گزارش
ابهام در پذیرش بدون کنکور در رشته‌های سلامت
کارشناسان می‌گویند ورود دانشجوی علوم انسانی بدون آزمون به رشته‌های «مامایی» و «بهداشت»، ضربه‌زدن به نظام سلامت و بازی با جان مردم است
زهرا جعفرزاده- روزنامه‌نگار
دانش‌آموزان گروه علوم‌انسانی پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند بدون کنکور در برخی رشته‌های حوزه سلامت، پذیرش شوند. آنطور که برخی نمایندگان مجلس و اعضای نظام پزشکی اعلام می‌کنند، این بار اولی است که ماجرای پذیرش دانش‌آموز علوم انسانی برای برخی از رشته‌های مرتبط با نظام سلامت، مطرح می‌شود. تا قبل از این، در دانشگاه‌های علوم پزشکی تنها در مقطع کاردانی آن هم در مناطق محروم و با توجه به ردیف‌‌های استخدامی براساس سوابق تحصیلی دانشجویان بومی پذیرش می‌شدند. هر‌چند که به‌گفته رئیس هیأت مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ، در برخی مناطق محروم دوره‌های آموزشی مرتبط با رشته‌های پزشکی برگزار می‌شود که آن منطقه حتی توان ارائه خدمات مرتبط با آن آموزش‌ها را هم ندارد. با مطرح‌شدن این موضوع، نگرانی از ارائه خدمات بهداشتی از سوی افراد غیرمتخصص بالا رفته و اعلام می‌شود که این اتفاقات ضربه به نظام سلامت است. گفته می‌شود پذیرش دانشجو از میان فارغ‌التحصیلان علوم‌انسانی، برای رشته‌های مامایی و بهداشت، آغاز شده است، هر‌چند که به‌گفته دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی، برای این طرح، ضریبی برای مدرک دیپلم درنظر گرفته شده که این ضریب باعث می‌شود شانس پذیرش با دیپلم نامرتبط بسیار کاهش پیدا کند و در موارد بسیار نادر این اتفاق بیفتد؛ چراکه متقاضی از افراد دارای دیپلم تجربی بسیار زیاد است. این موضوع اما از نگرانی متخصصان حوزه سلامت کم نکرد.
وزارت بهداشت موافق نیست!
ماجرا با اعتراض رئیس هیأت مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ، نسبت به این موضوع، ابعاد جدی‌تری به‌خود گرفت. موید علویان پذیرش دانشجوی مامایی و بهداشت از میان دانش‌آموزان علوم انسانی را بازی با جان مردم عنوان کرد. او در واکنش به طرح پذیرش بدون کنکور دانشجو در رشته‌های کاردانی زیرمجموعه وزارت بهداشت از داوطلبان کنکور رشته علوم انسانی، می‌گوید که در ماه‌های اخیر شاهد طرح‌های عجیب و غریب و غیرکارشناسی شده و آسیب‌‌رسان در حوزه آموزشی هستیم که قطعا در آینده صدمات بسیاری را به سلامت مردم ایران وارد خواهد کرد؛ تصمیمی مانند افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی در کنکور و اعطای مجوز به دانشکده‌های شهرهای کوچک و بدون امکانات برای پذیرش دانشجوی پزشکی یکی از نمونه‌هایی بود که بدون کار کارشناسی و درحالی‌که تمام مراجع و منابع علمی این حوزه آشکارا تصویب و اجرا شد. او تصویب چنین طرح‌هایی را منجر به کاهش کیفیت آموزشی پزشکان خواند.
در فاصله کمی از اعلام این موضوع، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی اما از مواضع وزارت بهداشت گفت. به‌گفته جلیل کوهپایه‌زاده، این اتفاق، خواست وزارت بهداشت نیست: «معاونت آموزشی وزارت بهداشت موافق پذیرش دانشجو با سوابق تحصیلی و بدون آزمون در رشته‌های علوم پزشکی نیست.»
