سر و کله بیمه سلامت همگانی از سال1373و با تصویب قانون بیمه همگانی پیدا شد. با این حال وعده برخورداری همه اقشار جامعه از خدمات بیمه درمانی پایه، در 3دهه گذشته به‌طور کامل عملی نشده بود. تا اینکه در قانون بودجه سال1401 مقرر شد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اطلاعات افراد فاقد پوشش بیمه را که در 3دهک پایین درآمدی قرار دارند، به سازمان بیمه سلامت معرفی کند تا این سازمان بدون مراجعه آنها بتواند پوشش بیمه پایه را برایشان فراهم کند. فرایند ثبت‌نام و پوشش بیمه سلامت همگانی و روستاییان با بررسی افراد واجد شرایط در 3دهک پایین درآمدی آغاز شد.
هم‌اکنون 7میلیون ایرانی در قالب طرح بیمه همگانی، تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفته‌اند. به گزارش ایسنا، از این تعداد، حداقل 5میلیون و 400هزار نفر در 3 دهک اول درآمدی قرار دارند و حق بیمه برای آنها رایگان است. طبق مصوبه دولت، افراد فاقد بیمه که در سایر دهک‌ها هستند می‌توانند با اعلام درخواست، مجددا مورد ارزیابی قرار بگیرند تا درصورت تشخیص کارشناسان، دهک درآمدی آنها تغییر کند و بتوانند از خدمات رایگان بیمه سلامت استفاده کنند. همچنین ممکن است افرادی در دهک‌های دیگر هم باشند که با وجود عدم‌تغییر دهک‌بندی‌ها، شرایط استفاده از خدمات بیمه رایگان را داشته باشند. طبق وعده‌ای که دولت سیزدهم داده قرار است افراد بیشتری در ماه‌های آینده به جمع بیمه‌شدگان سلامت اضافه شوند تا قدم‌های مهم‌تر و بیشتری در حوزه عدالت درمانی و سلامت برداشته شود. اما به‌نظر می‌رسد هنوز هم اجرای طرح بیمه همگانی و برخورداری دهک‌های
کم درآمد از خدمات بیمه‌ای این طرح، خالی از ایراد نیست. یکی از مهم‌ترین مسئله‌هایی که پیش روی بیمه‌شدگان این طرح قرار دارد، محدودیت در پوشش خدماتی این بیمه است و افرادی که تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند باید برای دریافت خدمات تخصصی‌تر و تکمیلی، هزینه بیشتری پرداخت کنند. البته این مشکل تا حدی چاره‌اندیشی شده و افرادی که از طریق پزشک خانواده برای ادامه روند درمان به پزشکان متخصص مراجعه می‌کنند می‌توانند از پوشش بیمه‌ای در مراکز خصوضی هم بهره‌مند شوند. از طرفی دهک‌های کم درآمد معمولا در مناطق روستایی و محلات حاشیه‌ای سکونت دارند که در این مناطق با کمبود مراکز درمانی و بهداشتی و حتی خانه بهداشت روبه‌رو هستیم؛ چه برسد به حضور پزشکان عمومی یا متخصص و سایر مراکز درمانگاهی دولتی. به‌نظر می‌رسد برای تکمیل چرخه عدالت درمانی و سلامت، راه‌اندازی و تجهیز این مراکز در مناطق روستایی هم ضروری به‌نظر می‌رسد.
همچنین یکی از مهم‌ترین نکاتی که در بیمه سلامت همگانی باید به آن توجه کرد، عدم‌تامین حقوق بازنشستگی برای این بیمه است. البته این موضوع از نگاه کارشناسان صنعت بیمه به‌خودی خود ضعف یا قوت محسوب نمی‌شود.
