گزارش
قاتلان درختان شهر مجازات می‌شوند
مدیریت شهری و قوه قضاییه به‌دنبال اعمال جریمه سنگین برای جلوگیری از خشکاندن درختان هستند
محمود مولایی-روزنامه‌نگار
خشک‌کردن درخت یا درختانی در ماه‌های سبز فصل و قطع عمدی برخی از درختان در شهر تهران نگرانی‌های زیادی را به‌وجود آورده است. طی روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر سریالی‌شدن خشکاندن و قطع درختان شهر تهران منتشر شده است.
درختانی که این روزها باید سبز باشند، اما با انگیزه‌های شخصی ناگهان خشک می‌شوند. منفعت‌طلبی برخی مالکان برای بهتر دیده‌شدن شمال ساختمان‌شان، سبب ازبین‌رفتن درختان شهر می‌شود. اکنون با گذر از برخی از خیابان‌های شهر مانند خیابان مرجان در نیاوران نزدیک محله بوکان، محدوده بالاتر از چهارراه پارک‌وی در خیابان ولیعصر، خیابان کاج، محله الهیه و... درختان خشک‌شده یا قطع‌شده نمایان می‌شود؛ درختانی که قربانی منفعت‌طلبی شده‌اند و عمرشان عمدی به پایان رسیده است؛ اتفاقی که شهرداری تهران را برای جلوگیری از تخلفات اینچنینی به تکاپو انداخته و در آخرین برخورد در خیابان ولیعصر مالکی با جریمه 117میلیاردتومانی روبه‌ر‌و شد. البته مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران سریالی‌شدن قطع یا خشکاندن عمدی درختان در پایتخت را تأیید نمی‌کند.
به هر ترتیب اکنون این پرسش مطرح می‌شود که چگونه می‌توان از خشک‌کردن عمدی درختان جلوگیری کرد و اینکه جریمه‌های نقدی پس از دریافت از سوی شهرداری تهران چگونه هزینه می‌شود؟
علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران می‌گوید: «اگر فرد یا افرادی مرتکب تخلف شوند، برخورد می‌شود؛ همانطور که در هفته‌های گذشته شاهد بودید با یکی از همین متخلفان در خیابان ولیعصر برخورد شد. یعنی هر کسی که مقررات را رعایت نکند و تخلفی انجام دهد، از طریق مراجع ذیصلاح برخورد قانونی صورت می‌گیرد.»
مختاری با بیان اینکه خشک‌کردن عمدی درختان نسبت به پیش بیشتر نشده است، می‌افزاید: «خشک‌کردن درختان زمانی افزایش یافت که برج‌سازان چنین اقدامی انجام می‌دادند. در گذشته این اتفاقات بیشتر می‌افتاد ولی هم‌اکنون برخورد شدید با این تخلفات صورت می‌گیرد، به‌خصوص اینکه قوه قضاییه بجد به این تخلفات واکنش انجام می‌دهد. بنابراین، کسی جرأت نمی‌کند که آسیب به درختان شهر وارد کند.»
ضرورت قوانین سختگیرانه‌تر
با اینکه به‌نظر می‌رسید قوانین سختگیرانه‌ای برای عاملان خشک‌کردن عمدی درختان لحاظ می‌شود، اما یک عضو شورای شهر تهران چنین عقیده‌ای ندارد و معتقد است قوانین باید سختگیرانه‌تر شود: «برای محافظت از درختان در سطح شهر به قدری باید قوانین مترقی وجود داشته باشد که کسی جرأت خشک‌کردن حتی یک‌درخت را هم نداشته باشد. یعنی مابه‌ازای جرم‌انگاری باید سنگین باشد که افراد به فکر از بین بردن درختان نیفتند.»
جعفر شربیانی به همشهری می‌گوید: «به‌نظر من، ما خیلی با تسامح و تساهل با این قضیه برخورد می‌کنیم. با توجه به کیفیت مناطق و کیفیت موضوعات مختلف، یکسری جریمه‌هایی را هم برای افراد متخلف درنظر می‌گیرند. البته به اعتقاد من، چنین جریمه‌هایی ولو نقدی سبب نمی‌شود که خسارت واردشده جبران شود. اثر روانی موضوع این است که شخصی توان مالی دارد و می‌تواند فضای سبز را از بین ببرد و هزینه آن را پرداخت می‌کند.»
در عین حال، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران از حبس 3ماه تا 3سال برای متخلفان خبر می‌دهد: «اگر درختانی که از بین می‌روند، ارزش اکولوژیک داشته و جزو سرمایه‌های شهر باشند، برخورد شدید قانونی می‌شود و حتی زندانی هم دارد. یعنی اگر مالکی به‌صورت عمد اقدام به خشک‌کردن درختان کرده باشد، از 3ماه تا 3سال حکم زندان دارد.» محمدعلی مختاری اضافه می‌کند: «به‌طور نمونه علاوه بر 117میلیارد تومان جریمه برای تخلفات صورت‌گرفته در خیابان ولیعصر، جلوی تمامی مجوزهایش نیز گرفته شد. یعنی شهرداری هیچ‌گونه مجوز دیگری برای این ملک صادر نخواهد کرد.»