اعضای شورای‌عالی سنجش و پذیرش چه کسانی‌اند؟
دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌گوید از سال‌ها قبل، براساس مصوبات سنجش و پذیرش دانشجو دانشگاه‌ها مکلف شده‌اند در مقاطع کاردانی و کارشناسی براساس سوابق تحصیلی دانشجو جذب کنند. با اینکه وزارت بهداشت تابع قوانین این شوراست، اما پذیرش دانشگاه‌های علوم پزشکی صرفا با سوابق تحصیلی را عادلانه نمی‌داند. او این را هم اضافه کرد که این تصمیمات مربوط به دولت سیزدهم نیست و از سال‌ها قبل وجود داشته است: «چاره‌ای جز تمکین قانون نداشته اما در حال تغییر عادلانه آن هستیم تا حتی با کمترین احتمال سلامت مردم به خطر نیفتد.» کوهپایه‌زاده در شرایطی این موضوع را مطرح می‌کند که وزیر علوم، رئیس سازمان سنجش، وزیر بهداشت، روسای دانشگاه آزاد و دانشگاه پیام‌نور و همچنین 2نفر از روسای دانشگاه‌های دولتی به انتخاب وزارتخانه‌های بهداشت و علوم، اعضای شورای سنجش و پذیرش دانشجو هستند و قاعدتا تصمیمات بدون اطلاع این اعضا گرفته نمی‌‌شود. با این حال، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی تأکید می‌کند که پذیرش دانشجو صرفا از طریق سوابق تحصیلی خواست وزارت بهداشت نیست.
موافق نبودن وزارت بهداشت، قانع‌کننده نیست
موید علویان، رئیس هیأت‌‌مدیره نظام پزشکی تهران بزرگ اما این موضوع را نمی‌پذیرد و آن را قانع‌کننده نمی‌داند. او به همشهری می‌گوید: «تربیت نیروی کارآمد برای نظام سلامت، موضوع بسیار مهمی است که به‌عهده وزارت بهداشت گذاشته شده است. وزارت بهداشت تنها وظیفه بهداشت و درمان ندارد، بلکه در ادامه عنوان آن، «آموزش پزشکی» هم آمده که این مسئله بسیار مهم است. وزارت بهداشت، متولی آموزش و تربیت نیروی کارآمد است و باید خدمات کیفی و کمی مناسبی به مردم ارائه دهد. اینها جزو وظایف این وزارتخانه است، بنابراین سازمان سنجش یا سازمان غیرمرتبط دیگری، نمی‌تواند جدا از سیاستهای وزارت بهداشت عمل کند.» او می‌گوید: «مگر سازمان سنجش می‌تواند برای دانشگاه‌های علوم پزشکی دانشجو پذیرش کند و وزارت بهداشت بگوید من موافق نیستم؟! این تصمیمات بر مبنای تدبیر نیست. چطور یک ماما بدون اینکه سنجش شود و بدون اینکه آموزش‌های پایه‌ای این رشته را گذرانده باشد، می‌تواند وارد این بخش شود؟ کسانی که وارد هر رشته‌ای می‌شوند، از قبل یا به آن علاقه داشته‌اند یا براساس توانایی‌هایشان آن را انتخاب کرده‌اند، کسی که مثلا در رشته انسانی یا ریاضی یا تجربی درس خوانده، قطعا انگیزه بیشتری برای تحصیل در همان رشته دارد، بنابراین چطور می‌توان بدون آزمون این افراد را برای رشته غیرمرتبطی پذیرش کرد و در نهایت 4، 5سال دیگر، آنها در قالب نظام سلامت، خدمات بهداشتی به مردم ارائه دهند. اینها نقض حقوق شهروندی است و خلاف تعهد مسئولان است. وزارت بهداشت مسئول پیگیری این ماجراست.»
مجلس واکنش نشان دهد
علویان از اینکه چه کسانی این مصوبه و طرح‌ها را تأیید می‌کنند، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند: «امسال در ابلاغیه سازمان سنجش این موضوع را دیدم و بسیار تعجب کردم. مسئله آنقدر مهم است که باید نماینده‌های مردم در مجلس و حتی حقوقدانان هم نسبت به آن واکنش نشان دهند و شکایت کنند. نباید برای سیاستهای کلان، تصمیم‌های غیرکارشناسانه گرفته شود و نیروهای غیرکارآمد و ناقص تحویل نظام سلامت داده شود. نباید با سلامت مردم شوخی کرد.» این مسئول در سازمان نظام پزشکی می‌گوید برای نخستین‌بار است که شاهد پذیرش دانشجو برای رشته‌های مامایی و بهداشت از میان دانش‌آموزان علوم انسانی است: «من قبلا چنین چیزی ندیده بودم، سازمان نظام پزشکی براساس اساسنامه‌اش، غیر از پیگیری حقوق صنفی پزشکان، وظیفه اجرایی ندارد، بنابراین وزارت بهداشت باید نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد. ما این موضوع را به اطلاع رئیس سازمان نظام پزشکی رسانده‌ایم و از آن طریق با وزیر بهداشت در میان گذاشته می‌شود. به هر حال، وزارت بهداشت اگر نمی‌تواند این موضوع را پیگیری کند، به صراحت اعلام کند. باید با مردم شفاف و صادق بود؛ چراکه این اقدام جز آسیب‌زدن به مردم، نتیجه دیگری ندارد.»
