عاشوراشناسی

کتاب «عاشوراشناسی» با زیرعنوان پژوهشی درباره هدف امام حسین(ع) نوشته محمد اسفندیاری را نشر نی منتشر کرده است. از میان موضوعات متعددی که درباره امام حسین(ع) وجود دارد، بحث درباره هدف آن حضرت از قیام، مهم‌ترین موضوع است. در جهان عرب، بحث درباره اهداف امام رایج نشده است؛ اما در ایران، بحث در این باره، به‌صورت جدی، با کتاب شهید جاوید (۱۳۴۹ش)، متداول شد. در این کتاب، نظر مشهور درباره هدف امام (شهادت)، رد و گفته شده است که آن حضرت در پی برپایی حکومت بود و هرگز قصد شهادت و علم به زمان آن نداشت. پس از انتشار کتاب مزبور، آثاری متعدد در رد آن نوشته شد و در میان این اثبات و ردها، بحث درباره هدف امام بالا گرفت.
گام نخست برای درک هدف امام و اختلافات درباره آن، روشن شدن صورت مسئله است و تحریر محل نزاع. بسیاری از کسانی که در این موضوع قلم زده‌اند، نقطه اختلاف را درنیافته‌اند و گاه چیزی را نفی کرده‌اند که طرف مقابل اثبات نمی‌کند و یا چیزی را اثبات کرده‌اند که دیگری نفی نمی‌کند.
سعی نخست نویسنده این است که موضوع مورد اختلاف را روشن سازد و نظریاتی را که وجود دارد، از هم تفکیک کند و تقریر روشنی از هر یک به‌دست دهد و به صاحبان هر نظریه نشان دهد که چه نظریه‌ای دارند. وی پیش از اینکه در پی اثبات یک نظریه باشد، طالب روشن ساختن نظریات است.