جعفر شربیانی اما بر این باور است که با اصلاح قوانین می‌توان انگیزه خشک‌کردن درختان را از مالکان ساختمان‌های مسکونی و تجاری را بیش از پیش گرفت: «درباره اینکه چه قوانینی برای جلوگیری بیشتر از تخلفات خشک‌کردن درختان باید وضع شود، حتما طرحی در شورای شهر ارائه خواهد شد؛ با توجه به اینکه مساحت ایجاد فضای سبز در تهران کمتر شده و اگر ما نتوانیم از حداقل فضای سبز محافظت کنیم، اتفاقات ناخوشایندی برای پایتخت می‌افتد.» عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تأکید کرد: «ما باید در کنار فرهنگسازی تمام تلاش خود را برای درنظر‌گرفتن جرایم متناسب با ازبین‌بردن درختان انجام دهیم.»
او همچنین اینکه شهروندان به‌عنوان چشم بیدار مدیریت شهری، موضوعات خشک‌شدن درختان را اطلاع‌رسانی کنند را مفید می‌داند و می‌گوید: «چنانچه شهروندان و رسانه‌ها در این زمینه بازوی ما باشند و موارد را به شورای شهر اطلاع دهند، مؤثر بوده و قطعا مسائل را پیگیری می‌کنیم.»
جریمه نقدی در تملک باغات هزینه می‌شود
به‌گفته مدیرعامل سازمان بوستان‌های و فضای سبز شهر تهران، جریمه‌های نقدی سنگین برای ازبین‌بردن درختان صرف تملک باغات و فضای سبز می‌شود. مختاری می‌گوید: «جریمه‌های نقدی در یک حساب جداگانه که شورای شهر مصوب کرده، واریز شده و فقط در حوزه تملک باغات و توسعه فضای سبز هزینه می‌شود. در واقع جریمه‌های نقدی در جای دیگری هزینه نمی‌شود. اگر مالکی جریمه خود را پرداخت نکند، پایان‌کار به آن ملک تعلق نمی‌گیرد و به موازات آن از معامله ملک جلوگیری می‌شود. همچنین شهرداری گرفتن مجوزهای دیگر را از آن مالک سلب می‌کند. همه اینها در کمیسیون ماده7 آمده است.»
عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران نیز گفت: «درآمدهای حاصل از خشک‌کردن درختان حتما باید در حوزه احیای فضای سبز و باغات هزینه شود. گرچه درختانی که سالیان سال سبز بوده و رشد کرده‌اند و از آنها حفاظت شده، وقتی خشک می‌شوند، آسیب زیادی زده می‌شود، زیرا برای اینکه دوباره درختی کاشته و مانند درخت سابق شود، خیلی زمان می‌برد. با این حال، باید آینده‌نگر بود و در این مسیر کوشید.»
مکث
وقتی تنه درختان خشکیده نقاشی شد
خیابان ولیعصر به‌عنوان بزرگ‌ترین خیابان خاورمیانه انبوهی از چنارها را در خود جای داده است؛ درختانی که سبز هستند و تماشایی، اما طی دهه‌های اخیر برخی درختان خشک شده، زیبایی بصری در برخی از محدوده‌های این خیابان را گرفته بود؛ درختانی که بعضا پوسیده بودند و به ناچار برای جلوگیری از حوادث احتمالی و افتادن، از نیم‌تنه قطع شده‌اند. گرچه بعضی به اشتباه تصور می‌کنند که شهرداری طی سال‌های اخیر این چنارها را به عمد از نیمه بریده است، اما با این حال، در این سال‌ها به واسطه مورد توجه قرار گرفتن این خیابان در فهرست جهانی یونسکو، این درختان حذف نشده‌اند و با ایده تبدیل تنه درختان به یک اثر هنری جلوه خاصی به چند نقطه از این خیابان داده‌اند. برای این منظور سازمان زیباسازی شهری تهران از هنرمندان جهت استفاده از آثار هنری‌شان برای بهبود فضای بصری شهر روی درختان خشکیده خیابان ولیعصر دعوت کرده است؛ بنابراین نقاشان و مجسمه‌سازان در زیبایی چنارهای خیابان ولیعصر نقش مهمی را ایفا کرده‌اند.
حالا درختانی که دیگر سبز نبودند، با ایده‌های مختلف و متنوع در این خیابان رویت می‌شوند. البته در نزدیکی درختان خشکیده، نهال و درختان چنار تازه‌ای کاشته شده است تا همچنان چنارهای سربه فلک کشیده به‌عنوان یکی از نمادهای ویژه در خیابان ولیعصر سبز باشند.
