مقاومت قیمت خرما در برابر تورم

خرما از پرمصرف‌ترین تنقلات و از سالم‌ترین شیرینی‌جاتی است که به همراه چای در ایران مصرف می‌شود اما قیمت بالای بعضی ارقام خرمای مرغوب عملا این ارقام را از دسترس بخش زیادی از مصرف‌کنندگان دور کرده است. نگاهی به قیمت فروش بسته‌های خرما در فروشگاه‌ها نشان می‌دهد برای هر بسته 400تا 500گرمی خرما حدود 30هزار تومان باید هزینه کرد، قیمت بعضی از انواع خرما مثل کبکاب که از پرتقاضاترین ارقام محسوب می‌شود از کیلویی 50هزار تومان بالاتر رفته و انواع درجه یک آن تا کیلویی 80هزارتومان هم به فروش می‌رسد. کمترین قیمت خرمای پیارم که مرغوب‌ترین رقم تولیدی کشور و خرمای خشکباری و مجلسی محسوب می‌شود کیلویی 160هزار تومان است که این قیمت استفاده از این نوع خرما را برای بسیاری از مصرف‌کنندگان داخلی دشوار کرده است. نگاهی به تغییرات قیمت انواع خرما در یک‌سال گذشته حاکی از افزایش 30تا 50درصدی قیمت بیشتر ارقام پرمصرف و البته رشد 100درصدی قیمت در انواع صادراتی است.

شیب رشد قیمت خرما ملایم بود
رئیس انجمن ملی خرمای ایران در گفت‌وگو با همشهری درباره قیمت بالای بعضی ارقام خرما گفت: از میان ارقام متنوع خرما فقط پیارم دارای قیمت بالایی است که این نوع خرما هم رقم مصرفی غالب در کشور نیست و جنبه صادراتی دارد. محسن رشید فرخی، با اشاره به ارزش ارزآوری صادرات این رقم برای کشور، دلیل قیمت بالای آن را محدودیت تولید اعلام کرد و افزود: پیارم خرمای خشکباری و فاقد رطوبت است و به همین دلیل بار آن روی درخت یک‌سوم بار ارقام دیگر خرما که آب‌دارترند وزن دارد، از سوی دیگر این رقم تولید گسترده در استان‌های خرماخیز کشور ندارد و فقط در بخش محدودی از جنوب هرمزگان تولید می‌شود، قیمت آن نیز به‌دلیل همین محدودیت تولید، بالاتر است. به‌گفته رئیس انجمن خرما، 80درصد خرمای پیارم صادراتی است و 20درصد مصرف داخلی دارد درحالی‌که دیگر انواع خرما تقاضای بالاتری دارد و دلیل آن هم تنها قیمت نیست بلکه ذائقه مردم به‌گونه‌ای است که انواع دیگر خرما ازجمله کبکاب یا مضافتی و دو سه نمونه دیگر تقاضای بالاتری دارند و این ارقام قیمت مناسبی در بازار دارند. فرخی، افزایش قیمت دیگر ارقام خرما را ناشی از تورم دانست و اضافه کرد: وقتی تورم به‌گفته دولت بالای 40درصد است و قیمت نهاده‌های کشاورزی در بازه زمانی کوتاه دو ساله 3تا 4برابر شده قطعا این عوامل بر قیمت تمامی محصولات ازجمله خرما هم تأثیرگذار است اما با صراحت اعلام می‌کنم خرما از محصولاتی است که کمترین تأثیر را از تورم گرفته و مقایسه قیمت 5سال اخیر خرما نشان می‌دهد شیب نمودار رشد قیمت این محصول به هیچ عنوان با شیب نمودار تورم شباهت ندارد و رشدی بسیار ملایم داشته است.

ساز وکار قیمت‌گذاری خرما
رئیس انجمن خرمای ایران درباره سازوکار تعیین قیمت خرما گفت: به‌طور معمول ستاد تنظیم بازار قیمت‌گذاری خرما را انجام می‌دهد اما گاهی فرمانداران و دیگر مسئولان دولتی در استان‌ها نیز اظهارنظرهایی درخصوص قیمت خرما انجام می‌دهند که نه‌تنها هیچ‌گاه تحقق پیدا نمی‌کند بلکه باعث لطمه به بازار نیز می‌شود. فرخی، تعیین‌کننده نهایی قیمت در بازار را توازن میان عرضه و تقاضا دانست و افزود: تجربه نشان داده با وجود اینگونه دخالت‌ها در بازار در نهایت عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند. در دو تا سه‌ سال قبل ستاد تنظیم بازار به‌شدت در زمینه تعیین قیمت خرما ورود می‌کرد و قیمت‌هایی تعیین می‌کرد که بسیار بالا یا بسیار پایین بود و هیچ‌گاه نیز عملیاتی نمی‌شد.

بارندگی و خسارت به خرما
متوسط برداشت خرما در کشور بین 1.3تا 1.5میلیون تن است که به‌طور متوسط بین 25تا 30درصد این میزان صادر می‌شود. سال گذشته میزان برداشت خرما در کشور یک میلیون و 300هزار تن بود و امسال گرچه بخشی از محصول خرما با بارش‌های سیل‌آسای مردادماه دچار آسیب شد اما پیش‌بینی می‌شود با رشد 20درصدی تولید، یک میلیون و 500هزار تن خرما در سطح کشور برداشت شود. مقداد تکلوزاده، دبیر انجمن خرما بعد از موج اول بارندگی‌ها از وارد شدن خسارت به بخشی از محصول خرما در استان‌های سیستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان و کرمان خبرداد و بیشترین میان آسیب را نیز در رقم مضافتی عنوان کرد. با این حال تاکنون برآورد دقیقی از میزان خسارت از سوی انجمن خرما اعلام نشده و مشخص نیست که حجم خسارت تا چه حد بر قیمت‌ها تأثیرگذار خواهد بود. از کل خرمای تولیدی ایران، سالانه یک میلیون تن در داخل کشور به مصرف می‌رسد و این حجم تقاضا، سرانه مصرف کشور را به‌طور متوسط روی عدد 7.5کیلوگرم نگه داشته است. البته به‌گفته رئیس انجمن خرمای کشور سرانه مصرف در استان‌های مختلف به‌صورت مجزا بسیار متفاوت و بین 3تا 30کیلوگرم متغیر است که به‌طور طبیعی استان‌های تولیدکننده خرما مصرف بالاتری نیز دارند.