می‌شود بودجه1401 یک بودجه مشارکتی است؟
در تدوین بودجه1401 شهرداری تهران چندین نکته وجود دارد؛ اول اینکه برای بررسی بودجه امسال بیش از 100جلسه در کمیسیون برنامه‌وبودجه تشکیل شد. مورد دیگر اینکه قبل از تدوین بودجه پیش‌نویس سند سیاست‌های حاکم بر برنامه‌وبودجه1401 تهیه و پس از تصویب در شورا به شهرداری ابلاغ شد. برگزاری جلسه با شهرداران مناطق، مدیران شرکت‌ها و سازمان، نخبگان و معتمدان محلی و... هم مورد دیگری است که در تدوین بودجه امسال لحاظ شد. آنچه در بودجه1401 اهمیت دارد، مشارکت مردم بود. یکی از کارهای محوری کمیسیون برنامه‌وبودجه اجرای طرح رصد بود که با حضور در محله‌ها و مناطق با مردم، ائمه جماعات، نخبگان، معتمدان محلی، شورایاران و... دیدار می‌کردیم و مطالبات مطرح می‌شد و مشکلات را می‌دیدیم. نتیجه این کار، گنجاندن 1700پروژه توسعه محلی در بودجه1401 بود.

عنوان کردید نظارت وظیفه ذاتی شوراست. تصمیم دارید گزارشی از نظارت‌ها ارائه دهید؟
نظارت کمیسیون برنامه‌وبودجه به مباحث مالی خلاصه نمی‌شود و ما بر حوزه‌های مختلفی ازجمله پروژه‌ها هم نظارت داریم. نخستین گزارش نظارتی ۴ماهه مربوط به حوزه حمل‌ونقل و فنی و عمران است که پیشرفت ریالی و فیزیکی پروژه‌های آنها رصد شده است و به‌زودی به هیأت‌رئیسه ارائه و در زمان مناسب در صحن شورا قرائت می‌شود.

براساس ابلاغ وزارت کشور برنامه توسعه بعدی شهرداری (برنامه چهارم) ۴ساله نوشته می‌شود. شاخصه‌های این برنامه چه خواهد بود؟
مانند بودجه، برنامه 4ساله هم توسط شهرداری تهران نوشته می‌شود، اما سند الزامات و سیاست‌های برنامه چهارم توسعه شهرداری در کمیسیون آماده شده که پس از تصویب در شورا به شهرداری ابلاغ و برنامه ۴ساله چهارم شروع می‌شود. یکی از ایرادات برنامه توسعه سوم این بود که همه موارد خوب برای مدیریت شهری در آن ذکر شده، اما به اولویت و امکان اجرا و اعتبار توجهی نشده بود و در حقیقت غیرواقعی بود و به‌دلیل نبود منابع مالی کمتر از 30درصد محقق شد. در برنامه ۴ساله تلاش خواهد شد به اولویت‌ها، نیازهای اصلی شهر و شهروندان و منابع مالی موجود توجه شود.

مکث
توقف 4ساله و عقب‌ماندگی 40ساله

محمد آخوندی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران
به‌طورکلی تلاش شورا بر این بوده که کارهای عقب‌مانده را به‌روز کند؛ چون کار را در شرایطی تحویل گرفتیم که فعالیت آنچنانی در سطح شهر انجام نشده بود و توقف در کار مستمر ۴ساله باتوجه‌به پیشرفت جهانی، عقب‌ماندگی ۴۰ساله ایجاد و هزینه‌ها را چندبرابر کرده بود. اگر در ۴سال گذشته خطوط مترو توسعه می‌یافت و گامی برای بهسازی ناوگان اتوبوسرانی برداشته می‌شد، امروز وضعیت بهتری داشتیم. اکنون با افزایش هزینه‌ها تخصیص 20هزار میلیارد تومان برای نگهداشت شهر واقعا رقمی نیست و قطعا شهرداری کار سختی در پیش دارد. در رفع مشکلات شهر نباید از کمک‌های دولت غافل شد و دولت‌های گذشته هیچ کمکی به شهرداری نکرده و حتی سهم خود را نپرداخته‌اند، اما در این دوره با توجه رئیس‌جمهور و تعامل شهرداری تهران با هیأت‌دولت امیدواریم اتفاقات خوبی رقم بخورد و با کمک‌ها و حمایت‌های دولت اقدامات بزرگی در تهران انجام شود. با وجود حمایت و کمک شورا به شهرداری در جایی که نظارت لازم باشد، محکم هستیم و تعارف نداریم. اگر برخلاف قانون عمل شود و انحرافی صورت گیرد، قطعا برخورد می‌کنیم. کار تمام کمیسیون‌ها به‌نوعی مربوط به کمیسیون برنامه‌وبودجه می‌شود و در این مدت حدود 70جلسه تخصصی در کمیسیون تشکیل شده که نتیجه آن تصویب 23لایحه، 13طرح و 3استفساریه و ارائه به صحن شورا بوده است که جا دارد از تمام اعضای محترم کمیسیون، همکاران و کارشناسان که همدلانه کار کردند، تشکر کنم.