دست خالی تلویزیون برای محرم

فهیمه پناه‌آذر - روزنامه‌نگار

سال80 بود که «شب دهم» حسن فتحی روی آنتن رفت و به‌عنوان یک‌سریال با موضوع محرم توانست مخاطبان زیادی را پای تلویزیون بنشاند؛ سریالی که بارها از شبکه‌های مختلف بازپخش شد. بعد از «شب دهم»، «سفر سبز» محمدحسین لطیفی هم توانست پرمخاطب باشد. در کنار این سریال‌ها، مجموعه‌های مناسبتی دیگری هم ساخته شدند، اما آنقدر نتوانستند در جذب بیننده تلویزیون موفق باشند. «وارث»، «وفا» و «پریدخت» از دیگر سریال‌های ویژه محرم در دهه80 بودند. شاید بتوان گفت موفقیت تلویزیون در این دهه و در تولید سریال‌های مناسبتی (ماه محرم) بیشتر از دهه90 بود، دهه‌ای که با تولیدات جدید همراه بود، اما مخاطب زیادی نداشت.

وقتی بیننده تلویزیون زیاد نمی‌شود
وضعیت بینندگان سریال‌های تلویزیونی چه مناسبتی و چه روتین به جایی رسیده که مخاطبان شبکه‌های تلویزیونی در هر دوره‌ای ممکن است کم شوند، اما هیچ وقت زیاد نمی‌شوند. آمار پربازدید‌های سریال تلویزیونی هم نمونه خوبی برای این موضوع است. بینندگان تلویزیون عموما ثابت هستند؛ افرادی که هم سریال‌های جدید را تماشا می‌کنند و هم از سریال‌های تکراری استقبال می‌کنند، اما آمار تعداد این مخاطبان با پخش یک‌ سریال جدید بالا نرفته است.

امید تلویزیون به سریال‌های تکراری
محرم امسال تلویزیون دست پری در سریال‌سازی‌ ندارد و بیشترین تأکیدش انگار در ساخت برنامه‌های محرم و برنامه‌های ترکیبی است؛ هر چند شبکه‌های یک تا 5هنوز سریالی را برای پخش اعلام نکردند، اما شبکه‌هایی چون ‌آی‌فیلم، نسیم و تماشا و... بازپخش سریال‌های تکراری را شروع کرده‌اند. دهه اول محرم امسال تلویزیون به برنامه‌سازی و پخش هیئت‌ها، سخنرانی‌ها و مداحی‌های محرمی پرداخته است. «مختارنامه» که در این سال‌ها بار تولیدات جدید را به دوش کشیده، بار دیگر پخش خود را در شبکه ‌آی‌فیلم آغاز کرده است. «دیوار» سیروس مقدم هم به جدول پخش‌ آی‌فیلم اضافه شده و «یه تیکه زمین» هم که 11سال پیش روی آنتن رفت، باز هم به نمایش درمی‌آید. از دیگر سریال‌هایی که تکرارش برای چندمین بار در تلویزیون به‌مناسبت محرم شروع شده، «پرده‌نشین» بهروز شعیبی و «یادآوری» حجت قاسم‌زاده‌اصل است. سریال محرمی «مرضیه» به کارگردانی فلورا سام که برای نخستین‌بار از شبکه 2سیما پخش شد، پخش خود را از شبکه تماشا آغاز کرد.

«برف بی‌صدا می‌بارد» روی آنتن
به نظر شبکه 3سیما قصد دارد، «برف بی‌صدا می‌بارد» را در روزهای محرم روی آنتن داشته باشد. این سریال 100قسمت دارد که بیش از 60قسمت آن زمستان سال گذشته پخش شد و هفته دوم تیرماه ادامه آن روی آنتن رفت.

«آتش سرد» شاید وقتی دیگر
تنها سریال جدیدی که زمزمه پخش آن از شبکه 2سیما به گوش می‌رسد، «آتش سرد» است. این سریال نام قبلی‌اش «شب بیدار» بود که آن را  رضا ابوفاضلی کارگردانی کرده و شاید مهم‌ترین گزینه شبکه2 برای پخش است. مضمون اصلی سریال در رابطه با یتیم‌نوازی، توجه به ایتام و آموزه‌های دینی در این خصوص است. بازی 2شخصیت اصلی که در تقابل با یکدیگر هستند را پرویز فلاحی‌پور و عبدالرضا اکبری بر عهده دارند‌. اما با توجه به عدم‌اعلام شبکه، شاید این سریال نیمه دوم محرم پخش شود.

مکث
برنامه‌های مناسبتی و پرکردن جای خالی سریال‌ها
محرم امسال تلویزیون بیشتر توجهش را بر تولید برنامه‌های مناسبتی گذاشته؛ راحت‌ترین راه برای پر کردن آنتن که نه آنقدر زمان‌بر است و نه آنقدر هزینه دارد. شبکه یک سیما مستندی به نام «آیین‌های مردمی» دارد که عزاداری محرم در 13استان را به تصویر می‌کشد. مستند دیگری هم به نام «بامرام» از این شبکه روی آنتن می‌رود و همینطور برنامه سخنرانی «عبرت‌های عاشورا» که تلفیق سخنرانی مقام معظم رهبری و سیدحسن نصرالله درخصوص عاشوراست .برنامه ترکیبی «آفتاب شرقی» از دیگر برنامه‌هایی است که از این شبکه پخش می‌شود. برنامه «کوی محبت» به‌صورت زنده از کربلای معلی و سخنرانی شیخ‌حسین انصاریان و همچنین برنامه «عطف» از برنامه‌های شبکه 2سیماست. این شبکه برنامه ترکیبی «خانه زاد» که به گفت‌وگو با خادمان و افرادی که با جلسات عزاداری ارتباط دارند، می‌پردازد را هم روی آنتن دارد. ‌ مستند «تاج الشعرا» با روایتی از آداب و رسوم عزاداری مردم شهر اردبیل و برنامه زنده «شیرخوارگان حسینی» در نخستین جمعه ماه محرم به‌صورت زنده با حضور مادران و شیرخوارگان روی آنتن می‌رود. شبکه3 سیما هم برنامه زنده «در آستان خورشید» را از کربلا روی آنتن دارد. «حسینیه معلی» با اجرای حامد سلطانی از دیگر برنامه‌های این شبکه است. پخش عزاداری هیئت‌های مختلف سراسر کشور در «موکب ثار‌الله» در جدول برنامه این شبکه دیده می‌شود. شبکه 4هم به فراخور موضوعیتی که در برنامه‌های خود دارد، برنامه «سوره» با محوریت کوفه‌شناسی؛ تاریخ و اهمیت آن از آغاز تا پایان دوران خلفا و مسئله دعوت از منظر کوفی و... را برای این ایام در نظر گرفته است. نمایش تعزیه‌خوانی محرم، «اهل سوگ» نمایش آداب و سنن عزاداری در شهرستان‌ها و دوبیتی‌خوانی عاشورا در «سرگذشت» از برنامه‌های این شبکه در ایام محرم است. شبکه5 هم برنامه «تکیه‌گاه» با ‌ معرفی حسینیه‌هایی با قدمت یکصدسال در استان تهران و برنامه زنده «عقیق» را روی آنتن دارد.