فقط 15 درصد خط ساحلی شمال آزاد است

 مدیر دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد: وضعیت سواحل شمالی کشور خوب نیست و دیگر هیچ عرصه ساحلی در دریای خزر باقی نمانده است. شهرام فداکار در گفت‌وگو با ایرنا گفت: 85درصد خط ساحلی در شمال کشور را مردم، دستگاه‌ها، نهادهای دولتی و شرکت‌ها تصرف و اشغال کرده‌اند.

او تأکید کرد: براساس قانون، نحوه مدیریت خط ساحلی و حتی حریم‌های مختلف این عرصه‌ها و چگونگی فعالیت در آنها مشخص شده است. وقتی حریم 60متری تعیین می‌شود یعنی نباید در این حریم هیچ فعالیتی صورت گیرد؛ مگر اینکه مورد نیاز باشد و برای اخذ مجوز آن نیز باید مراحل قانونی خاصی طی شود. او گفت: در 30تا 40سال اخیر خط ساحلی دریای خزر به‌طور کامل اشغال شده و فقط بخش‌هایی از آن آزاد و شرایط طبیعی خود را حفظ کرده است؛ این بخش در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار دارد.

این مقام مسئول افزود: به‌عنوان نمونه سواحل میانکاله در استان گلستان تنها بخش دست نخورده خزر است که می‌توان اکوسیستم‌های بکر خزری را در آنجا دید؛ در هیچ جای دیگر چنین ساحل آزادی را نخواهید دید؛ همچنین پارک ملی بوجاق در مصب سفید رود در استان گیلان نیز ساحل دست‌نخورده‌ای دارد.



سواحل جنوب در خطر توسعه دریا محور

فداکار درباره وضعیت سواحل جنوب کشور نیز گفت: در خلیج‌فارس و دریای عمان عرصه زیادی از خط ساحلی اشغال نشده اما نگرانی این است که با توجه به مطرح شدن توسعه دریا، محور تصرف خط ساحلی به نام‌ها و کاربری‌های مختلف مانند استقرار صنایع، مناطق آزاد، مناطق ویژه اقتصادی با پوشش سازمان‌های مختلف است.

او به پیشنهاد ایجاد سازمان توسعه مکران اشاره کرد و افزود: به استناد مواد قانونی که در احکام دائمی برنامه ششم توسعه آمده باید همه سواحل مکران به سازمان توسعه مکران واگذار شود؛ بنابراین خط ساحلی از شهرستان میناب تا گواتر در استان سیستان و بلوچستان در اختیار این سازمان قرار خواهد گرفت؛ نکته مهم اینکه این سازمان نیز مانند سازمان مناطق آزاد مدیریت خواهد شد.

مدیر دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست تأکید کرد: تشکیل سازمان توسعه سواحل مکران در حال طی کردن مراحل قانونی است که امیدواریم با نهایی شدن، در حفظ و حراست خط ساحلی مطابق با طرح جامع توسعه مکران پیش رود و رویکردهای محیط‌زیستی و توسعه پایدار را در سواحل پیاده کند.

فداکار گفت: خط ساحلی در خلیج‌فارس حتی مناطق کم عمق جزر و مدی، توسط صنعت، مناطق مسکونی و شهری اشغال شده و بخش‌هایی که در اختیار بهره‌برداران قرار گرفته معیارهای محیط‌زیستی در آن رعایت نمی‌شود.
او افزود: به‌عنوان نمونه استحصال سواحل در مقیاس وسیع و گاه بالای یک هزار و 2هزار هکتار صورت می‌گیرد؛ حتی استحصال در خورها و مناطق حساس ساحلی مانند خور موسی در شهرستان ماهشهر که صنعت در آن مستقر شده، زیاد است.

مدیر دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: زمانی که امکان استقرار در پسکرانه وجود دارد بهتر است خط ساحلی را آزاد بگذاریم؛ می‌توان یک حریم برای آن درنظر گرفت و توسعه را از یک منطقه جانمایی کرد؛ البته این اتفاق در کشور نمی‌افتد و از هر جا که بخواهند توسعه را انجام می‌دهند.



اقدامات سازمان محیط‌زیست برای حفظ سواحل

او گفت: از سال1384 که معاونت دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست تشکیل شد، دفتر مدیریت سواحل و تالاب‌های ساحلی را نیز تاسیس کردند که پهنه بندی سواحل و تعیین کاربری آنها یکی از وظایف این دفتر تعیین شد؛ بر این اساس پهنه‌بندی فضایی سواحل مکران انجام شده و انواع کاربری‌هایی که می‌توانند در آن خط ساحلی مستقر شوند مشخص و جانمایی شد.
فداکار افزود: همچنین سازمان محیط‌زیست قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها را به تصویب مجلس شورای اسلامی رساند و اکنون درصدد تهیه آیین‌نامه اجرایی این قانون است؛ این قانون همه عرصه‌های تالابی کشور ازجمله عرصه‌های تالاب‌های ساحلی که بخش زیادی از مناطق کم عمق ساحلی دریاها را شامل می‌شود می‌تواند تحت پوشش قرار دهد. او ادامه داد: باید قوانین و مقررات بالاسری داشته باشد و اختیار را به محیط‌زیست بدهد تا بتواند به‌نحوی کاربری‌ها را در خط ساحلی مدیریت کند. این مقام مسئول به اقدامات فرابخشی در این زمینه نیز اشاره کرد و گفت: در این بخش با سازمان‌های مختلف دریایی ازجمله سازمان بنادر و کشتیرانی در زمینه طرح مدیریت یکپارچه سواحل کشور با هدف شکل‌گیری و اجرای مناسب آن همکاری‌های تنگاتنگی داشتیم. فداکار توضیح داد: شاید مشکل اساسی در سال‌های اخیر این بود که قوانین مرتبط با ساحل در حوزه اختیارات سازمان محیط‌زیست نبود؛ به‌طور نمونه مجری قانون اراضی مستحدثات ساحلی که عرصه‌های ساحلی را تعیین تکلیف می‌کند سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و بخش حریم 60متری خط ساحلی دریاها در اختیار وزارت نیروست.



مقایسه سواحل جنوبی ایران با دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و دریای عمان

مدیر دفتر سواحل و تالاب‌های ساحلی سازمان حفاظت محیط‌زیست به مقایسه سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان در ایران و سایر کشورهای حاشیه این حوضه‌های آبی پرداخت و گفت: مدیریت این سواحل در کشورهای دیگر مناسب‌تر از ایران است؛ به‌عنوان نمونه در سواحل عمان هیچ دخل و تصرفی صورت نگرفته است و این مناطق به خوبی مدیریت می‌شود. او افزود: شاید بحرین و قطر به‌دلیل کمبود عرصه و نداشتن پسکرانه زیاد مجبور به ساخت جزایر مصنوعی شدند اما در ساخت آنها نیز همه معیارهای محیط‌زیستی را رعایت کردند و حتی بعد از ساخت نیز به‌طور مداوم نظارت‌های محیط‌زیستی را انجام می‌دهند؛ همچنین مدیریت سواحل در کشورهای امارات و کویت بسیار مناسب است.



سواحل میانکاله در استان گلستان تنها بخش دست نخورده خزر است