بهره‌مندی بیمه‌شوندگان از ارز دارویی
این روزها با اجرای طرح «دارویار» و انتقال ارز دارو از وارد کننده‌ها به‌دست بیمه‌ها، وزارت بهداشت و بیمه‌ها تصمیم گرفتند تا در راستای حمایت بیشتر از مردم، افراد فاقد بیمه سایر دهک‌های درآمدی را نیز برای مدت 3 ماه تحت پوشش ببرند؛ طوری که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت اعلام کرد: «در مدت 3 ماه، برای کسانی که پوشش بیمه درمانی ندارند، بدون درنظر گرفتن دهک‌بندی، بیمه رایگان برقرار می‌شود. بنابراین افرادی که تحت پوشش بیمه نیستند و آزمون وسع نداده‌اند در این مدت فرصت دارند تا با مراجعه به سامانه بیمه سلامت یا دفاتر پیشخوان دولت نسبت به بیمه خود اقدام کنند و نتیجه استحقاق‌سنجی آنها مشخص شود.»
باید توجه کرد که اجرای طرح دارویاری که فعلا در حوزه داروهای تولید داخلی در حال اجراست، نیازمند پوشش بیمه‌ای قوی بوده و شرط استفاده از مزایای این طرح نیز پوشش بیمه‌ای افراد است؛ به‌طوری که برای افراد دارای پوشش بیمه‌ای قیمت داروها نه‌تنها افزایش نیافته و ثابت می‌ماند، بلکه حتی در مواردی کاهش قیمت نیز رخ خواهد داد، اما اگر افراد فاقد پوشش بیمه بوده و بخواهند به‌صورت آزاد و بدون نسخه پزشک دارو خریداری کنند، با تغییر قیمت داروها مواجه خواهند شد.
افرادی که بعد از آزمون وسع، همچنان در دهک بالای 3قرار داشتند، بعد از پایان این سه ماه برای برخورداری از خدمات بیمه درمانی سلامت، باید حق بیمه خود را پرداخت کنند.
طبق اعلام سازمان بیمه سلامت، سرانه حق بیمه هر نفر حدود ۹۰هزار تومان در ماه و حدود یک میلیون و ۸۰هزار تومان سالانه خواهد بود. البته این سرانه مربوط به افرادی است که خود را بیمه می‌کنند و اگر مثلا فردی بیمه‌گذار داشته باشد، قانون خاص خود را دارد و سهم پرداختی هر یک از طرفین مشخص است. سایر افراد بسته به دهکی که وزارت رفاه برایشان تعریف می‌کند، حق بیمه خواهند داد؛ به این صورت که برقراری بیمه برای مشمولین دهک4 با پرداخت ۱۰درصد از حق بیمه مصوب، در بخش بیمه سلامت همگانی میسر است. همچنین طبق گفته مسئولان سازمان بیمه سلامت ایران، برقراری بیمه مشمولین دهک‌های 5 و 6 با پرداخت ۲۵درصد از حق بیمه مصوب در بخش بیمه سلامت همگانی و برقراری بیمه برای مشمولین دهک‌های 7 و 8 با پرداخت ۵۰ درصد از حق بیمه مصوب در بخش بیمه ایرانیان اجرایی می‌شود.
از سوی دیگر برقراری بیمه برای مشمولین دهک‌های ۹ و ۱۰ با پرداخت ۱۰۰درصد از حق بیمه مصوب در بخش بیمه ایرانیان صورت می‌گیرد. بنابراین حق بیمه افراد متناسب با دهک درآمدی آنها متفاوت است. همچنین هر زمانی هم که فرد، خانواده جدیدی تشکیل دهد یا به دلایل مختلف دهک اقتصادی او تغییر می‌کند، مجددا باید در سامانه دهک‌بندی وزارت رفاه ارزیابی شود.
انتخاب تنها 3دهک پایین درآمد برای اجرای این طرح، گرچه قدم مثبتی برای تحقق وعده سلامت همگانی به شمار می‌رود، اما کارشناسان اقتصادی معتقدند در شرایط اقتصادی و معیشتی کنونی، برای رسیدن به عدالت درمانی نیاز به پوشش جمعیت بیشتری از سوی بیمه‌های پایه هستیم. چراکه طبق ادعای «مرتضی افقه» کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در مصاحبه‌ای با خبرگزاری‌ها، 7دهک جامعه زیر خط فقر قرار دارند.
به‌سوی عدالت درمانی
جزئیاتی از بیمه سلامت همگانی و شیوه اعتراض به دهک‌بندی‌ها
در همینه زمینه :