چرا علوم انسانی؟
آمار متقاضیان علوم انسانی کنکور امسال، به‌طور چشمگیری بالا بود، هر‌چند که روند صعودی داوطلبان این رشته در کنکور سراسری، از سال97 آغاز شده و همچنان هم ادامه دارد. آمارها نشان میدهد آزمون سراسری در سال97، 205هزار و 26شرکت‌کننده داشت، در سال98، 282هزار و 151نفر، در سال99، 355هزار و 580، در سال1400، 370هزار و 112نفر و در سال1401، 412هزار و 525نفر. این در حالی است که هر سال، داوطلبان رشته علوم تجربی، پیشتاز بود و حالا داوطلبان علوم انسانی، در رقابت تنگاتنگی از نظر تعداد قرار گرفته‌اند. اعداد نشان میدهد که تعداد داوطلبان علوم انسانی در حال رسیدن به داوطلبان علوم تجربی است؛ امسال 574هزار و 751نفر در گروه علوم تجربی شرکت کردند و 412هزار و 525نفر گروه انسانی. حالا در این شرایط هر سال از تعداد داوطلبان رشته ریاضی کاسته می‌شود. پیش از این، احسان جمالی، معاون فنی و آماری سازمان سنجش نسبت به کاهش متقاضیان ریاضی اعلام نگرانی کرده و درباره علوم انسانی‌ها گفته بود که داوطلبان بیشتر به سمت رشته‌هایی گرایش دارند که بازار بهتری داشته باشد. حالا اما از میان رشته‌های علوم تجربی برای فارغ‌التحصیلان علوم انسانی، بازار کاری ایجاد شده است.
معضل استفاده نکردن از متخصصان در جایگاه مناسب
محمدعلی محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم نسبت به پذیرش دانش‌آموزان علوم انسانی در رشته‌های مرتبط به سلامت، واکنش نشان میدهد و به همشهری می‌گوید که برای نخستین بار است که چنین تصمیمی گرفته می‌شود و درصورت تحقق این موضوع، فاجعه‌ای در نظام سلامت رخ خواهد داد: «نظام سلامت یکی از ارکان اساسی تمام دولت‌هاست، به همین دلیل در تمام کشورها، به‌عنوان یکی از مسئولیت‌های حاکمیتی پذیرفته شده است و آن را به بخش‌های دیگر واگذار نمی‌کنند.»
او می‌گوید: «یکی از معضلات جامعه، استفاده نکردن از متخصصان در جایگاه مناسب و تخصصی است، چند وقت پیش هم در جلسه علنی مجلس در حوزه کشاورزی در این زمینه بحثی پیش آمد. در نظام سلامت باید نسبت به این موضوع دقت بیشتری شود و افرادی که در رشته تخصصی آموزش می‌بینند، بر مبنای تخصص‌شان، عمل کنند. یکی از مشکلات در سازمان نظام پزشکی کشور و به‌طور مشخص در هیأت‌های عالی انتظامی، دخالت رشته‌های مختلف در تخصص یکدیگر است. چشم‌پزشکی و اپتومتری، زنان و زایمان و مامایی و... رشته‌های نزدیک به هم هستند که تداخل تخصص دارند. به همین دلیل هم وزارت بهداشت و نظام پزشکی، بین آنها مرز تعیین کرده است. حالا چه رسد به اینکه فردی که از پایه، آموزش دیگری دیده، وارد رشته‌های تخصصی شود.» او می‌گوید اعضای کمیسیون بهداشت و حتی سایر کمیسیون‌ها قطعا نسبت به این موضوع واکنش نشان خواهند داد: «مفاد درسی رشته‌های مختلف در مقطع دبیرستان با هم متفاوت است، به همین دلیل است که برای انتخاب رشته دفترچه‌‌های متعددی منتشر می‌شود تا افراد با توجه به رشته تحصیلی‌شان، وارد دانشگاه شوند. به هر حال، اعضای کمیسیون بهداشت مجلس در هفته آینده نسبت به این موضوع واکنش نشان خواهند داد.» به‌گفته او، هر ارگانی که نگران سلامتی مردم است، باید نسبت به این موضوع واکنش نشان دهد.
